হেলচিংকিত অৱস্থিত উডি কেন্দ্ৰীয় পুথিভঁৰালৰ ভিতৰত গ্ৰন্থ অধ্যয়নত ব্যস্ত একাংশ লোক
পল্লব ভট্টাচাৰ্য্য
২০২৫ৰ মাৰ্চত মোৰ পূৰ্বৰ কলেজীয়া বন্ধুসকলৰ সৈতে নৰ্ডিক দেশসমূহ ভ্ৰমণ কৰাৰ অনন্য সুযোগ পাইছিলোঁ আৰু এই দেশসমূহে মানৱ উন্নয়ন আৰু সুখৰ বাবে শিক্ষাৰ ওপৰত কিমান গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে, সেই কথা পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিলোঁ।
২০২৫ চনৰ বিশ্ব সুখ প্ৰতিবেদনত ফিনলেণ্ডে নিজৰ ঈৰ্ষণীয় অনন্য স্থান বজাই ৰখাটো কোনো আচৰিত কথা নহয়। হেলচিংকিৰ সোঁমাজত অৱস্থিত উডি (ফিনিছ ভাষাত "অ'ড"ৰ অৰ্থ) কেন্দ্ৰীয় পুথিভঁৰালটোৱে ফিনলেণ্ডৰ জ্ঞান, সাক্ষৰতা আৰু তথ্যৰ ৰাজহুৱা প্ৰৱেশৰ প্ৰতি থকা দায়বদ্ধতাৰ প্ৰমাণ হিচাপে থিয় দিছে। ২০১৮ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত উদ্বোধনৰ পিছৰে পৰা এই স্থাপত্যৰ আশ্চৰ্য্যই আধুনিক পুথিভঁৰালৰ ধাৰণাত বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন আনিছে আৰু লগতে ফিনলেণ্ডক বিশ্বৰ অন্যতম শিক্ষিত ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে মৰ্যাদাক শক্তিশালী কৰিছে।
উডিয়ে কেৱল কিতাপৰ সংকলনতকৈ বহু বেছি প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; ই ৰাজহুৱা স্থানৰ এক প্ৰগতিশীল দৃষ্টিভংগীক সামৰি লয় যিয়ে সম্প্ৰদায়ৰ সংযোগ, প্ৰযুক্তিগত সাক্ষৰতা আৰু গণতান্ত্ৰিক মূল্যবোধক উদগণি যোগায়। উদ্ভাৱনীমূলক ডিজাইন, বৈচিত্ৰময় প্ৰস্তাৱ, আৰু ফিনলেণ্ডৰ সমাজত গভীৰ প্ৰভাৱৰ সৈতে উডিয়ে ভাৰতৰ দৰে দেশৰ বাবে সম্ভাৱ্য প্ৰয়োগকে ধৰি বিশ্বজুৰি পুথিভঁৰাল উন্নয়নৰ বাবে মূল্যৱান পাঠ প্ৰদান কৰে।
১৯৯৮ চনত উডি সৃষ্টিৰ যাত্ৰা আৰম্ভ হৈছিল আৰু ২০০৭ চনত এই দৃষ্টিভংগীয়ে গতি লাভ কৰিছিল আৰু ইয়াৰ শিখৰত উপনীত হৈছিল "হাৰ্ট অৱ দ্য মেট্ৰ'পলিছ – দ্য হাৰ্ট অৱ হেলচিংকি" শীৰ্ষক প্ৰতিবেদনত, যিয়ে প্ৰকল্পটোৰ মূল লক্ষ্যসমূহ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। ফিনলেণ্ড চৰকাৰে স্বাধীনতাৰ ১০০ বছৰ উদযাপনৰ পিছত দেশখনৰ নাগৰিকসকলৰ বাবে দেশৰ উপহাৰ হিচাপে উডীক সমৰ্পন কৰে, যি হৈছে দেশখনৰ শিক্ষা আৰু জ্ঞানৰ প্ৰতি চিৰস্থায়ী দায়বদ্ধতাৰ প্ৰতীক। এই সময় ইচ্ছাকৃতভাৱে নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছিল আৰু সাক্ষৰতা, অৱগত নাগৰিকত্ব আৰু জাতীয় পৰিচয়ৰ মাজৰ প্ৰতীকী সম্পৰ্কৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল।
