অনিকা মহেশ্বৰী/ নতুন দিল্লী
শেহতীয়াকৈ জম্মু-কাশ্মীৰৰ উধামপুৰত সন্ত্ৰাসবাদ বিৰোধী অভিযানত শ্বহীদ হৈছিল হাবিলদাৰ জাণ্টু আলী শ্বেখ। শ্বহীদ জোৱানজনৰ মৃতদেহ ঘৰলৈ নিয়াৰ সময়ত ভাৰতীয় সেনাবাহিনীৰ জোৱান ভাতৃ ৰফিকুল শ্বেখে ঘৰলৈ যোৱাৰ পৰিৱৰ্তে সীমান্তত থাকি শত্ৰুৰ লগত যুঁজ দিয়াৰ সিদ্ধান্ত লয়।
ভাৰতীয় সেনাত এইধৰণৰ ঘটনা প্ৰথম নহয়। ভাৰতীয় সেনাই যেতিয়াই শত্ৰু দেশৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলগীয়া হৈছিল, তেতিয়াই সেনাবাহিনীত থকা মুছলমানসকলে আন সৈনিকৰ সৈতে বীৰৰ দৰে উৎসাহ-উদ্দীপনাৰে যুঁজত নামে। শত্ৰুক কঠিন প্ৰত্যাহ্বান জনোৱাৰ ক্ষেত্ৰত এনে বহু মুছলমান সৈনিকৰ নাম এতিয়াও শ্ৰদ্ধাৰে স্মৰণ কৰা হয়। বহু মুছলমানে সেনাবাহিনীত উচ্চ পদবীও লাভ কৰিছে।
আজি এই প্ৰতিবেদনত ভাৰতীয় সেনাবাহিনীত কৰ্মৰত মুছলমানসকলে সৈনিক হিচাপে কি কি সাফল্য লাভ কৰিছে, সেয়া আলোচনা কৰা হৈছে।
ব্ৰিগেডিয়াৰ মহম্মদ উছমানঃ
১৯১২ চনৰ ১৫ জুলাইত উত্তৰ প্ৰদেশৰ মউ জিলাৰ বিবিপুৰ গাঁৱত ব্ৰিগেডিয়াৰ উছমানৰ জন্ম হৈছিল। ১৯৪৮ চনৰ ৬ ফেব্ৰুৱাৰীত পাকিস্তানে নৌশ্বেৰাত ব্যাপক আক্ৰমণ চলায়। ব্ৰিগেডিয়াৰ উছমানৰ দক্ষ নেতৃত্বত ভাৰতীয় সেনাই কম সময়ৰ ভিতৰতে জয়লাভ কৰিছিল। তেতিয়াৰ পৰাই তেওঁ ‘নৌশ্বেৰাৰ সিংহ’ নামেৰে পৰিচিত হ’বলৈ ধৰিলে।
১৯৪৭ চনৰ ভাৰত-পাকিস্তানৰ যুদ্ধৰ সময়ত নিহত হোৱা ব্ৰিগেডিয়াৰ মহম্মদ উছমান আছিল সৰ্বোচ্চ পদবীৰ এজন মুছলমান বিষয়া। তেওঁ আন বহু মুছলমান বিষয়াৰ সৈতে কাশ্মীৰৰ পৰিস্থিতিৰ বাবে পাকিস্তান সেনাবাহিনীত যোগদান কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰি বিভাজনৰ পিছত ভাৰতীয় সেনাবাহিনীত থাকিবলৈ সিদ্ধান্ত লৈছিল।
ব্ৰিগেডিয়াৰ মহম্মদ উছমান
নিজৰ বীৰত্ব আৰু ত্যাগে তেওঁক ভাৰতৰ সৰ্বাংগীন ধৰ্মনিৰপেক্ষতাৰ প্ৰতীক হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। ১৯৪৮ চনৰ যুদ্ধত শ্বহীদ হোৱা ভাৰতীয় সামৰিক বিষয়া ব্ৰিগেডিয়াৰ উছমানৰ মৃত্যুৰ ৭৪ বছৰ পাৰ হৈ গ’ল। ১৯৪৮ চনৰ ৩ জুলাইত পাকিস্তানী সেনাৰ লগত যুঁজি থকা অৱস্থাত ভাৰত মাতৃৰ এই সুযোগ্য সন্তানজন শ্বহীদ হৈছিল।
