ডি পি শ্ৰীবাস্তৱ
পাকিস্তানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে দ্বিতীয়টো কাৰ্যকালৰ বাবে নিৰ্বাচিত হোৱাৰ পিছত শ্বেহবাজ শ্বৰীফে ঘোষণা কৰে যে তেওঁৰ চৰকাৰে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি (আই এম এফ)ৰ পৰা সহায় বিচাৰিব। এই সিদ্ধান্তই পাকিস্তানৰ প্ৰত্যাহ্বানমূলক অৰ্থনৈতিক পৰিস্থিতিক প্ৰতিফলিত কৰিছে। ইফালে, বৰ্তমান কাৰাগাৰত বন্দী প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী ইমৰাণ খানে ভৱিষ্যতে যিকোনো বেইলআউট আলোচনাত পাকিস্তানৰ ‘ৰাজনৈতিক অস্থিৰতা’ৰ কথা বিবেচনা কৰিবলৈ আই এম এফক আহ্বান জনাইছে।
ইমৰাণ খানৰ অধিবক্তা আলী জাফৰে প্ৰকাশ কৰে যে ইমৰানে বিচাৰে যে আলোচনা অব্যাহত ৰখাৰ পূৰ্বে যোৱা ৮ ফেব্ৰুৱাৰীত হৈ যোৱা পাকিস্তানৰ বহু বিতৰ্কিত নিৰ্বাচনৰ স্বতন্ত্ৰ হিচাপ পৰীক্ষা কৰক আই এম এফে। এই ৰাজনৈতিক অনিশ্চয়তাই পাকিস্তানৰ অৰ্থনৈতিক দুৰ্দশা আৰু অধিক বৃদ্ধি কৰে।
পাকিস্তানৰ অৰ্থনৈতিক অস্থিৰতাৰ কাৰণ বিভিন্ন কাৰকৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছে, য’ত প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবে অত্যধিক ব্যয় কৰা, যিয়ে ইয়াৰ নিৰাপত্তাৰ প্ৰয়োজনীয়তা অতিক্ৰম কৰে। ভাৰতৰ সৈতে চাৰিওখন যুদ্ধৰ সূচনা কৰা দেশখনে চুবুৰীয়া ৰাষ্ট্ৰ আফগানিস্তান আৰু ইৰাণৰ সৈতে উত্তেজনাৰ সন্মুখীন হৈছে।
ইয়াৰ উপৰিও পাকিস্তানৰ উচ্চ প্ৰতিৰক্ষা বাজেটৰ বিপৰীতে কম সঞ্চয় আৰু ক্ষুদ্ৰ কৰ ভিত্তি আছে, যাৰ ফলত ধনী লোকসকল বহুলাংশে কৰবিহীন হৈ পৰে। দৰিদ্ৰসকলক অসমতাপূৰ্ণভাৱে প্ৰভাৱিত কৰা পৰোক্ষ কৰ হৈছে পাকিস্তানৰ ৰাজহৰ ৮০%।
পাকিস্তানত বৰ্তমান বাজেট চক্ৰ জুলাইৰ পৰা জুন মাহলৈকে চলি আছে। যোৱা বছৰৰ বাজেটত মুঠ পাকিস্তানী ৫০ লাখ টকাৰ ১২.৫১% আবণ্টন দিয়া হৈছিল। প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবে ১৪.৫ ট্ৰিলিয়ন বাজেট, কিন্তু এই সংখ্যাত সামৰিক পেঞ্চনৰ বাবে যথেষ্ট পৰিমাণ বাদ দিয়া হৈছিল। ফেডাৰেল চৰকাৰৰ ৰাজহৰ অনুপাত হিচাপে প্ৰতিৰক্ষা বাজেটে ৩৩.৩৯% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।
অৰ্থনৈতিক সংগ্ৰামৰ মাজতো পাকিস্তানৰ প্ৰতিৰক্ষা বাজেটে চাৰিওখন প্ৰদেশৰ বাবে আবণ্টনসমূহ একেলগে অতিক্ৰম কৰি উন্নয়ন বাজেটক চেৰ পেলায়। লাহোৰ কৰ্পছ কমাণ্ডাৰৰ বাসগৃহত হোৱা আক্ৰমণৰ দৰে কাণ্ডই জনসাধাৰণৰ হতাশাক প্ৰতিফলিত কৰে।
প্ৰাক্তন বিত্তমন্ত্ৰী মিফতা ইছমাইলে পাকিস্তান ঋণৰ ফান্দত সোমাই পৰাৰ সতৰ্কবাণী দিছিল, ঋণ সেৱাৰ পৰিশোধ ফেডাৰেল ৰাজহতকৈ অধিক। পাকিস্তানৰ সেনাই ঐতিহাসিকভাৱে ভূ-ৰাজনীতিৰ জৰিয়তে অৰ্থনীতিত প্ৰভাৱ পেলাইছে, বিভিন্ন সংঘাতৰ বাবে সাহায্য লাভ কৰি আহিছে। কিন্তু মুডীয়ে পাকিস্তানৰ ক্ৰেডিট ৰেটিং হ্ৰাস কৰাটোৱে বহিঃৰাজ্যৰ ঋণৰ সুবিধাত বাধাৰ সৃষ্টি কৰিছে।
আই এম এফৰ সহায় বিচৰা হ’ব পাৰে যদিও ইয়াৰ বাবে কঠোৰ ব্যৱস্থাৰ দাবী হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে। বিশেষকৈ ৩০%তকৈ অধিক মুদ্ৰাস্ফীতিৰ ফলত শ্বেহবাজ শ্বৰীফৰ চৰকাৰে ৰাজনৈতিক ইচ্ছাশক্তি গোটাব পাৰিব নে নাই সেয়া অনিশ্চিত হৈয়েই আছে, যিয়ে সাধাৰণ নাগৰিকৰ দুৰ্দশা আৰু অধিক ভয়াৱহ কৰি তুলিছে।
(লেখক হৈছে প্ৰাক্তন ৰাষ্ট্ৰদূত আৰু Forgotten Kashmir: The Other Side of the Line of Control গ্ৰন্থৰ লেখক)