পুথিভঁৰালটোৰ আকৰ্ষণীয় ৰূপ
১৭,২৫০ বৰ্গমিটাৰ দৈৰ্ঘ্যৰ এই পুথিভঁৰালটোৰ ডিজাইন কৰিছিল এ এল এ আৰ্কিটেক্টছে ৫৪৪ জন প্ৰৱেশকাৰীক আকৰ্ষণ কৰা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিযোগিতাত জয়ী হোৱাৰ পিছত। বাছনি প্ৰক্ৰিয়াই ফিনলেণ্ডৰ গণতান্ত্ৰিক নীতিৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতাৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰিছিল—কেৱল যোগ্যতাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি মূল্যায়ন নিশ্চিত কৰা হৈছিল।
উডিৰ স্থান গভীৰভাৱে প্ৰতীকী। ফিনলেণ্ডৰ সংসদ ভৱনৰ বিপৰীতে কানছালাইষ্টৰী চৌহদ (নাগৰিক চৌহদ)ত অৱস্থিত এই পুথিভঁৰালটোৱে চৰকাৰ আৰু নাগৰিকৰ মাজৰ সম্পৰ্কক শাৰীৰিকভাৱে প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। এই স্থানে গণতন্ত্ৰ, সক্ৰিয় নাগৰিকত্ব, আৰু মত প্ৰকাশৰ স্বাধীনতাক প্ৰসাৰিত কৰাত পুথিভঁৰালৰ ভূমিকাক শক্তিশালী কৰে। এই মূল্যবোধসমূহ ফিনলেণ্ডৰ ২০১৭ চনৰ ৰাজহুৱা পুথিভঁৰাল আইনখনৰ আপডেটত স্পষ্টভাৱে উল্লেখ কৰা হৈছে।
অট্টালিকাটোৰ আকৰ্ষণীয় বাহিৰৰ অংশত গ্লেজিঙৰ ঢৌৰ সৈতে এটা ঢৌৱা কাঠৰ মুখাৱয়ব আছে, যিয়ে কিছুমানে "inverted boat" বুলি বৰ্ণনা কৰা ৰূপটো সৃষ্টি কৰে। এই স্বকীয় চিলোৱাটটো (silhouette) দ্ৰুতগতিত হেলচিংকিৰ অন্যতম চিনাকি ল্যাণ্ডমাৰ্কত পৰিণত হৈছে। এই গঠনটোৱে বসবাস কৰা দলং হিচাপে কাম কৰে, য’ত ১০০ মিটাৰতকৈও অধিক দৈৰ্ঘ্যৰ দুটা বিশাল তীখাৰ তোৰণে স্তম্ভমুক্ত ৰাজহুৱা প্ৰৱেশদ্বাৰৰ স্থান সৃষ্টি কৰে।
উডিৰ অভ্যন্তৰীণ অংশ তিনিটা অনন্য মহলাত সংগঠিত কৰা হৈছে, প্ৰত্যেকৰে সুকীয়া কাৰ্য্যসমূহ সম্প্ৰদায় জীৱনৰ বিভিন্ন দিশসমূহ সেৱা আগবঢ়াবলৈ ডিজাইন কৰা হৈছে: প্ৰথম মহলাটোৱে নাগৰিক চৌহদৰ সম্প্ৰসাৰণ হিচাপে কাম কৰে, যাৰ ফলত ঘৰৰ ভিতৰৰ আৰু বাহিৰৰ ৰাজহুৱা স্থানৰ মাজৰ সীমা অস্পষ্ট হৈ পৰে। এই স্তৰত অভ্যৰ্থনা এলেকা, চিনেমা হল, ৰেষ্টুৰেণ্টৰ স্থান, আৰু প্ৰদৰ্শনী এলেকা থাকে।
পুথিভঁৰালটোৰ প্ৰাংগনত ডেকা-বুঢ়া সকলোৱে মিলি কিতাপ পঢ়িছে
সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণ আৰু সামাজিক পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াৰ বাবে ডিজাইন কৰা এই মহলাটোৱে হেলচিংকিৰ "ড্ৰয়িং ৰুম" হিচাপে পুথিভঁৰালৰ ধাৰণাটোক মূৰ্ত কৰি তুলিছে—এটা অবাণিজ্যিক স্থান য'ত মানুহে উপভোগ কৰাৰ হেঁচা নোহোৱাকৈ গোট খাব পাৰে।