মহম্মদ উছমানকো মুছলমান হোৱাৰ অজুহাতত পাকিস্তানলৈ যাবলৈ হেঁচা প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল। কিন্তু উছমান মান্তি নহ’ল, তেওঁ বাৰে বাৰে একেই কথা কৈ আছিল যে ধৰ্ম যিয়েই নহওক কিয়, তেওঁৰ দেশ ভাৰত। দাবী কৰা হয় যে জিন্নাই উছমানক পাকিস্তান সেনাৰ মুৰব্বী হোৱাৰো প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছিল। উছমানে এই প্ৰস্তাৱো নাকচ কৰিছিল। তেওঁ আছিল একমাত্ৰ ভাৰতীয় সৈনিক যাৰ মূৰৰ মূল্য পাকিস্তানে ৫০ হাজাৰ টকা ধাৰ্য কৰিছিল, যিটো ১৯৪৭ চনত বৃহৎ পৰিমাণৰ ধন আছিল।
উল্লেখ্য যে, কাৰ্গিল যুদ্ধত পাকিস্তানৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিওঁতে ভাৰতীয় সেনাৰ ৪০ জন মুছলমান বিষয়া-জোৱানে প্ৰাণ আহুতি দিছিল। এটা বিশ্লেষণ অনুসৰি ভাৰতীয় সেনাবাহিনীত ২-৩% মুছলমান আছে যদিও কাৰ্গিল যুদ্ধত শ্বহীদ হোৱা মুছলমান ভাৰতীয় সেনা জোৱানৰ অনুপাত ১০%তকৈও অধিক আছিল। ভাৰতীয় মুছলমানসকলো যে মহান দেশপ্ৰেমিক আৰু সময় আহিলে তেওঁলোকেও পাকিস্তানৰ বিৰুদ্ধে অতি সাহসেৰে যুঁজ দিয়ে, এয়া তাৰ ডাঙৰ প্ৰমাণ।
কাৰ্গিল যুদ্ধ আছিল ১৯৯৯ চনত ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজত বিবাদিত জম্মু-কাশ্মীৰ অঞ্চলক লৈ সৃষ্টি হোৱা সংঘাত। মুছলমান সৈনিককে ধৰি বিভিন্ন ধৰ্মীয় পটভূমিৰ সৈন্যৰে গঠিত ভাৰতীয় সেনাই দেশৰ ভূখণ্ড ৰক্ষা আৰু পাকিস্তানী সেনাক পৰাস্ত কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। এক তথ্য অনুসৰি পৰম বীৰ চক্ৰৰে সন্মানিত কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰাৰ দৰে জোৱান কাৰ্গিলত যুদ্ধ কৰা ভাৰতীয় সেনাৰ অংশ আছিল।
ব্ৰিগেডিয়াৰ মহম্মদ উছমানৰ কৱৰ
কাৰ্গিল যুদ্ধৰ সময়ত বহু মুছলমান সৈনিকে বীৰত্বৰ বাবে সন্মানিত হৈছিল। ইয়াৰ উল্লেখযোগ্য উদাহৰণ হ’ল কেপ্তেইন হানিফুদ্দিন, যাৰ পিতৃ মুছলমান আৰু মাতৃ হিন্দু আছিল। তলত উল্লেখ কৰা আন আন মুছলমান সৈন্যসকলেও সংঘাতৰ সময়ত দেশ ৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত অৰিহণা যোগাইছিল।
কেপ্তেইন কৰণাল শ্বেৰ খানঃ
"শ্বেৰ-ই-কাৰগিল" নামেৰেও পৰিচিত কেপ্তেইন কৰণাল শ্বেৰ খানে কাৰ্গিল যুদ্ধত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ২৭নং সিন্ধ ৰেজিমেণ্ট আৰু ১২নং নৰ্দাৰ্ণ লাইট ইনফেণ্ট্ৰিৰ অংশ আছিল। চৰকাৰী অভিলেখত বহু মুছলমান সৈনিকৰ বিষয়ে নিৰ্দিষ্ট তথ্য বহুলভাৱে উপলব্ধ নহ’লেও কাৰ্গিল যুদ্ধত আৰু সাধাৰণতে ভাৰতৰ প্ৰতিৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ অৱদানক অস্বীকাৰ কৰিব নোৱাৰি। ভাৰতীয় সেনাবাহিনীত মুঠ মুছলমানৰ সংখ্যা সন্দৰ্ভত কোনো চৰকাৰী তথ্য উপলব্ধ নহয়। কিন্তু ২০১৪ চনত ‘দ্য ডিপ্ল’মেট’ আলোচনীয়ে এক প্ৰতিবেদনৰ উদ্ধৃতি দি কয় যে ভাৰতীয় সেনাবাহিনীত ৩ শতাংশ মুছলমান আছে আৰু তাৰ ভিতৰত ৫০ শতাংশ মুছলমান জম্মু-কাশ্মীৰ আৰু লাইট ইনফেণ্ট্ৰিত আছে।
