ফজল পাঠান
স্বাধীনতা সংগ্ৰামী লোকমান্য তিলকে সমাজক একত্ৰিত কৰিবলৈ ৰাজহুৱা গণেশ উৎসৱৰ পৰম্পৰা আৰম্ভ কৰিছিল। আজিও এই উৎসৱে ধৰ্মীয় সম্প্ৰীতি আৰু সদিচ্ছাৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰে। সমগ্ৰ মহাৰাষ্ট্ৰতে ধৰ্মীয় বাধা ভংগ কৰি বিভিন্ন সম্প্ৰদায়সমূহে একেলগে উৎসৱ পালন কৰাৰ বহু দৃষ্টান্ত দেখা যায়। কিন্তু সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক ঐক্যৰ অংশ হিচাপে মছজিদৰ ঠিক ভিতৰতে গণেশৰ মূৰ্তি স্থাপন কৰাৰ কথা শুনি আপুনি হয়তো আচৰিত হৈছে।
মহৰম হওক, ঈদ হওক, গণেশোৎসৱে হওক, মহাৰাষ্ট্ৰৰ ছাংগলী জিলাত সদায় হিন্দু-মুছলমান ঐক্যৰ নিদৰ্শন প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। সমগ্ৰ মহাৰাষ্ট্ৰতে হিন্দু আৰু মুছলমান ভাইসকলে একত্ৰিত হৈ অতি উৎসাহেৰে গণেশ উৎসৱ পালন কৰে, আৰু আমি সমগ্ৰ ৰাজ্যখনতে ইয়াৰ সৈতে জড়িত বহুতো পৰম্পৰা দেখিবলৈ পোৱা যায়। ছাংগলী জিলাৰ গটখিন্দি (Gotkhindi) গাঁৱৰ তেনে এক অনন্য পৰম্পৰা আছে, যাক হিন্দু-মুছলমানৰ সম্প্ৰীতিৰ এক উল্লেখযোগ্য নিদৰ্শন বুলি ক’ব পাৰি।
জিলাখনৰ ৱালৱা প্ৰশাসনিক ব্লকৰ গটখিন্দি নামৰ এখন গাঁওত বহু বছৰ ধৰি ধৰ্মীয় সম্প্ৰীতিৰ উত্তৰাধিকাৰ ৰক্ষা কৰি আহিছে। হিন্দু-মুছলমান ঐক্যক সঁচা অৰ্থত প্ৰতিফলিত কৰা গণেশোৎসৱ উদযাপনৰ বাবে সমগ্ৰ মহাৰাষ্ট্ৰতে এই গাঁওখন বিখ্যাত। মহাৰাষ্ট্ৰৰ বহু ঠাইত দৰগাহ আৰু মছজিদৰ চৌহদত গণেশ মূৰ্তি স্থাপন কৰা হয়, য’ত গণেশোৎসৱৰ সময়ত যথাযথভাৱে পূজা কৰা হয়। গটখিন্দিৰ পৰম্পৰা কিছু মিল আছে। চাৰি দশকৰো অধিক সময় ধৰি ইয়াৰ গণেশৰ মূৰ্তিটো স্থানীয় মছজিদৰ প্ৰৱেশদ্বাৰতে স্থাপন কৰা হৈছে। এই পৰম্পৰাৰ ইতিহাসো অতি মনোমোহা।
ক'ভিড মহামাৰীৰ সময়ত ৱালৱা গাঁৱত গণেশোৎসৱ
ইয়াৰ বিষয়ে সবিশেষ প্ৰকাশ কৰি স্থানীয় আয়োজক সমিতি নিউ গণেশ মণ্ডলৰ সম্পাদক ৰাহুল কোকাতে কয়, "৪৩ বছৰ আগতে নতুন গণেশ মণ্ডলে গটখিন্দি গাঁৱৰ ঝুনঝাৰ চকত সচৰাচৰৰ দৰে গণপতি মূৰ্তি স্থাপন কৰিছিল। কিন্তু সেই বছৰ প্ৰচণ্ড বৰষুণ হৈছিল আৰু মূৰ্তিটোৰ ওপৰত পানী পৰিবলৈ ধৰিলে। সেই সময়ত পেণ্ডেলৰ ঠিক পিছফালে অৱস্থিত মছজিদৰ জ্যেষ্ঠ সদস্যসকলে আমাক মছজিদৰ ভিতৰত গণেশৰ মূৰ্তিটো আনি সুৰক্ষিত কৰি ৰাখিবলৈ কৈছিল।"
তেওঁ কয়, "আমাৰ মুছলমান ভাইসকলৰ এই সিদ্ধান্তৰ বাবেই মূৰ্তিটো বৰষুণৰ পৰা ৰক্ষা পৰে। পিছৰ বছৰত গাঁৱৰ সভাত সিদ্ধান্ত লোৱা হ’ল যে আগন্তুক বছৰবোৰত মছজিদ চৌহদত গণেশৰ মূৰ্তি স্থাপন কৰা হ’ব। দুয়োটা সম্প্ৰদায়ে এই সিদ্ধান্তত আনন্দৰে অনুমোদন জনায়। আগতে এই মূৰ্তিটো মছজিদৰ বাহিৰৰ ফালে স্থাপন কৰা হৈছিল। এতিয়া, ইয়াক প্ৰৱেশদ্বাৰতে স্থাপন কৰা হৈছে।"