মধ্যম স্তৰে পৰীক্ষাগাৰ, ৰেকৰ্ডিং ষ্টুডিঅ', আৰু শিক্ষামূলক আৰু মাল্টিমিডিয়া কাৰ্য্যকলাপৰ বাবে নিবেদিত স্থানসমূহ আয়োজন কৰি পৰম্পৰাগত পুথিভঁৰাল সেৱাসমূহক ৰূপান্তৰিত কৰে।
ইয়াত দৰ্শকে 3D প্ৰিণ্টাৰ, লেজাৰ কাটাৰ, সংগীত সঁজুলি, গেমিং ষ্টেচন, আৰু অন্যান্য বিভিন্ন প্ৰযুক্তিগত সঁজুলি ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। এই মেকাৰ স্থানে উন্নত প্ৰযুক্তিৰ প্ৰৱেশক গণতান্ত্ৰিক কৰি তোলে, যাৰ ফলত যিকোনো ব্যক্তিয়ে আৰ্থ-সামাজিক অৱস্থা নিৰ্বিশেষে নতুন দক্ষতা বিকাশ কৰিব পাৰে। ওপৰৰ মহলাটোৱে মৰমেৰে "বুক হেভেন" বুলি ডাকনাম দিয়া, সমসাময়িক টুইষ্টৰ সৈতে পৰম্পৰাগত লাইব্ৰেৰীৰ অনুষ্ঠানলৈ ঘূৰি আহে। এই সুন্দৰ পঢ়া কোঠাটোত ঢৌৱা বগা চিলিং আছে আৰু ডাঙৰ কাঁচৰ দেৱাল আৰু টেৰেচৰ মাজেৰে হেলচিংকিৰ পেনোৰামিক দৃশ্য উপলব্ধ। এই স্থানত পৰম্পৰাগত পঢ়াক আধুনিক আৰামৰ সৈতে একত্ৰিত কৰা হৈছে, দৰ্শকক জিৰণি ল'বলৈ, পঢ়াবলৈ আৰু চিন্তা কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনাইছে।
ফিনলেণ্ডৰ ইতিমধ্যে শক্তিশালী পঠন সংস্কৃতিত উডিয়ে গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছে। মুকলি হোৱাৰ পিছত হেলচিংকিৰ সকলো পুথিভঁৰাললৈ মুঠ ভ্ৰমণৰ সংখ্যা ৪০% বৃদ্ধি পাই ২০১৯ চনত ৯০ লাখত উপনীত হয়—উডিৰ পৰিচালনাৰ প্ৰথম সম্পূৰ্ণ বছৰ। এই নাটকীয় উত্থানে প্ৰমাণ কৰে যে কেনেকৈ উদ্ভাৱনীমূলক পুথিভঁৰালৰ ডিজাইনে এই প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ প্ৰতি জনস্বাৰ্থক পুনৰ সজীৱ কৰি তুলিব পাৰে।
তুলনামূলকভাৱে সামান্য সংগ্ৰহৰ এক লাখ ভৌতিক কিতাপ থকাৰ পিছতো (বিল্ডিঙৰ কামৰ প্ৰায় এক তৃতীয়াংশ), লাইব্ৰেৰীটোৱে ব্যৱহাৰকাৰীক হেলমেট অনলাইন লাইব্ৰেৰী ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে প্ৰায় ৩৪ লাখ বস্তুৰ সৈতে সংযোগ কৰে। এই উদ্ভাৱনী পদ্ধতিয়ে মালিকীস্বত্বৰ ওপৰত প্ৰৱেশৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে, যিয়ে আধুনিক পুথিভঁৰালসমূহে ডিজিটেল যুগত কেনেকৈ প্ৰাসংগিকতা বজাই ৰাখিব পাৰে তাক প্ৰতিফলিত কৰে।
পুথিভঁৰালটোৰ ভিতৰৰ মনোমোহা দৃশ্য
হয়তো উডিৰ আটাইতকৈ বৈপ্লৱিক দিশটো আছিল ইয়াৰ উন্নয়ন প্ৰক্ৰিয়া, যিয়ে গণতান্ত্ৰিক অংশগ্ৰহণক সামৰি লৈছিল। আৰম্ভণিৰ পৰা সম্পূৰ্ণ হোৱালৈকে ফিনলেণ্ডৰ নাগৰিকসকলে তেওঁলোকৰ পুথিভঁৰালটো গঢ় দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত আছিল। উডিয়ে প্ৰযুক্তিক এটা উদ্দেশ্য হিচাপে নহয়, বৰঞ্চ নিজৰ সমাজখনক ভালদৰে সেৱা আগবঢ়োৱাৰ উপায় হিচাপে আকোৱালি লৈছে।