আজিৰ পৰা ৮০ বছৰ আগতে ১৯৪২ চনত ৰাশ বেহাৰী বসুৱে আজাদ হিন্দ ফৌজ নামেৰে পৰিচিত ভাৰতীয় জাতীয় সেনা (আই এন এ) প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁ সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ হাতত গতাই দিছিল। ৰাশ বেহাৰী বসুৱে সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ অধীনত আই এন এৰ সৰ্বোচ্চ উপদেষ্টা হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি থাকিল।
ভাৰতৰ মুছলমানসকলে বিশেষকৈ ৰেংগুন আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে থকা অঞ্চলত বসতি স্থাপন কৰা মুছলমানসকলে ভাৰতৰ স্বাধীনতাৰ বাবে INA-ক নিজৰ প্ৰাণ আৰু সম্পত্তি প্ৰদান কৰিছিল। মুছলমান সৈনিক আৰু ব্যৱসায়ী সমাজৰ এই প্ৰচেষ্টাই প্ৰায়ে সুভাষ চন্দ্ৰ বসুক অভিভূত কৰি তুলিছিল।
বহু মুছলমান সৈনিক আৰু বিষয়াই নেতাজীৰ পৰা তামঘা-ই-চৰ্দাৰ-ই-জং, তামঘা-ই-বীৰ-ই-হিন্দ, তামঘা-ই-বাহাদুৰি, তামঘা-ই-শত্ৰু নাইছ, সেনাদ-ই-বাহাদুৰি আদি সন্মান লাভ কৰিছিল। আই এন এত নিজৰ অৱদান আৰু সংগ্ৰামৰ বাবে কিংবদন্তি হৈ পৰা এনে ১২ জন লোকৰ তালিকা তলত আলোচনা কৰা হ’ল।
কেপ্তেইন আব্বাছ আলীঃ
স্বাধীনতা সংগ্ৰামী কেপ্তেইন আব্বাছ আলীৰ জন্ম হৈছিল ১৯২০ চনৰ ৩ জানুৱাৰীত উত্তৰ প্ৰদেশৰ বুলন্দশ্বাৰ জিলাত। আব্বাছে ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় সেনাবাহিনীৰ কামাণ্ডাৰ হিচাপে দেশৰ স্বাধীনতাৰ বাবে যুঁজিছিল। ১৯৪৩ চনত সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ ভাষণৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হৈ কেপ্তেইন আব্বাছে আমাৰ দেশৰ স্বাধীনতাৰ বাবে নিজৰ জীৱন উৎসৰ্গা কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়। আব্বাছক ব্ৰিটিছ সেনাই আটক কৰি যাৱজ্জীৱন কাৰাদণ্ডৰ শাস্তি প্ৰদান কৰে।
কিন্তু ভাৰত স্বাধীন হোৱাৰ পাছত তেওঁৰ মৃত্যুদণ্ড প্ৰত্যাহাৰ কৰা হয় আৰু ২০১৪ চনৰ ১১ অক্টোবৰত আলিগড়ত তেওঁ শেষ নিশ্বাস ত্যাগ কৰিছিল।
আব্দুল হাবিব ইউছুফ মাৰ্ফানীঃ
