ফাৰহান ইজৰাইলী/জয়পূৰ
আৰিফ খানৰ জন্ম হৈছিল ৰাজস্থানৰ হনুমানগড় জিলাৰ মাছানীৰ এখন সৰু গাঁৱত, য'ত মানুহে দিনত পথাৰত কাম কৰিছিল আৰু ৰাতি তৰাবোৰলৈ চাই দিন অতিবাহিত কৰিছিল। সৰুৰে পৰা আৰিফ খান বৈজ্ঞানিক মনোভাৱেৰে ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল, তেওঁৰ এই যাত্ৰাই হাজাৰ হাজাৰ যুৱক-যুৱতীক অনুপ্ৰাণিত কৰিব পাৰে। তেওঁৰ সফলতাৰ কাহিনীয়ে প্ৰমাণ কৰে যে সংকল্প, কঠোৰ পৰিশ্ৰম আৰু সঠিক নিৰ্দেশনাৰ জৰিয়তে দূৰৱৰ্তী আৰু অসম্ভৱ যেন লগা সপোনবোৰো পূৰণ কৰিব পাৰি।
আজি ডাঃ আৰিফ খান কেৱল এজন বিজ্ঞানীয়ে নহয়, তেওঁ এজন বৃহৎ চেঞ্জমেকাৰ হিচাপে পৰিগণিত হৈছে। তেওঁৰ গৱেষণা, আৱিষ্কাৰ আৰু তেওঁৰ গ্ৰন্থসমূহে স্বাস্থ্যসেৱা আৰু জীৱবিজ্ঞানত নতুন সম্ভাৱনীয়তা গঢ়ি তুলিছে।
পৰীক্ষাগাৰত ডাঃ আৰিফ খান
"গৱেষণাৰ বাবে ধৈৰ্যৰ প্ৰয়োজন, ১০০টা পৰীক্ষাৰ ভিতৰত মাত্ৰ ৫ টাহে সফল হয়, কিন্তু সেই পাঁচটা পৰীক্ষাই বিশ্ব পৰিৱৰ্তন কৰিব পাৰে", আৱাজ-দ্য ভইচৰ সন্মুখত আৰিফ খানে কয়। ৩০ খনতকৈও অধিক গৱেষণা পত্ৰ আৰু দুখন গ্ৰন্থ প্ৰকাশ কৰি তেওঁৰ কৰ্মজীৱনে নিৰন্তৰতা আৰু উদ্ভাৱনৰ প্ৰমাণ দাঙি ধৰিছে।
৩৪ বছৰ পূৰ্বেই জন্মগ্ৰহণ কৰা আৰিফ এটা শৈক্ষিক পৰিৱেশ থকা পৰিয়ালত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ, অধিবক্তা ফৰিদ খানে তেওঁক এজন সুচিকিৎসক হিচাপে গঢ় দিয়াৰ সপোন দেখিছিল। তেওঁৰ প্ৰয়াত মাতৃ হাজিন আম্মা বিবি আৰু দাদা হাজী ইউছুফ খানেও একেই সপোন দেখিছিল। মাছানীত সীমিত বিদ্যালয় আৰু সুযোগৰ অভাৱ থকা সত্ত্বেও, বিজ্ঞানৰ প্ৰতি আৰিফৰ আকৰ্ষণ আছিল আৰু পিছলৈ ই শক্তিশালী হৈ পৰিছিল।
তেওঁৰ স্কুলীয়া শিক্ষা চৌধুৰী মণিৰাম মেম'ৰিয়েল ছিনিয়ৰ ছেকেণ্ডাৰী স্কুলত আৰম্ভ হৈছিল। পিছত শ্ৰী গংগানগৰৰ ডি এ ভি স্কুলত পঢ়ি থকা সময়ত তেওঁ এক্সেলেন্স ষ্টুডেন্ট এৱাৰ্ড লাভ কৰিছিল। তেওঁ বিকানেৰত থকা মহাৰাজা গংগা সিং বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা জীৱবিজ্ঞানত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে আৰু স্বামী কেশৱানন্দ ৰাজস্থান কৃষি বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা জীৱ-প্ৰযুক্তিত বিজ্ঞানত স্নাতকোত্তৰ (এমএছচি) ডিগ্ৰী লাভ কৰে। তেওঁৰ নিষ্ঠা আৰু অধ্যৱসায়ৰ বাবে নেট(NET) আৰু ছেটৰ (SET) দৰে সন্মানীয় ৰাষ্ট্ৰীয় পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হ'বলৈ সক্ষম হৈছিল।
ডাঃ খানৰ কিতাপখনৰ বেটুপাত