পুথিভঁৰালটোৱে কিতাপ সজাই পৰাই তোলা আৰু পৰিবহণৰ বাবে স্বয়ংক্ৰিয় গাইড বাহন (এজিভি) ব্যৱহাৰ কৰে, যাৰ ফলত কৰ্মচাৰীসকলে সামগ্ৰী পৰিচালনাৰ পৰিৱৰ্তে দৰ্শনাৰ্থীক সহায় কৰাত মনোনিৱেশ কৰিব পাৰে। এই স্বয়ংক্ৰিয়কৰণে হেলচিংকি পুথিভঁৰাল ব্যৱস্থাৰ ভিতৰত কিতাপৰ প্ৰবাহ পৰিচালনা কৰাত সহায় কৰে, যিয়ে ৩৮টা শাখাক সামৰি লৈছে।
পুথিভঁৰালটোৰ বৈচিত্ৰময় সংগ্ৰহত প্ৰায় ২০টা ভাষাৰ সামগ্ৰী অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, যিয়ে ফিনলেণ্ডৰ অন্তৰ্ভুক্তিৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতাক প্ৰতিফলিত কৰে। বিশেষ সংগ্ৰহসমূহৰ ভিতৰত আছে "ৰেইনবো শ্বেল্ফ," য'ত যৌন আৰু লিংগ সংখ্যালঘুৰ সৈতে জড়িত সাহিত্য আৰু ছবিসমূহৰ লগতে শ্বীট মিউজিক, কমিকছ, কনছ'ল গেম, আৰু ব'ৰ্ড গেমৰ বিস্তৃত প্ৰস্তাৱ আছে।
ইয়াৰ প্ৰযুক্তিগত বৈশিষ্ট্যসমূহ কিতাপৰ বাহিৰেও ভাৰ্চুৱেল ৰিয়েলিটি জ'ন, বিশ্বজুৰি হাজাৰ হাজাৰ প্ৰকাশনৰ প্ৰৱেশ প্ৰদান কৰা ডিজিটেল বাতৰি কাকতৰ টেবলেট, আৰু সংগীত সৃষ্টিৰ বাবে ৰেকৰ্ডিং ষ্টুডিঅ'ৰ দৰে নিমজ্জিত অভিজ্ঞতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। এই সম্পদসমূহে এনে প্ৰযুক্তিৰ প্ৰৱেশক গণতান্ত্ৰিক কৰি তোলে যিটো অন্যথা কেৱল সমাজৰ বিশেষ সুবিধাপ্ৰাপ্ত শ্ৰেণীৰ বাবেহে উপলব্ধ হ’ব পাৰে।
পুথিভঁৰালসমূহে কেনেকৈ পৰম্পৰাগত সীমা অতিক্ৰম কৰি সম্প্ৰদায় উন্নয়ন আৰু প্ৰযুক্তিগত সবলীকৰণৰ কেন্দ্ৰ হ’ব পাৰে তাৰ বাবে উডিয়ে এটা আৰ্হি আগবঢ়াইছে। ভাৰতৰ ডিজিটেল বিভাজন আৰু শৈক্ষিক সম্পদৰ অসমান প্ৰৱেশৰ বাবে উডি মডেলে এনে পুথিভঁৰালসমূহৰ বাবে সম্ভাৱনাৰ কথা কৈছে যিয়ে একেলগে সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য সংৰক্ষণ কৰাৰ লগতে ডিজিটেল সাক্ষৰতাৰ পথ প্ৰদান কৰে।
বিশেষভাৱে সাংস্কৃতিক আৰু ভাষিক বৈচিত্ৰ্যৰে সমৃদ্ধ অসমৰ বাবে উডিৰ বহুভাষিক দৃষ্টিভংগী আৰু আধুনিকীকৰণক আকোৱালি লোৱাৰ লগতে সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য সংৰক্ষণৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াটোৱে বিশেষভাৱে ভালকৈ অনুৰণন ঘটায়। অসমৰ পুথিভঁৰালসমূহে উডীৰ আৰ্হিৰ কিছুমান দিশ গ্ৰহণ কৰি থলুৱা জ্ঞান সংৰক্ষণ আৰু উদীয়মান প্ৰযুক্তিৰ সৈতে জনগোষ্ঠীসমূহক জড়িত হ’বলৈ সক্ষম কৰা কেন্দ্ৰ হ’ব পাৰে।
