প্ৰতি বছৰে ১৯ আগষ্টত বিশ্ব ফটোগ্ৰাফী দিৱস পালন কৰা হয়। এই দিৱস সেইসকল শিল্পী আৰু ফটোগ্ৰাফাৰসকলৰ বাবে উৎসৰ্গিত যিসকলে নিজৰ লেন্সৰ জৰিয়তে জীৱন, সমাজ আৰু প্ৰকৃতিক বন্দী কৰে। এই উপলক্ষে ফটোগ্ৰাফীৰ এটা মৌলিক আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ নীতি ‘ৰুল অৱ থাৰ্ড’ৰ বিষয়ে আলোচনা কৰাটো প্ৰয়োজনীয় হৈ পৰে, কাৰণ এই কৌশলেই এখন সহজ ছবিক দৰ্শনীয় আৰু আকৰ্ষণীয় কৰি তোলে।
‘ৰুল অৱ থাৰ্ডছ’ (Rule of Thirds) ফটোগ্ৰাফীৰ এটা মৌলিক ৰচনামূলক নিয়ম। ইয়াত কল্পনা কৰক যে আপুনি আপোনাৰ কেমেৰা বা মোবাইলৰ পৰ্দাক দুটা সমান্তৰাল অনুভূমিক আৰু দুটা সমান্তৰাল উলম্ব ৰেখাৰে ৯টা ভাগত বিভক্ত কৰিছে। এই গ্ৰীডত চাৰিটা ছেদ বিন্দু আছে (য’ত এই ৰেখাবোৰ লগ হয়)।
‘ৰুল অৱ থাৰ্ডছ’ত কোৱা হৈছে যে আপোনাৰ বিষয়বস্তু বা ছবিখনৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশটো এই ছেদক বিন্দুবোৰত বা এই ৰেখাবোৰত হ’ব লাগে, যাতে ছবিখনত ভাৰসাম্য আৰু সৌন্দৰ্য্য দুয়োটা বজাই ৰখা হয়।
কিয় ই গুৰুত্বপূৰ্ণ?
প্ৰাকৃতিক ভাৰসাম্য–যেতিয়া বিষয়বস্তুক হুবহু মাজত ৰখা হয়, তেতিয়া ছবিখন প্ৰায়ে সমতল দেখা যায়, কিন্তু তৃতীয়াংশৰ নিয়ম গ্ৰহণ কৰিলে ছবিখনলৈ স্বাভাৱিক প্ৰবাহ আৰু ভাৰসাম্যতা আহে।
চকুৰ বাবে সহজ অনুভৱ–ছবি চোৱাৰ সময়ত মানুহৰ মগজুৱে প্ৰান্ত আৰু বিন্দুবোৰৰ প্ৰতি অধিক মনোযোগ দিয়ে, গতিকে এইবোৰ ঠাইত বিষয়বস্তু স্থাপন কৰিলে দৰ্শকে ছবিখন অধিক আকৰ্ষণীয় বুলি বিবেচনা কৰে।
সৃষ্টিশীলতাৰ বাবে স্থান–এই নিয়মে ফটোগ্ৰাফাৰক ‘ঋণাত্মক স্থান’ (চিত্ৰখনৰ খালী অংশ) ব্যৱহাৰ কৰাৰ সুযোগ দিয়ে, যাৰ ফলত ফটোখন আৰু অধিক কলাত্মক দেখা যায়।
ষ্টৰী টেলিং–‘ৰুল অৱ থাৰ্ডছ’ৰ নিয়মে ছবিবোৰক কেৱল সুন্দৰ কৰি তোলাই নহয়, গল্প কোৱাৰ দৰেও কৰি তোলে। যেনে, সাগৰ আৰু আকাশৰ ছবি তোলাৰ সময়ত যদি দিগন্তক কেন্দ্ৰৰ পৰিৱৰ্তে ওপৰৰ বা তলৰ ৰেখাত ৰখা হয়, তেন্তে ছবিখন অধিক প্ৰাণৱন্ত হৈ পৰে।
ফটোগ্ৰাফীৰ নিয়মবোৰ কেৱল নিৰ্দেশনাহে, বাধা নহয়। এবাৰ ফটোগ্ৰাফাৰে এই নিয়মবোৰ ভালদৰে বুজি পালে তেওঁ সেইবোৰ ভংগ কৰি অধিক অনন্য ছবি সৃষ্টি কৰিব পাৰে, কিন্তু নবীনসকলৰ বাবে এই নিয়মবোৰ এক শক্তিশালী ভেটি যাৰ পৰা তেওঁলোকে সৃষ্টিশীলতা শিকিব পাৰে। বিশ্ব ফটোগ্ৰাফী দিৱসত এটা কথা মনত ৰখা ভাল যে কেমেৰা মাথোঁ এটা আহিলা, আচল ছবিখন সেই চকুৰ যিয়ে সাধাৰণ বিষয় এটাতো সৌন্দৰ্য্য দেখে আৰু সেই সৌন্দৰ্য্যক আৰু অধিক বৃদ্ধি কৰাৰ এক নিখুঁত উপায় হৈছে ‘ৰুল অৱ থাৰ্ডছ’।
ফেশ্বন আৰু চেলিব্ৰিটি ফটোগ্ৰাফী জগতৰ সুপৰিচিত ব্যক্তি ডাবু ৰত্নানীয়ে কোনো ৰাজহুৱা মঞ্চ বা সাক্ষাৎকাৰত ‘ৰুল অৱ থাৰ্ডছ’ সন্দৰ্ভত পোনপটীয়াকৈ মন্তব্য কৰা নাই। অৱশ্যে তেওঁ পৰিচালনা কৰা কৰ্মশালাসমূহত এই নীতি বিশেষভাৱে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়।
উদাহৰণস্বৰূপে, ৱৰ্ল্ড অৱ ৱৰ্কশ্বপছৰ দ্বাৰা প্ৰচাৰিত ফটোগ্ৰাফী কৰ্মশালাৰ বিষয়বস্তুৰ তালিকাত "লিডিং লাইনছ, ৰুল অৱ থাৰ্ডছ, ফ্ৰেমছ, ফৰগ্ৰাউণ্ড-বেকগ্ৰাউণ্ড"ৰ দৰে ৰচনাৰ নিয়মৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছে। ইয়াৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে তেওঁ এই নীতিক তেওঁৰ পাঠদান কাৰ্যসূচীত গুৰুত্বপূৰ্ণ বুলি গণ্য কৰে।
