ডেনিছ আলী/ডোডা
ডোডাৰ শান্তিপূৰ্ণ পাহাৰেৰে আগুৰি থকা জম্মুৰ মনোমোহা চেনাব উপত্যকাত বাস কৰা এগৰাকী উল্লেখযোগ্য ব্যক্তি হৈছে মহম্মদ হাফিজ ফুৰকানাবাদী। ১৯৬২ চনৰ ২ ডিচেম্বৰত ডোডা চহৰৰ পৰা মাত্ৰ পাঁচ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত ঘাট গাঁৱত জন্মগ্ৰহণ কৰা মহম্মদ হাফিজে ৪০ বছৰতকৈও অধিক সময় শিক্ষা আৰু সামাজিক সম্প্ৰীতিৰ বাবে জীৱন উৎসৰ্গা কৰিছে।
দ্বাদশ শ্ৰেণী সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত তেওঁ ১৯৮৯ চনত আৰবী ভাষাত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে। ইয়াৰ পিছত মহম্মদ হাফিজে ডোডাৰ ব্যক্তিগত বিদ্যালয় ৰয়েল একাডেমীত শিক্ষকতা কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু পিছলৈ অঞ্চলটোৰ আন কেইবাখনো ব্যক্তিগত বিদ্যালয়ত আৰবী, উৰ্দু আৰু ইংৰাজী ভাষাৰ অধ্যাপনা কৰে।
হাফিজৰ বাবে শিক্ষকতা কেতিয়াও কেৱল এটা কাম নাছিল—এয়া আছিল এক জীৱনজোৰা অভিযান। ১৯৯৫ চনৰ ১৫ জুনত তেওঁৰ কেৰিয়াৰে নতুন ৰূপ লয়, যেতিয়া তেওঁ চৰকাৰী বিদ্যালয়ৰ শিক্ষক হিচাপে নিযুক্তি লাভ কৰে। তেওঁৰ প্ৰথম পোষ্টিং আছিল ডোডাৰ হাঞ্চ হাইস্কুলত।
মহম্মদ হাফিজ ফুৰকানাবাদী
কিন্তু যেতিয়া তেওঁ শ্ৰেণীকোঠাত ভৰি দিলে, তেতিয়া তেওঁ কিবা এটা আমনিদায়ক কথা লক্ষ্য কৰিলে যে শ্ৰেণীকোঠাৰ বহু ডেস্ক খালী হৈ থাকে, বিশেষকৈ ছোৱালীৰ বাবে থকা ডেস্কবোৰ বহুলাংশে খালী হৈ থাকে। সেই মুহূৰ্তটোৱেই হৈ পৰিল তেওঁৰ গভীৰ উদ্দেশ্যৰ আৰম্ভণি। তেওঁ শ্ৰেণীকোঠাত কেৱল এটা বিষয় শিকোৱাই নহয়, শিক্ষাৰ্থীৰ মানসিকতা সলনি কৰা আৰু প্ৰতিটো শিশু বিশেষকৈ ছোৱালীৰ বাবে এক সুন্দৰ ভৱিষ্যত গঢ়ি তোলাৰ উদ্দেশ্য লৈ শিক্ষাদান কৰে।
যি সময়ত বহু পৰিয়ালে ছোৱালীক ঘৰতে থাকিব লাগে বুলি বিশ্বাস কৰিছিল, সেই সময়ত মহম্মদ হাফিজ ফুৰকানাবাদীয়ে ছোৱালীৰ শিক্ষাক এক মিছন হিচাপে গ্ৰহণ কৰে। ডোডাৰ সিপাৰে ঘৰে ঘৰে গৈ তেওঁ অভিভাৱকৰ লগত কথা পাতি ছোৱালীৰ শিক্ষা কিয় গুৰুত্বপূৰ্ণ সেই কথা বুজাইছিল।
তেওঁ কয়, “শিক্ষা কেৱল এক অধিকাৰ নহয়—এইটো এক পোহৰ।” তেওঁৰ এই প্ৰচেষ্টাৰ ফলত লাহে লাহে মানুহে নাৰী শিক্ষাৰ কথা শুনিবলৈ ধৰিলে আৰু সমাজত পৰিৱৰ্তন আৰম্ভ হ’ল। হাফিজ কেৱল স্কুলৰ শিক্ষক নাছিল—তেওঁ এজন সমাজ সংস্কাৰক, প্ৰেৰণাদায়ক আৰু সমাজত আশাৰ প্ৰতীক হৈ পৰিছিল।
মহম্মদ হাফিজ ফুৰকানাবাদী
তেওঁৰ প্ৰচেষ্টা স্কুলতে আবদ্ধ হৈ ৰোৱা নাছিল। কেইজনমান ঘনিষ্ঠ বন্ধুৰ সৈতে তেওঁ কাশ্মীৰৰ ডোডাত এটা দাতব্য ট্ৰাষ্ট আৰম্ভ কৰিছিল যাতে সকলো ধৰ্মৰ দৰিদ্ৰ আৰু অভাৱগ্ৰস্ত শিশুসকলক শিক্ষাৰ সুবিধা লাভ কৰাত সহায় কৰে। এই ট্ৰাষ্টে দৰিদ্ৰ আৰু অভাৱগ্ৰস্ত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক বিনামূলীয়াকৈ স্কুলীয়া শিক্ষা, ইউনিফৰ্ম, জোতা আৰু কিতাপৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল। নিজৰ ঘৰখনেই শ্ৰেণীকোঠাত পৰিণত কৰি তেওঁ ব্যক্তিগত প্ৰশিক্ষণৰ খৰচ বহন কৰিব নোৱাৰা ল’ৰা-ছোৱালীক বিনামূলীয়াকৈ টিউচন কৰিছিল।এইদৰে নিস্বাৰ্থ কৰ্মৰ জৰিয়তে হাফিজে শ শ লোকৰ জীৱন স্পৰ্শ কৰি প্ৰমাণ কৰিলে যে উদ্দেশ্য থকা এজন ব্যক্তিয়ে এখন সমগ্ৰ সমাজক সলনি কৰিব পাৰে।
