চাকিব চেলিম
“দুই এজন মুছলমান নেতাই কয় যে প্ৰথমে তেওঁলোক মুছলমান আৰু তাৰ পিছত ভাৰতীয়। কিন্তু, ৰাজ্যসমূহৰ জাতীয় স্বাধীনতা আৰু স্বায়ত্তশাসনৰ দ্বাৰা আপোনাৰ মুছলমান হোৱাটো কেনেদৰে প্ৰভাৱিত হৈছে?” হাকিম আজমল খানে ১৯২০ চনত দিল্লীত মুছলমান নেতাৰ এক সমাৱেশত এইদৰে কৈছিল। ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে থলুৱা চিকিৎসা ব্যৱস্থাৰ অন্যতম পৰিচিত চিকিৎসা বিজ্ঞানী হাকিমে হিন্দু-মুছলমান ঐক্যৰ বাবে নিজৰ জীৱন উৎসৰ্গা কৰিছিল।
হাকিমে কয়, “মুছলমান আৰু হিন্দুৰ মাজত থকা মতানৈক্যৰ বাবে মুছলমান নেতাই হিন্দুক দোষাৰোপ কৰে। সঁচা হ’লেও যিকোনো উন্নয়নৰ পৰা আঁতৰি থকাটো কোনো সমাধান নহয়। এনে আচৰণ কৰিলে বিশ্বাস কৰক, ভাৰতীয় মুছলমান কেতিয়াও কোনো উন্নয়নৰ অংশ নহ'ব। অৱশ্যে কেতিয়াবা মুছলমানৰ প্ৰতি বৈষম্যমূলক মনোভাৱ গ্ৰহণ কৰা কেইজনমান হিন্দুও আছে। এনে কুসংস্কাৰপূৰ্ণ হিন্দুক ঘৃণা কৰাৰ আপোনাৰ সম্পূৰ্ণ অধিকাৰ আছে। কিন্তু, এই কুসংস্কাৰপূৰ্ণ লোকসকলৰ বাবেই আমি আমাৰ দেশৰ উন্নয়ন স্তব্ধ কৰিব নোৱাৰো।”
উল্লেখ্য যে, গো সুৰক্ষাৰ বাবে হাকিমে ব্যাপক প্ৰচাৰ চলাইছিল। তেওঁৰ দৃষ্টিত হিন্দুসকলৰ আৱেগৰ প্ৰতি সন্মান জনাই মুছলমানসকলে স্বেচ্ছাই গৰু বধ বন্ধ কৰিব লাগে।
১৯১৯ চনত তেওঁ মুছলমানসকলৰ এক বৃহৎ সমাৱেশত কৈছিল, “আমি এই কথাটোৰ বিষয়ে সম্পূৰ্ণৰূপে সচেতন হৈ আছো, আৰু হ’ব লাগে, যে গো হত্যাই আমাৰ দেশবাসীক গুৰুতৰভাৱে বিৰক্ত কৰে। কিন্তু তেওঁলোকৰ আগত কোনো আশ্বাস দিয়াৰ আগতে আমি প্ৰথমে চাব লাগিব যে আমাৰ ধৰ্মই এই প্ৰশ্নটোক কি দৃষ্টিৰে চায়। ইছলামৰ মতে কুৰবানী অথবা ত্যাগ হৈছে কেৱল এটা চুন্নত-ই-মুৱাক্কিদাহ (নবীয়ে পালন কৰা আৰু তেওঁৰ অনুগামীসকলৰ ওপৰত জোৰদাৰভাৱে নিৰ্দেশ দিয়া এটা প্ৰথা) যিটো মুছলমানসকলে, যেতিয়ালৈকে তেওঁলোকৰ সামৰ্থ্য আছে, পালন কৰিব লাগিব। উট, ভেড়া, ছাগলী বা গৰু বলি দি এই পালন পালন কৰাটো নিজৰ নিজৰ পছন্দৰ বিষয়, যাৰ অৰ্থ কেৱল এইটোৱেই যে এই প্ৰাণীবোৰৰ যিকোনো এটাই উপযুক্ত প্ৰসাদ হ’ব পাৰে।”
একে সময়তে হাকিমে কেইবাটাও হাদীছৰ প্ৰসংগ উত্থাপন কৰিছিল, যিয়ে বলিদানৰ বাবে ছাগলী, ভেড়া আৰু অন্যান্য জীৱ-জন্তুৰ পছন্দৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল। তেওঁৰ মতে হিন্দুসকলে ইতিমধ্যে মুছলমানসকলৰ লগত বন্ধুত্ব কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল আৰু মুছলমানসকলে ইয়াৰ প্ৰতিদান দিয়াৰ সময় আহি পৰিছিল।
হিন্দু মহাসভাৰ অধিৱেশনৰ সভাপতিত্ব কৰা হাকিম আছিল প্ৰথম, আৰু এতিয়াও একমাত্ৰ মুছলমান নেতা। ঐক্যৰ কামত তেওঁৰ নিস্বাৰ্থ নিষ্ঠাক হিন্দু মহাসভাইও স্বীকাৰ কৰিছিল। ১৯২১ চনত হাকিমক অধ্যক্ষ হিচাপে ইয়াৰ অধিবেশনত ভাষণ দিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনোৱা হৈছিল।
হাকিমে হিন্দু-মুছলমানৰ মাজত ঐক্য আৰু গো হত্যা বন্ধ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। তেওঁ মহাসভাৰ নেতৃত্বৰ ওচৰত অভিযোগ কৰে যে তেওঁলোকৰ গো সুৰক্ষা আন্দোলনে কেৱল মুছলমানক লক্ষ্য কৰি লোৱাৰ বিপৰীতে ঔপনিৱেশিক শাসকসকলে গো-মাংসৰ বাবে অধিক গৰু হত্যা কৰি আছে। তেওঁ হিন্দু মহাসভাক গো-সুৰক্ষা আন্দোলনটো অধিক ব্যাপক আৰু শক্তিশালী কৰিবলৈ কয় যাতে ই ব্ৰিটিছ শক্তিকো প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে।
হাকিমে লিখিছিল, “আমাৰ দেশৰ প্ৰগতি হিন্দু, মুছলমান, আৰু অন্যান্য ধৰ্মৰ ঐক্যৰ মাজত নিহিত হৈ আছে। ইয়াত মোৰ কোনো সন্দেহ নাই। এনে ঐক্য নীতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি হ’ব নালাগে, কাৰণ সেয়া মোৰ মতে এক প্ৰকাৰৰ যুদ্ধবিৰতিহে হ’ব। গতিকে, মই এই ঐক্যক অতিশয় মূল্য দিওঁ; যদি দেশে আন সকলো কাম-কাজ ত্যাগ কৰি অকলে সেইখিনি সাধন কৰে, তেন্তে মই খিলাফত আৰু স্বৰাজৰ প্ৰশ্নবোৰ আমাৰ সন্তুষ্টিৰ বাবে স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে সমাধান হোৱা বুলি বিবেচনা কৰিম।”