মেমন আব্দুল হাবিব ইউছুফ মাৰ্ফানী গুজৰাটৰ সৌৰাষ্ট্ৰৰ ধোৰাজী চহৰৰ এজন স্বাধীনতা সংগ্ৰামী আৰু ব্যৱসায়ী আছিল। ১৯৪৪ চনৰ ৯ জুলাইত যেতিয়া সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৱে ৰেংগুনত আই এন এ গঠন কৰিছিল, তেতিয়া মাৰ্ফানীয়ে আজাদ হিন্দ বেংকলৈ আৰ্থিক বৰঙণি আগবঢ়োৱা প্ৰথমজন ব্যক্তি আছিল।
কিছুদিন পিছতে ৰেংগুন আৰু ছিংগাপুৰত বসবাস কৰা ভাৰতীয় প্ৰবাসীসকলৰ বৰঙণিৰে বেংকৰ তহবিল ভৰি পৰিল। ইউছুফ মাৰ্ফানী নেতাজীৰ ইমানেই ঘনিষ্ঠ আছিল যে ১৯৪৪ চনত তেওঁক নগদ ১ কোটি টকা আৰু ৩ লাখ টকাৰ গহনা দিছিল, যাৰ মূল্য আজি প্ৰায় ৮০০ কোটি টকা হ’ব।
আবিদ হাছান চফৰাণীঃ
১৯১১ চনৰ ১১ এপ্ৰিলত হায়দৰাবাদত ঔপনিৱেশিকতা বিৰোধী পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল জৈন আল আবিদিন হাছানে। জাৰ্মানীত ভাৰতীয় যুদ্ধবন্দীসকলৰ এখন সভাত ভাষণ দিওঁতে সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ সৈতে তেওঁৰ চিনাকি হৈছিল। আবিদ সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ ঘনিষ্ঠ সহযোগী হৈ পৰিছিল আৰু তেওঁক আই এন এত মেজৰ পদবী দিয়া হৈছিল। আবিদৰ পৰামৰ্শ মতে আই এন এয়ে "জয় হিন্দ"ক শ্লোগান হিচাপে গ্ৰহণ কৰে। স্বাধীনতাৰ পিছত ১৯৪৮ চনত অসামৰিক সেৱাত যোগদান কৰি ১৯৬৯ চনত ডেনমাৰ্কৰ ৰাষ্ট্ৰদূত হিচাপে তেওঁ অৱসৰ গ্ৰহণ কৰে। ১৯৮৪ চনত ৭৩ বছৰ বয়সত গৃহ চহৰ হায়দৰাবাদত আবিদ হাছান চফৰাণীৰ মৃত্যু হয়।
এম কে এম আমিৰ হামজাঃ
এম কে এম হামজা ভাই নামেৰেও পৰিচিত আমিৰ হামজাৰ জন্ম হৈছিল ১৯১৮ চনৰ ২২ জানুৱাৰীত তামিলনাডুৰ ৰামনাথপুৰমত। আমিৰ হামজা আছিল সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ ভাৰতীয় জাতীয় সেনাৰ সদস্য আৰু তামিলনাডুৰ এজন মুক্তিযোদ্ধা। কিশোৰ অৱস্থাত তেওঁ ব্যৱসায়ৰ বাবে বাৰ্মালৈ গৈছিল আৰু তাতেই তেওঁ আই এন এক সহযোগ কৰি লাখ লাখ টকা আগবঢ়াইছিল।
প্ৰতিনিধিত্বমূলক ছবি
নেতাজীৰ সেনাবাহিনীক সমৰ্থন কৰাৰ বাবে তেওঁক আটক কৰি ব্ৰিটিছ চৰকাৰে জেৰা কৰে। শেষৰ বছৰবোৰত তেওঁ সংগ্ৰাম কৰিছিল আৰু দৰিদ্ৰতাত ভুগিছিল। ২০১৬ চনৰ ১ জানুৱাৰীত আমিৰ হামজাহে শেষ নিশ্বাস ত্যাগ কৰে।
জেনেৰেল শ্বাহ নৱাজ খানঃ
