সেৰাজ আনোৱাৰ/পাটনা
"ভাৰত ৰামৰ অস্তিত্বক লৈ গৌৰৱ। আহল-এ-নাজাৰে তেওঁক ইমাম-ই-হিন্দ বুলি গণ্য কৰে।" বিখ্যাত উৰ্দু কবি আল্লামা ইকবালে মৰ্যদা পুৰুষোত্তম ৰামক ইমাম-ই-হিন্দ উপাধিৰে সন্মানিত কৰিছিল। মুছলমান শিল্পী বা হিন্দু ভাতৃসকলৰ মহাবীৰী পতাকা তৈয়াৰ কৰাত কোনো আপত্তি নাই।
ছয় দশক ধৰি মহম্মদ চেলিমৰ পৰিয়ালে ইয়াত ৰামনাৱমীত কেশৰ পতাকা বনাই আহিছে। তেওঁ বনোৱা পতাকাখনে ৰামনৱমীৰ সৌন্দৰ্য্য বৃদ্ধি কৰিব এইবাৰো। ৰোজাৰ অৱস্থাতো পতাকা বনোৱাৰ কাম অব্যাহত আছিল। ই গংগা-জামনি তেহজিবৰ এটা উদাহৰণ।
ইয়াত মুছলমান আৰু হিন্দু দুয়োটা সম্প্ৰদায়ে পাৰস্পৰিক ভাতৃত্ববোধেৰে প্ৰতিটো উৎসৱ উদযাপন কৰে। মহম্মদ চেলিমৰ মহাবীৰ পাটকা গয়াৰ ৰাম নৱমীত আকৌ এবাৰ জিলিকিবলৈ সাজু হৈছে। তেওঁৰ তৃতীয় প্ৰজন্মৰ হাত-ভৰি চিলাই মেচিনত দ্ৰুতগতিত চলিছে। আচলতে এই দৰ্জীৰ অনুৰাগী বহু দূৰলৈকে।
মহম্মদ চেলিম কোন?
গয়া মাৰ্কেটত বৃদ্ধ দৰ্জী মহম্মদ চেলিমৰ দোকান। প্ৰজন্মৰ পিছত প্ৰজন্ম, এই পৰিয়ালে ৬১ বছৰ ধৰি ৰাম নৱমীৰ বাবে মহাবীৰী পতাকা বনোৱাৰ কাম কৰি আহিছে। এইয়া তেওঁলোকৰ উপাৰ্জনৰ উৎসও। মহম্মদ চেলিমে কয় যে "আমাৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত পতাকাৰ বাবে কেৱল বিহাৰতে নহয়, ঝাৰখণ্ডও চাহিদা আছে।"
"গয়াৰ বাহিৰেও ৰাম নৱমী উৎসৱত পতাকা বনোৱাৰ অৰ্দাৰ আহে ডোভি, শ্বেৰঘটি, বৰাচট্টি, ঝাৰখণ্ডৰ কোদৰমা আৰু হাজৰিবাগৰ পৰা। এজন মানুহে মহাবীৰী পতাকা তৈয়াৰ কৰি প্ৰতিদিনে চাৰিৰ পৰা পাঁচশ টকা উপাৰ্জন কৰে। ই পৰিয়ালৰ খৰচো বহন কৰা হয়।"
তেওঁ কয় যে "ব্যৱসায়ত ক’তো হিন্দু আৰু মুছলমানৰ মাজত বিচ্ছিন্নতাৰ কথা নাহে। আমি সকলোৱে ভাইৰ দৰে বাস কৰোঁ আৰু ইজনে সিজনক সহায় কৰোঁ।" তেওঁলোকে লগতে কয় যে যিসকলে হিন্দু-মুছলমান কৰে বা সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতি বিঘ্নিত কৰে তেওঁলোকে কেৱল তেওঁলোকৰ ৰাজনৈতিক দোকান চলাবলৈহে কাম কৰে।
"আমি সকলোৱে একেলগে প্ৰতিটো উৎসৱ উদযাপন কৰো আৰু ইজনে সিজনক সহায় কৰোঁ। এইখনেই আমাৰ প্ৰকৃত ভাৰত য'ত আৰম্ভণিৰে পৰাই কোৱা হয় যে হিন্দু, মুছলমান, শিখ, খ্ৰীষ্টান সকলো ভাই-ভনী। যোৱা ৬০ বছৰে আমাৰ পৰিয়ালে এই কাম কৰি আহিছে বুলি কোৱা হৈছিল যদিও সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতিৰ অৱনতি ঘটিছে বুলি আমি কেতিয়াও কাৰো পৰা শুনা নাই।"
