ছাকিব চেলিম
“এয়াৰ ভাইচ মাৰ্শ্বাল এছ মুখাৰ্জীৰ পৰিকল্পনা আৰু নিষ্পাদন, জনপ্ৰিয়ভাৱে ‘ছ’ব্ৰ’টো’ নামেৰে পৰিচিত আছিল, .... আমাৰ বিমানে স্থল বাহিনীক বহু দিশত সহায় কৰিছিল, যাৰ ফলত হায়দৰাবাদত হোৱা ঘটনাত ক্ষিপ্ৰতাৰে অন্ত পৰিছিল..... ইতিমধ্যে তেওঁ ৰয়েল ইণ্ডিয়ান এয়াৰ ফৰ্চত কেইবাটাও প্ৰথম স্থান লাভ কৰিছে যাৰ ফলত তেওঁক ‘হায়দৰাবাদ’ত যোগদান দিয়া হৈছিল।” ১৯৪৮ চনত হায়দৰাবাদৰ নিজামৰ মিলিচীয়াৰ বিৰুদ্ধে অপাৰেচন প’লো সফলভাৱে সমাপ্ত হোৱাৰ পিছত ভাৰত চৰকাৰে জাৰি কৰা প্ৰেছ নোটৰ অংশ হিচাপে এই বাক্যসমূহ প্ৰকাশ পাইছিল।
প্ৰতিবেদনত শুদ্ধভাৱে সুব্ৰোটো মুখাৰ্জীক বহু মানুহৰ ভিতৰত প্ৰথম হিচাপে আঙুলিয়াই দিয়া হৈছে, বিশেষকৈ ভাৰতীয় বায়ুসেনাৰ প্ৰেক্ষাপটত। ১৯৩২ চনৰ ৮ অক্টোবৰত, ভাৰতীয় গেজেটত প্ৰকাশিত এখন বিজ্ঞপ্তিৰে ৰয়েল ইণ্ডিয়ান এয়াৰ ফৰ্চ প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়। ১৯৩৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত কৰাচীত ৬ জন বিষয়াৰ সৈতে আই এ এফৰ ১ নং স্কুৱাদ্ৰণ গঠন কৰা হয়। আগন্তুক বছৰবোৰত লণ্ডনত স্থাপিত ৰয়েল এয়াৰ ফৰ্চৰ পৰিৱৰ্তে ব্ৰিটিছ চৰকাৰৰ সামগ্ৰিক অৱহেলাৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ সমান্তৰালভাৱে ভাৰতীয় বায়ুসেনাৰ বিকাশত তেওঁ গুৰুতৰ ভূমিকা পালন কৰিছিল।
INDIAN AIR FORCE DAY
ক্ষমতা হস্তান্তৰৰ পূৰ্বে ১৯৪৭ চনৰ ১৫ মে’ত সুব্ৰ’টো 'এয়াৰ কমোডৰ' পদবীলৈ উন্নীত হোৱা প্ৰথমজন ভাৰতীয় বিষয়া হিচাপে পৰিগণিত হয়। চৰকাৰী আদেশত উল্লেখ কৰা হৈছিল, “তেওঁ আছিল ১৯৩২ চনৰ আগষ্ট মাহত ভাৰতীয় বায়ুসেনাত কমিছন পোৱা প্ৰথমজন ভাৰতীয় বিষয়া, আৰু লগতে আই এ এফত প্ৰথম ভাৰতীয় স্ক্ৱাড্ৰন কমাণ্ডাৰ আৰু ষ্টেচন কমাণ্ডাৰ”।
ৰাষ্ট্ৰপতি ড০ ৰাজেন্দ্ৰ প্ৰসাদৰ সৈতে এগৰাকী বিষয়াই সুব্ৰোটো মুখাৰ্জীক চেলুট দিয়া মুহূৰ্তত
১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্টত সুব্ৰ’ট’ক ‘চিনিয়ৰ এয়াৰ ষ্টাফ অফিচাৰ’লৈ পদোন্নতি দিয়া হয়, যিটো তেতিয়া আই এ এফত সৰ্বোচ্চ ভাৰতীয় বিষয়া আছিল। তেওঁৰ ওপৰত অৰ্পণ কৰা দায়িত্ব ইমান সহজ নাছিল। তেতিয়া ভাৰতবৰ্ষই নতুনকৈ স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু বিভাজনে আই এ এফৰ ওপৰত তীব্ৰ আঘাত হানিছিল। ইশিতা শৰ্মাই তেওঁৰ দ্য হিষ্ট্ৰী অৱ ইণ্ডিয়ান এয়াৰ ফৰ্চত লিখিছে, "স্বাধীনতা আৰু বিভাজন, আইএএফৰ বাবে এক দুখজনক আঘাত আছিল আৰু সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছিল যে নম্বৰ ১ স্কোৱাড্ৰনৰ সম্পত্তি পি এ এফ (পাকিস্তান বায়ু সেনা)লৈ স্থানান্তৰ কৰা হ'ব।" যদিও এইটো পৰ্যাপ্ত পৰীক্ষা নহয়, সুব্ৰোটোৰ অধীনত আই এ এফে বায়ু সেনাৰ দ্বাৰা কেতিয়াও সন্মুখীন নোহোৱা প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ'বলগীয়া হৈছিল।