আজাদ হিন্দ ফৌজৰ বিষয়া শ্বাহ নৱাজ খানৰ জন্ম হৈছিল ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ ৰাৱালপিণ্ডিত। দক্ষিণ-পূব এছিয়াত সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ আগমনৰ পিছত তেওঁ আই এন এত যোগদান কৰে। শ্বাহ নৱাজে উত্তৰ-পূব ভাৰতত আই এন এৰ সৈন্যৰ নেতৃত্বত কোহিমা আৰু ইম্ফল দখল কৰে, যিবোৰ তেতিয়া জাপানৰ কৰ্তৃত্বত আই এন এৰ হাতত আছিল। ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যৰ পতাকা নমাই লালকিল্লাত ত্ৰিৰংগ উত্তোলন কৰা প্ৰথমজন ভাৰতীয় হিচাপেও তেওঁ ইতিহাসৰ সৃষ্টি কৰিছিল। স্বাধীনতাৰ পাছতো শ্বাহ নৱাজ ৰাজনীতিত সক্ৰিয় হৈ থাকে আৰু মীৰাটৰ পৰা চাৰিবাৰকৈ লোকসভালৈ নিৰ্বাচিত হয়।
মেজৰ জেনেৰেল মহম্মদ জামান কিয়ানীঃ
মেজৰ জেনেৰেল মহম্মদ জামান কায়ানীয়ে ব্ৰিটিছ ভাৰতীয় সেনাবাহিনীত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰাৰ পূৰ্বে সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ নিৰ্দেশত ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় সেনাবাহিনী (আই এন এ)লৈ বদলি হৈছিল। ইয়াত তেওঁ প্ৰথম ডিভিজনৰ কাম তদাৰক কৰিছিল। ভাৰতীয় সামৰিক একাডেমীৰ পৰা স্বার্ড অৱ অনাৰেৰে স্নাতক হোৱাৰ পাছত তেওঁ পঞ্জাৱ ৰেজিমেণ্টত যোগদান কৰে।
আজাদ হিন্দৰ বাবে কৰা প্ৰচেষ্টাক স্বীকৃতি হিচাপে ভাৰত চৰকাৰে তেওঁক মৰণোত্তৰভাৱে নেতাজী পদক প্ৰদান কৰে। ১৯৮১ চনৰ ৪ জুনত তেওঁৰ মৃত্যু হয়।
কৰ্ণেল নিজামুদ্দিনঃ
১৯০১ চনত বৰ্তমানৰ উত্তৰ প্ৰদেশৰ আজমগড় জিলাৰ ঢকৱান গাঁৱত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল কৰ্ণেল নিজামুদ্দিনে। ২০ বছৰ বয়সতে তেওঁ ব্ৰিটিছ সেনাবাহিনীত যোগদান কৰিবলৈ ঘৰ এৰি কলিকতাৰ পৰা মহানগৰলৈ ৰাওনা হয়। তেওঁ ঔপনিৱেশিক সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থাকোঁতে ব্ৰিটিছ সেনাবাহিনীৰ এজন সেনাপতিয়ে ভাৰতীয় সৈন্যৰ প্ৰতি কৰা অন্যায় আৰু নিষ্ঠুৰতাত ক্ষুব্ধ হৈ ব্ৰিটিছ সেনাপতিজনক গুলীয়াই হত্যা কৰাৰ পিছত ছিংগাপুৰলৈ পলায়ন কৰে।
নিজামুদ্দিনক সুভাষ বসুৰ ড্ৰাইভাৰ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হৈছিল, যিয়ে আগতে নেতাজনক সকলো ঠাইলৈ লৈ গৈছিল। ১৯৪৩ চনৰ পৰা ১৯৪৪ চনৰ ভিতৰত বাৰ্মা (বৰ্তমান ম্যানমাৰ)ৰ জংঘলত নেতাজীৰ সৈতে ব্ৰিটিছ সেনাৰ বিৰুদ্ধেও তেওঁ যুদ্ধ কৰিছিল। ১৯৪৩ চনত নেতাজীৰ (নেতাজী) সন্মুখত জপিয়াই তেওঁৰ প্ৰাণ ৰক্ষা কৰিছিল আৰু নিজে গুলীবিদ্ধ হৈছিল। নেতাজীয়ে তেওঁক মৰমেৰে "কৰ্ণেল" বুলি উপনাম দিছিল।
কৰ্ণেল হাবিব উৰ ৰেহমানঃ