চাৰি দশকৰ আগতে গোটখিন্দিৰ মুছলমান সমাজে গাঁওখনৰ হিন্দুসকলক সহায় আৰু সহযোগিতাৰ হাত আগবঢ়াইছিল। গণেশোৎসৱৰ সময়ত মছজিদ চৌহদত গণেশ মূৰ্তি পবিত্ৰ কৰিবলৈ দি তেওঁলোকে হিন্দু-মুছলমান ঐক্য আৰু ধৰ্মীয় সম্প্ৰীতিৰ এক অনন্য নিদৰ্শন দাঙি ধৰিলে। এই গণেশোৎসৱৰ বাবে গাঁওখনৰ সমগ্ৰ মুছলমান সমাজে সকলো ধৰণৰ সহায় আগবঢ়াবলৈ সদায় সাজু থাকে। গণেশ আৰতি সমাপ্ত হোৱাৰ পিছত প্ৰায়ে মুছলমান সদস্যসকলে প্ৰসাদ বিতৰণ কৰে।
২০০৯ চনত গণেশোৎসৱৰ সময়ছোৱাত সেই একেখন ছাংলি জিলাৰ আন এখন চহৰ মিৰাজত বৃহৎ দাঙ্গা সংঘটিত হয়। সেই সময়ত দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ মাজত যথেষ্ট উত্তেজনাৰ সৃষ্টি হৈছিল। অৱশ্যে মাত্ৰ কেইকিলোমিটাৰমান দূৰত অৱস্থিত গটখিন্দি গাঁৱত সকলো শান্তিপূৰ্ণ হৈ আছিল। দাঙ্গাৰ সময়তো ইয়াত হিন্দু-মুছলমানৰ ঐক্য আৰু ধৰ্মীয় সম্প্ৰীতি অক্ষত অৱস্থাত থাকিল।
যোৱা কেইবছৰমানৰ পৰা বকৰি ঈদ আৰু অনন্ত চতুৰ্দশী একেদিনাই উদযাপন কৰাৰ দুটা বা তিনিটা দৃষ্টান্ত সংঘটিত হৈছে। মুছলমানসকলৰ বাবে বকৰি ঈদ অন্যতম প্ৰধান উৎসৱ, আনহাতে অনন্ত চতুৰ্দশী হিন্দুসকলৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎসৱ। এয়া গণেশ বিসৰ্জনৰ অন্তিম দিন। এনে পৰিস্থিতিত সেইদিনা মুছলমান সমাজে বকৰি ঈদ উদযাপন কৰা নাছিল। মুছলমান ভাইসকলে অনন্ত চতুৰ্দশী শেষ হোৱাৰ পিছতহে কুৰবানী কৰি উৎসৱ পালন কৰিছিল।
সচিব ৰাহুল কোকাতে কয়, "১৯৮৬ চনত আৰু পুনৰ ২০১৮-১৯ চনত মহৰম আৰু গণেশ উৎসৱৰ মিলন ঘটিছিল। এই অনুষ্ঠানবোৰতো হিন্দু আৰু মুছলমান সম্প্ৰদায়ে একত্ৰিত হৈ একে ঠাইতে মহৰম পাঞ্জা আৰু গণেশ মূৰ্তি স্থাপন কৰিছিল।"
উল্লেখ্য যে, গণেশোৎসৱ মহাৰাষ্ট্ৰৰ অন্যতম প্ৰধান উৎসৱ। এই সুযোগতে ৰাজহুৱা সমিতিসমূহে দহদিন ধৰি বিভিন্ন সাংস্কৃতিক কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰতিযোগিতাৰ আয়োজন কৰে। নিউ গণেশ মণ্ডল সমিতিৰ হিন্দু আৰু মুছলমান উভয় সম্প্ৰদায়ৰ বৃহৎ সংখ্যক যুৱক-যুৱতী একত্ৰিত হৈ শৈক্ষিক আৰু সজাগতামূলক কাৰ্যসূচী গ্ৰহণ কৰে। এই সময়ছোৱাত তেওঁলোকে কান্ধত কান্ধত মিলাই গণেশোৎসৱৰ বিভিন্ন অনুষ্ঠানবোৰ অতি উৎসাহেৰে সম্পন্ন কৰে।
গোটখিন্দিৰ মুছলমান সমাজে সদায় নিজৰ হিন্দু ভাতৃৰ উৎসৱত উৎসাহেৰে অংশগ্ৰহণ কৰে। গাঁৱৰ মুছলমান সদস্যসকলে কয়, "যি উৎসৱে নহওক কিয়, সকলো সমিতিৰ সদস্যই ইজনে সিজনৰ ঘৰলৈ যায়। উৎসৱৰ কথা আহিলে 'আমি হিন্দু' বা 'আমি মুছলমান' বুলি কোনো চিন্তা আমাৰ মনলৈকে নাহে। আমি সকলোৱে একত্ৰিত হৈ বিভিন্ন উৎসৱ উদযাপন কৰো।"
চাৰি দশক ধৰি গোটখিন্দিৰ হিন্দু আৰু মুছলমানে লালন-পালন কৰা এই ধৰ্মীয় সম্প্ৰীতিৰ পৰম্পৰা কেৱল মহাৰাষ্ট্ৰৰ বাবেই নহয়, সমগ্ৰ দেশৰ বাবেও এক আদৰ্শ।