২০১১ চনত জম্মু-কাশ্মীৰ চৰকাৰে মহম্মদ হাফিজ ফুৰকানবাদীক ৰাজ্যৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ শিক্ষক বঁটা প্ৰদান কৰি তেওঁৰ নিষ্ঠা আৰু প্ৰচেষ্টাক স্বীকৃতি দিছিল। তেওঁৰ বাবে এয়া এক উপযুক্ত সন্মান। কিন্তু হাফিজৰ প্ৰকৃত সংজ্ঞা হ’ল তেওঁৰ সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতিৰ প্ৰতি আজীৱন দায়বদ্ধতা। যি অঞ্চলত ধৰ্মীয় উত্তেজনা সততে জ্বলি উঠে, সেই অঞ্চলত তেওঁ সদায় হিন্দু-মুছলমানক একত্ৰিত কৰি শান্তি আৰু বুজাবুজিৰ প্ৰসাৰ ঘটাবলৈ কাম কৰি আহিছে।
এই প্ৰচেষ্টাসমূহৰ বাবেই হাফিজে সকলো সম্প্ৰদায়ৰ পৰা গভীৰ সন্মান লাভ কৰিছে। তেওঁৰ এজন প্ৰাক্তন ছাত্ৰ তথা এতিয়াৰ চৰকাৰী বিষয়াই কয়, তেওঁ আন সকলোতকৈ আগতে মানৱতাৰ শিক্ষা দিছে। শিক্ষকতা আৰু সামাজিক কামৰ সমান্তৰালকৈ হাফিজ এজন লেখক আৰু কবিও। তেওঁৰ তিনিখন প্ৰকাশিত গ্ৰন্থ হৈছেঃ টানজিল, মমিন কি নামাজ আৰু ইণ্টেখাব। এই গ্ৰন্থসমূহ জম্মুত বহুলভাৱে পঢ়া হয় আৰু আধ্যাত্মিক প্ৰজ্ঞা আৰু সাহিত্যিক গুণৰ বাবে ই উচ্চ প্ৰশংসিত হৈছে।
মহম্মদ হাফিজ ফুৰকানাবাদী
নিজৰ কথা, কৰ্ম আৰু সমৰ্পণৰ জৰিয়তে হাফিজে প্ৰজন্মৰ পিছত প্ৰজন্মক শিক্ষা, ঐক্য আৰু মমতাৰ বাৰ্তাৰে অনুপ্ৰাণিত কৰি আহিছে। মহম্মদ হাফিজ ফুৰকানাবাদীৰ বহুতো কবিতা আজিও জম্মু আৰু কাশ্মীৰৰ বিদ্যালয়সমূহত পুৱাৰ প্ৰাৰ্থনাৰ সময়ত পাঠ কৰা হয়। তেওঁৰ শ্লোকত আধ্যাত্মিকতা, মানৱতা আৰু দয়া আদিৰ বাৰ্তা আছে। এই মূল্যবোধৰ বিষয়ে তেওঁ কেৱল লিখা নাছিল, সেই মূল্যবোধেৰে তেওঁ জীৱনো অতিবাহিত কৰিছিল।
শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত এক অনুপ্ৰেৰণাদায়ক কেৰিয়াৰৰ পিছত, হাফিজে ২০২২ চনৰ ডিচেম্বৰত চৰকাৰী সেৱাৰ পৰা অৱসৰ গ্ৰহণ কৰে। তেওঁৰ বিদায় অনুষ্ঠান আছিল আৱেগ-অনুভূতিৰে ভৰা। শতাধিক ছাত্ৰ-ছাত্ৰী, শিক্ষক-শিক্ষয়িত্ৰী আৰু সমাজৰ সদস্যসকলে তেওঁক সন্মান জনাবলৈ আহিছিল আৰু তেওঁ কেনেকৈ তেওঁলোকৰ জীৱনক প্ৰভাৱিত কৰিছিল সেই বিষয়ে হৃদয়স্পৰ্শী কাহিনী বৰ্ণনা কৰিছিল।
তেওঁ সৃষ্টি কৰা উত্তৰাধিকাৰৰ এয়া এক সত্য প্ৰতিফলন আছিল। কিন্তু অৱসৰৰ পাছতো হাফিজে কাম কৰা বন্ধ কৰা নাই। তেওঁ এতিয়াও শিক্ষাদান, নিৰ্দেশনা আৰু প্ৰেৰণা দিয়া অব্যাহত ৰাখিছে। তেওঁ বিশ্বাস কৰেঃ "প্ৰকৃত অৱসৰ তেতিয়াহে আৰম্ভ হয়, যেতিয়া এজন ব্যক্তিয়ে সমাজৰ সেৱা কৰা বন্ধ কৰে।"