জেনেৰেল মোহন সিঙৰ সৈতে আজাদ হিন্দ ফৌজ প্ৰতিষ্ঠা কৰা কৰ্ণেল হাবিব উৰ ৰেহমানক সংগঠনটোৰ মুখ্য কাৰ্যালয়ত প্ৰশাসন শাখাৰ কমাণ্ড দিয়া হয়। তেওঁ বাৰ্মাত এটা মিছনৰ তদাৰক কৰিছিল। আজাদ হিন্দ ফৌজৰ কমাণ্ড লোৱাৰ পিছত নেতাজীক প্ৰশিক্ষণ বিদ্যালয়ৰ ভাৰপ্ৰাপ্ত বিষয়াৰ পদ দিয়া হয়। ১৯৪৩ চনৰ ২১ অক্টোবৰত আজাদ হিন্দ চৰকাৰ প্ৰতিষ্ঠা হোৱাৰ দিনাই তেওঁ মন্ত্ৰী হিচাপে শপত গ্ৰহণ কৰে। পিছলৈ তেওঁ সেনাবাহিনীৰ ভাইচ-চিফ হিচাপেও নিযুক্তি লাভ কৰে আৰু ১৯৪৫ চনৰ ১৮ আগষ্টত নেতাজীৰ সৈতে তেওঁৰ অন্তিম যাত্ৰাত সংগ দিয়ে।
প্ৰতিনিধিত্বমূলক ছবি
কৰ্ণেল ইনায়াতুল্লাহ হাছানঃ
জেনেৰেল মোহন সিঙে ইনায়াতুল্লাহ হাছানক আজাদ হিন্দ ৰেডিঅ’ৰ পৰিচালক হিচাপে নিযুক্তি দিয়ে। তেওঁ বিখ্যাত জাতীয়তাবাদী ৰেডিঅ’ নাটক সৃষ্টি কৰিছিল, যাৰ বাবে অল ইণ্ডিয়া ৰেডিঅ’ই ভাৰতত প্ৰতিযোগী আখ্যান সম্প্ৰচাৰ কৰিবলৈ বাধ্য হৈছিল। পিছত নেতাজীয়ে তেওঁক প্ৰশিক্ষণ বিভাগৰ মুৰব্বী নিযুক্তি দিয়ে, য’ত তেওঁ মহিলা আৰু শিশুকে ধৰি সাধাৰণ নাগৰিকক অস্ত্ৰ ব্যৱহাৰৰ প্ৰশিক্ষণ দিয়ে।
কৰ্ণেল শৌকত আলী মালিকঃ
স্বাধীন ভাৰতৰ মাটিত উত্তোলন হোৱা প্ৰথমখন জাতীয় পতাকা উত্তোলন কৰে কৰ্ণেল শৌকত আলী মালিকে। ১৯৪৪ চনৰ ১৪ এপ্ৰিলত মণিপুৰৰ মইৰাঙত আজাদ হিন্দ ফৌজৰ বাহাদুৰ গ্ৰুপৰ সেনাপতি মালিকে পতাকা উত্তোলন কৰে। মইৰাং ভাৰতৰ প্ৰথম অঞ্চল আছিল, যিটো আজাদ হিন্দ চৰকাৰে দখল কৰিছিল আৰু আজাদ হিন্দ চৰকাৰৰ নিয়ন্ত্ৰণত ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ প্ৰথম স্থান আছিল। এই অভিযানত নিজৰ সৈন্যক নেতৃত্ব দিয়াৰ বাবে মালিকে চৰ্দাৰ-ই-জং উপাধি লাভ কৰিছিল। অসামৰিক প্ৰশাসন স্থাপনৰ পিছত চোৰাংচোৱা এজেণ্টক শত্ৰুৰ ভূখণ্ডলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয়। আজাদ হিন্দ ফৌজৰ অন্যতম সৰ্বোচ্চ সামৰিক সন্মান তামঘা-ই-চৰ্দাৰ-ই-জং তেওঁক নেতাজীয়ে প্ৰদান কৰিছিল।
কৰ্ণেল মেহবুব আহমেদঃ
আজাদ হিন্দ চৰকাৰ আৰু আজাদ হিন্দ ফৌজৰ সংযোগী আছিল কৰ্ণেল মেহবুব আহমেদ। সমগ্ৰ অভিযানত তেওঁ আৰাকান আৰু ইম্ফলত মেজৰ জেনেৰেল শ্বাহনৱাজ খানৰ উপদেষ্টা হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
কৰিম ঘানীঃ