কাশ্মীৰত পাকিস্তানে আক্ৰমণ কৰিছিল। ৰোড লিংক আক্ৰমণৰ বলি হৈছিল আৰু এয়াৰড্ৰপিং আছিল ভাৰতীয় জনসাধাৰণৰ একমাত্ৰ আশা। পুঞ্চত এই বিমানপথ নিৰ্মাণ কৰা হয় আৰু ১৯৪৮ চনৰ ৮ ডিচেম্বৰত প্ৰথমখন বিমান অৱতৰণ কৰে।সুব্ৰ'টোৱে এজন প্ৰকৃত নেতাৰ দৰেই এয়াৰ কমোডৰ মেহৰ সিঙৰ সৈতে পুঞ্চত অৱতৰণ কৰে। পিছৰ কেইসপ্তাহমানৰ ভিতৰত পৰিস্থিতিৰ যথেষ্ট সলনি হয়। অভূতপূৰ্ব উচ্চতাত হাজাৰ হাজাৰ লোকক উদ্ধাৰ কৰা হয় আৰু ভাৰতে আক্ৰমণকাৰীক নিৰ্ণায়কভাৱে পিছুৱাই দিয়াৰ লগে লগে সেনাৰ শক্তিবৰ্ধক আৰু খাদ্য বিমানেৰে পেলোৱা হয়।
১৯৫৪ চনৰ ১ এপ্ৰিলত জি ই গিবছৰ পৰা সুব্ৰ’টোৱে আই এ এফৰ প্ৰথম ভাৰতীয় সেনাধ্যক্ষ হিচাপে কমাণ্ডাৰ দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰে। এটা চৰকাৰী বাৰ্তাত উল্লেখ কৰা হৈছিল, “১৯৪৭ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত তেওঁক বায়ুসেনাৰ উপ-মুখ্য নিযুক্তি দিয়া হৈছিল, আৰু এই পদত অধিষ্ঠিত হোৱা প্ৰথম ভাৰতীয় আছিল। সাত বছৰৰ পাছত তেওঁ চীফ অৱ এয়াৰ ষ্টাফৰ উচ্চ পদবী গ্ৰহণ কৰে আৰু পুনৰ সেই কাম কৰা তেওঁ প্ৰথম ভাৰতীয়জন। ১৯৫৫ চনত ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ চেয়াৰমেন হয়, ছিফছ অৱ ষ্টাফ কমিটিৰ।” ১৯৫৮ চনত তেওঁ এয়াৰ ষ্টাফৰ মুৰব্বী হিচাপে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে কাৰ্যকাল লাভ কৰে। ১৯৬০ চনৰ ৮ নৱেম্বৰত টকিঅ’ত শেষ নিশ্বাস ত্যাগ কৰে।
১১ নৱেম্বৰত, তেওঁৰ চিতা জ্বলোৱাৰ সময়ত, এয়াৰ মাৰ্শ্বেল বিমানেৰে মুখাৰ্জীৰ বয়স বুজাই দিল্লীৰ নিগমধ ঘাটৰ ওপৰেৰে উৰা মাৰিছিল আৰু তেওঁলোকৰ বিদেহী নেতাক উৰণীয়া শ্ৰদ্ধাঞ্জলি জনাইছিল।
সুব্ৰ'টোৰ অকাল মৃত্যুৰ পিছত এয়াৰ মাৰ্শ্বাল এ এম ইঞ্জিনিয়াৰে মুখ্য এয়াৰ ষ্টাফৰ দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰি কয় যে, "অতি মৰ্মান্তিক পৰিস্থিতিত মোক এয়াৰ ষ্টাফৰ মুৰব্বীৰ দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰিবলৈ আহ্বান জনোৱা হৈছে। আপোনালোকে জানে যে আমাৰ আই এ এফৰ জন্মৰ পৰাই তেওঁ জড়িত আছিল। ভাৰতীয় বায়ুসেনাৰ প্ৰতি তেওঁৰ অটল ভক্তি আৰু কঠোৰ পৰিশ্ৰম আৰু সক্ষম নিৰ্দেশনাৰে তেওঁ ইয়াৰ উত্থান নিশ্চিত কৰিছিল। আজি যি শক্তি আছে, তেওঁৰ বাবেই আছে।সেয়েহে আমি তেওঁক ভাৰতীয় বায়ুসেনাৰ পিতৃ হিচাপে চিৰকালৰ বাবে স্মৰণ কৰোঁ আৰু তেওঁৰ স্মৃতি আৰু আদৰ্শক আমি আগুৱাই নিবলৈ সংকল্পবদ্ধ হ'ব লাগিব।”