মহম্মদ চেলিমৰ ভাতৃ মহম্মদ ৰছিদে ৰাম নৱমীৰ বাবে অপেক্ষা কৰে। মহম্মদ ৰছিদে কয় যে "ৰমজান আৰু ঈদৰ দৰে আমিও ৰাম নৱমীৰ বাবে অপেক্ষা কৰোঁ। কিন্তু ধৰ্মীয় ঘৃণাৰ খবৰবোৰে আমাক দুখ দিছে।" তেওঁ লগতে কয় যে তেওঁ আৰু তেওঁৰ ভাতৃ মহম্মদ চেলিমে ৬০ বছৰ ধৰি এই পতাকাসমূহ নিৰ্মাণ কৰি আহিছে।
তেওঁ কয় যে বহু অমুছলমান দোকানীয়ে এই পতাকা বনোৱা বন্ধ কৰি দিছে আৰু এতিয়াও মানুহে এই পতাকা কিনিবলৈ তেওঁৰ ওচৰলৈ আহে। এতিয়া ৰছিদ আৰু চেলিমৰ ল’ৰা-ছোৱালীয়েও একে কাম কৰিবলৈ আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰিছে। ৰছিদে কয় যে তেওঁ এই কামটো টকা উপাৰ্জনৰ বাবে নহয়, সেৱাৰ স্বাৰ্থতহে কৰে। এই সন্দৰ্ভত একেখন বজাৰৰ দোকানী ৰাম মনোহৰে কয় যে ৰোজা ৰখাৰ পিছতো ৰাম নৱমীৰ বাবে পতাকা বনোৱাটো হিন্দু-মুছলমান ভাতৃত্ববোধৰ প্ৰতীক।
মহম্মদ ইউনুছে পিতৃৰ পৰাই মহাবীৰী পতাকা বনাবলৈ শিকিছিল। মহাবীৰ পতাকাৰ উচ্চতা প্ৰায় ২০ৰ পৰা ২৫ ফুট। মহম্মদ ইউনুছে গোটেই পতাকাখন লেচিং কৰাৰ কাম কৰে। ইউনুছে কয় যে "আমি সৰুৰ পৰা ডাঙৰ পতাকা বনাওঁ। ১৫, ২০, ২৫ মিটাৰ পৰ্যন্ত পতাকা বনোৱা হয়।"
পতাকাত জয় শ্ৰী ৰাম, হনুমান জী আদিৰ মূৰ্তি চিলাই কৰা কাম কৰা হয়। ফাগুয়াৰ পিছত অৰ্থাৎ মাৰ্চ মাহৰ পৰা ৰাম নৱমীৰ পতাকা নিৰ্মাণৰ কাম আৰম্ভ হয়। ৰাতি দিন কাম হয়।
ইউনুছে কয় যে তেওঁ এই কলা দেউতাকৰ পৰা শিকিছিল যেতিয়া তেওঁ দেউতাকৰ বাবে খাদ্য আনিছিল। "অমুছলমান দোকানীসকলে পতাকা বনোৱা বন্ধ কৰি দিছে আৰু তেওঁলোকেও আমাৰ ইয়ালে পতাকা কিনিবলৈ আহে।"
গয়াৰ কে পি ৰোড বজাৰত কম মুছলমান দোকানী আছে, কিন্তু মহম্মদ ৰছিদ, মহম্মদ চেলিম আৰু মহম্মদ ইউনুছে শতিকা ধৰি এই ঠাইত তেওঁলোকৰ টেইলাৰিং দোকান চলাই আহিছে। ৬০ বছৰ ধৰি, তিনিটা প্ৰজন্ম ৰামৰ প্ৰতি ভক্তিত নিমজ্জিত হৈ আছে। আল্লামা ইকবালে কোৱাৰ দৰে যদি মুছলমান শিল্পীসকলে নিৰ্মাণ কৰা মহাবীৰী পতাকা ৰাম নৱমীৰ ওপৰত উত্তোলন কৰা হয়, তেন্তে প্ৰকৃত ভাৰতৰ ছবি ওলায়। প্ৰকৃত ভাৰত হিন্দু আৰু মুছলমানসকলৰ সম্প্ৰীতি আৰু ঐক্যৰ দ্বাৰা গঠিত।