জাৰ্মানীৰ পৰা নেতাজী অহাৰ পূৰ্বে বাৰ্মাত বাস কৰা তামিল সাংবাদিক কৰিম ঘানীয়ে ইণ্ডিয়ান ইণ্ডিপেণ্ডেন্স লীগৰ নেতা হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। আজাদ হিন্দ চৰকাৰ প্ৰতিষ্ঠা হোৱাৰ সময়ত তেওঁ ছয়জন উপদেষ্টাৰ ভিতৰত এজন হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰাৰ শপত গ্ৰহণ কৰিছিল। কৰিম ঘানীয়ে দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পূৰ্বে বাৰ্মাত ড° বা মাৱৰ সংসদীয় সচিব হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ "দ্য মুছলিম পাব্লিছিং হাউচ"ৰ পৰিচালক, মালয়ালম দৈনিক কাকত মালয় নানবানৰ সম্পাদক আৰু চিনাৰন নামেৰে জনাজাত ডনৰ মালয় সংস্কৰণৰ সম্পাদক হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। অল মালয় মুছলিম মিছনেৰী ছ’চাইটিৰ সভাপতি আৰু আন কেইবাটাও সংগঠনৰ প্ৰতিনিধি হিচাপে ঘানীয়ে মুছলিম লীগতো সক্ৰিয় আছিল।
সেনাবাহিনীত কেতিয়াও মুছলিম ৰেজিমেণ্ট নামৰ কোনো ৰেজিমেণ্ট নাছিল। এটা পুৰণি সাক্ষাৎকাৰত মেজৰ জেনেৰেল (অৱসৰপ্ৰাপ্ত) শশী আস্থানাই মুছলিম ৰেজিমেণ্টৰ দাবী নাকচ কৰি কয় যে সেনাবাহিনীত কেতিয়াও মুছলিম ৰেজিমেণ্ট নামৰ কোনো ৰেজিমেণ্ট নাছিল।
প্ৰতিনিধিত্বমূলক ছবি
তেওঁ কয়, "ভাৰতৰ স্বাধীনতাৰ পিছত এই ৰেজিমেণ্টবোৰ একে নামেৰে ধৰি ৰখা হৈছিল। ইয়াৰ অৰ্থ এইটো নহয় যে সেনাই জাতিবাদ বা সাম্প্ৰদায়িকতাক প্ৰসাৰিত কৰিব বিচাৰে, কিন্তু এই ইতিহাস সংৰক্ষিত হৈ আছে। ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আৰু সৰ্বাংগীনতাৰ প্ৰতি ভাৰতীয় সেনাৰ দায়বদ্ধতা ইয়াৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ গঠনত প্ৰতিফলিত হৈছে, য’ত সকলো ধৰ্মীয় পটভূমিৰ সৈন্যই ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিৰক্ষাত অৰিহণা যোগাইছে।"
বিভাজনৰ পিছত ভাৰত আৰু পাকিস্তানে কিমান সৈনিক পালে?
স্বাধীনতাৰ আগতে ব্ৰিটিছ ভাৰতীয় সেনাবাহিনীত ৩০-৩৬% মুছলমান সৈনিক আছিল। বিভাজনৰ পিছত ভাৰতে ২.৬ লাখ সৈনিক পালে আৰু পাকিস্তানে পালে ১.৩১ লাখ সৈনিক। সেনাবাহিনীত মুছলমানৰ শতকৰা হাৰ ২% হ'লেও ভাৰতীয় সেনাবাহিনীত থকাসকলে দেশ ৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত কেতিয়াও ক্ৰুটি ৰখা নাই।
ধৰ্মতকৈ দেশ ডাঙৰঃ
ব্ৰিগেডিয়াৰ উছমানে হওক, কাৰ্গিলত যুদ্ধ কৰা হাবিলদাৰ শ্বেখেই হওক বা আজাদ হিন্দ ফৌজৰ হৈ প্ৰাণ আহুতি দিয়া বীৰসকলেই হওক– ভাৰতীয় মুছলমান সৈন্যই প্ৰতিটো সময়ত প্ৰমাণ কৰি আহিছে যে তেওঁলোকৰ বাবে ধৰ্ম নহয়, দেশহে প্ৰথম। দেশ মাতৃৰ এই মহান সন্তানসকলৰ বীৰত্বক লৈ ভাৰতে গৌৰৱ কৰা উচিত, আৰু তেওঁলোকৰ কাহিনীবোৰ মনত ৰখা আৰু সেইবোৰ আগুৱাই নিয়াৰ দায়িত্ব আমি ল’ব লাগিব।
.jpg)
.webp)