উডিক গঢ় দিয়া অংশগ্ৰহণমূলক ডিজাইন প্ৰক্ৰিয়াই ভাৰতীয় পুথিভঁৰাল উন্নয়নৰ বাবেও মূল্যৱান অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদান কৰে। পুথিভঁৰালৰ পৰিকল্পনাত সম্প্ৰদায়সমূহক জড়িত কৰিলে এই প্ৰতিষ্ঠানসমূহে নিৰ্দিষ্ট স্থানীয় প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰাটো নিশ্চিত কৰাত সহায় কৰিব পাৰে আৰু অধিক শক্তিশালী জনসমৰ্থন লাভ কৰিব পাৰে। একেদৰে উডিয়ে অবাণিজ্যিক ৰাজহুৱা স্থান হোৱাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াটো বিশেষকৈ যিবোৰ অঞ্চলত বাণিজ্যিক স্থানে অৰ্থনৈতিকভাৱে বঞ্চিত জনসংখ্যাক প্ৰায়ে বাদ দিয়ে, সেইবোৰ অঞ্চলত প্ৰাসংগিক।
উডি কেন্দ্ৰীয় পুথিভঁৰালৰ বাহিৰত অৱসৰ বিনোদন একাংশ পুৰুষ-মহিলাৰ
ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পুথিভঁৰাল অভিযানৰ লক্ষ্য হৈছে সমগ্ৰ দেশৰ পুথিভঁৰালসমূহক আধুনিকীকৰণ আৰু ডিজিটেলভাৱে সংযোগ কৰা। উডিৰ উদাহৰণে প্ৰদৰ্শন কৰে যে আধুনিক পুথিভঁৰালসমূহে কেনেকৈ পৰম্পৰাগত সংগ্ৰহসমূহক ডিজিটেল উদ্ভাৱনৰ সৈতে সফলতাৰে একত্ৰিত কৰিব পাৰে আৰু লগতে সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰয়োজনীয়তাসমূহৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিব পাৰে। অসমৰ দৰে ৰাজ্যত, য’ত ভৌগোলিক প্ৰত্যাহ্বানে সম্পদৰ প্ৰৱেশ সীমিত কৰিব পাৰে, হেলচিংকিৰ পুথিভঁৰাল ব্যৱস্থাৰ দৰে হাব-এণ্ড-স্প’ক মডেলে সমগ্ৰ গ্ৰাম্য অঞ্চলত জ্ঞানৰ প্ৰৱেশ সম্প্ৰসাৰিত কৰিব পাৰে।
২০১৯ চনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পুথিভঁৰাল সংস্থা আৰু প্ৰতিষ্ঠান ফেডাৰেচনৰ পৰা বছৰৰ ৰাজহুৱা পুথিভঁৰাল বঁটা লাভ কৰি এই পুথিভঁৰালটোৱে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় স্বীকৃতি লাভ কৰিছে। হেলচিংকিৰ মেয়ৰৰ বাকপটুতাৰ উদ্ধৃতি দি আমি সামৰণি মাৰিব পাৰো : "পুথিভঁৰাল সেৱা হৈছে মানুহৰ ওপৰত বিনিয়োগ। আমাৰ মানুহক বিকশিত কৰি আমি আমাৰ সমাজখনক আগন্তুক যুগৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰিছো, য’ত জ্ঞান, ধাৰণা আৰু সংস্কৃতি হৈছে সেই সামগ্ৰী যিবোৰ এখন সফল চহৰে বিশ্বৰ সৈতে ব্যৱসায় কৰিব। জ্ঞান সকলোৰে বাবে বুলি নীতিটো ফিনলেণ্ডৰ সমাজৰ সফলতাৰ এক দীৰ্ঘদিনীয়া উপাদান আৰু চৰকাৰ আৰু নাগৰিকৰ মাজত আস্থাৰ ওপৰত নিৰ্মিত এখন চহৰৰ অপৰিহাৰ্য ভেটি।"
(লেখক অসম চৰকাৰৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত আৰক্ষী সঞ্চালক প্ৰধান; অসম লোকসেৱা আয়োগৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষ আৰু 'আৱাজ-দ্য ভইচ অসম'ৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া)