পি এইচ ডিৰ সময়ত জয়পুৰৰ পশু চিকিৎসা শিক্ষা আৰু গৱেষণা স্নাতকোত্তৰ প্ৰতিষ্ঠানত তেওঁ গাখীৰৰ পৰা হোৱা ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণুৰ ওপৰত যুগান্তকাৰী গৱেষণা আৰম্ভ কৰে। ৰাজস্থানত বহুতে পেষ্টুৰাইজ নোহোৱা গাখীৰ পছন্দ কৰে, অসুস্থ জীৱ-জন্তুৰ পৰা ক্ষতিকাৰক বেক্টেৰিয়া গাখীৰত প্ৰৱেশ কৰি গুৰুতৰ ৰোগৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে, সেই বিষয়টো তেওঁ উন্মোচন কৰিছিল। তেওঁৰ গৱেষণাই দুটা জটিল বিপদ উন্মোচন কৰিছিল যেনে; ৰোগকাৰক জীৱাণুক অধিক বিষাক্ত কৰি তোলা জিনীয় বৈশিষ্ট্য আৰু পশুধনত অতিমাত্ৰা ব্যৱহাৰৰ বাবে এন্টিবায়টিকৰ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি পোৱা। এই তথ্যসমূহে গ্ৰাম্য স্বাস্থ্যসেৱাৰ ক্ষেত্ৰত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
ৰাজস্থানৰ কঠোৰ জলবায়ুত গৱেষণাৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহে তেওঁক উদ্ভাৱনৰ দিশত আৰু অধিক ঠেলি দিছিল। গাখীৰৰ নমুনা লেবলৈ লৈ যোৱাত প্ৰায়ে ২৪ ঘণ্টাৰো অধিক সময় লাগিছিল, তেতিয়ালৈকে সেই নমুনাবোৰ নষ্ট হৈ গৈছিল। ইয়াৰ সমাধানৰ বাবে ডাঃ আৰিফে পৰ্টেবল ফুড মাইক্ৰ’বায়’লজী এনালাইজাৰ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল। যিটো যন্ত্ৰই দুঘণ্টাৰ ভিতৰতে গাখীৰ ঠাইতে পৰীক্ষা কৰিব পাৰে। পিছলৈ পেটেণ্ট প্ৰদান কৰা এই উদ্ভাৱনে সময় যথেষ্ট ৰাহি কৰিলে। খৰচ কমালে আৰু সঠিকতাও উন্নত কৰিলে। নিজৰ নীতিৰ প্ৰতি সততা দেখুৱাই তেওঁ এই যন্ত্ৰটোৰ পৰা অহা যিকোনো সম্ভাৱ্য ৰাজহ ভাৰত চৰকাৰলৈ হস্তান্তৰ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল, জীৱন-যাপন উন্নত কৰাৰ ওপৰত তেওঁ নিজৰ মনোযোগ ৰাখিছিল।
বৰ্তমান ডাঃ আৰিফে কুৰাজ (আজমেৰ)ৰ শিক্ষা মন্ত্ৰালয়ত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। য’ত তেওঁ সংহত জীৱবিজ্ঞান পৰীক্ষাগাৰৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু যুৱ বিজ্ঞানীসকলক প্ৰশিক্ষণ দিয়ে। তেওঁৰ কাম জৈৱ প্ৰযুক্তি, অণুজীৱবিজ্ঞান, আৰু জৈৱ ৰসায়ন বিজ্ঞানলৈ বিস্তৃত। তেওঁ কেতিয়াও জিৰণি নলয়। তেওঁ এতিয়া আন এটা জীৱন ৰক্ষাকাৰী যন্ত্ৰ 'এন্টিবায়টিক চেন্সিটিভিটি এনালাইজাৰ' বিকশিত কৰি আছে। বৰ্তমানৰ ৪৮ ঘণ্টা পৰ্যন্ত সময় লোৱা পদ্ধতিৰ বিপৰীতে এই মেচিনে ৪–৬ ঘণ্টাৰ ভিতৰত চিনাক্ত কৰিব পাৰে যে কোনটো এন্টিবায়টিকে বেক্টেৰিয়াৰ সংক্ৰমণৰ বিৰুদ্ধে কাম কৰিব, যাৰ ফলত অগণন জীৱন ৰক্ষা হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে।
ডাঃ খানৰ কিতাপখনৰ বেটুপাত
তেওঁৰ পেছাদাৰী কৃতিত্বৰ আঁৰত নিহিত হৈ আছে এক গভীৰ ব্যক্তিগত প্ৰেৰণা। ডাঃ আৰিফে ২০২১ চনত কৰ্কট ৰোগত আক্ৰান্ত হোৱাৰ ফলত মাতৃক হেৰুৱাইছিল। মাতৃৰ স্মৃতিত তেওঁ কেন্সাৰ: 'ফ্ৰম চেল টু কিউৰ' নামৰ কেন্সাৰ জীৱবিজ্ঞান অন্বেষণ কৰা এখন কিতাপ লিখিছিল, যিখন এতিয়া ফ্লিপকাৰ্ট আৰু আমাজনত উপলব্ধ। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক অনুপ্ৰাণিত কৰাৰ অভিযান অব্যাহত ৰাখি তেওঁ যুৱ গৱেষকসকলৰ বাবেও ব্যৱহাৰিক গাইড লিখিছে। তেওঁৰ অৱদানক ২০১৮ চনত এন আই টি জয়পুৰৰ পৰা ইয়ং চাইন্টিষ্ট বঁটাকে ধৰি বহু বঁটাৰে স্বীকৃতি দিয়া হৈছে আৰু তেওঁ আমেৰিকান ছ’চাইটি ফৰ মাইক্ৰ’বায়’লজীৰো এগৰাকী সদস্য।
