আশা খোচা / নতুন দিল্লী
মালায়ালম চলচ্চিত্ৰ Aadujeevitham: The Goat Life-এ কেৱল মানুহৰ হৃদয় স্পৰ্শ কৰাই নহয়, ই উপসাগৰীয় অঞ্চলৰ প্ৰব্ৰজিত শ্ৰমিকসকলৰ যন্ত্ৰণা আৰু সংগ্ৰামৰ বিষয়ে এক বিশ্বজনীন আলোচনাৰ পথো মুকলি কৰিছিল। নেটফ্লিক্সত ছবিখন মুক্তি পোৱাৰ পাছতেই ছৌদি আৰৱে দশকজোৰা কাফালা (sponsorship) ব্যৱস্থাৰ অন্ত পেলোৱাৰ কথা ঘোষণা কৰে, যিয়ে ২.৫ মিলিয়ন ভাৰতীয়কে ধৰি ১০ মিলিয়নতকৈও অধিক শ্ৰমিকৰ জীৱনত নতুন আশাৰ সঞ্চাৰ কৰিছে।
২০২৪ চনৰ মাজভাগত নেটফ্লিক্সত মুক্তি পোৱা মালায়ালম চলচ্চিত্ৰ আড্ডাজেভিথামঃ দ্য গট লাইফ (Aadujeevitham: The Goat Life)-এ আৰৱ বিশ্বত, বিশেষকৈ ছৌদি আৰৱত এক ডাঙৰ বিতৰ্কৰ সৃষ্টি কৰিছিল। এই ছবি চোৱাৰ পিছত বহু লোকে কাফালা ব্যৱস্থাৰ অধীনত বিদেশী শ্ৰমিকসকলৰ কঠোৰ শ্ৰমৰ বিষয়ে মুকলিকৈ ক'বলৈ আৰম্ভ কৰে। কাফালা (অথবা পৃষ্ঠপোষকতা) ব্যৱস্থাটো এনে এটা নিয়ম, যিয়ে বিদেশী শ্ৰমিক আৰু তেওঁলোকৰ স্থানীয় পৃষ্ঠপোষকৰ মাজত সম্পৰ্ক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিছিল। সাধাৰণতে কৰ্মচাৰীৰ নিয়োগকৰ্তাজনেই পৃষ্ঠপোষক আছিল।
২০২৫ চনৰ জুন মাহত, ছৌদি আৰৱে কাফালা ব্যৱস্থাৰ অন্ত পেলোৱাৰ এক ঐতিহাসিক সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰে। দেশখনৰ ভিজন ২০৩০ৰ সংস্কাৰৰ অংশ হিচাপে এই সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰা হৈছে, যাৰ লক্ষ্য হৈছে ছৌদি সমাজক আধুনিক কৰি তোলা আৰু প্ৰায় ২.৫ মিলিয়ন ভাৰতীয়কে ধৰি ১০ মিলিয়নতকৈও অধিক প্ৰব্ৰজিত শ্ৰমিকৰ অধিকাৰ উন্নত কৰা।
ছবিখনত নাজীবৰ চৰিত্ৰত পৃথ্বিৰাজ সুকুমাৰন
চলচ্চিত্ৰ 'Aadujeevitham: The Goat Life-ত কেৰালাৰ নাজীব নামৰ এজন যুৱকৰ বাস্তৱ জীৱনৰ কাহিনী বৰ্ণনা কৰা হৈছে, যি উন্নত জীৱনৰ সন্ধানত উপসাগৰীয় দেশলৈ যায়। ১৯৯০ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে যেতিয়া তেওঁ তাত উপস্থিত হয়, তেতিয়া তেওঁৰ নিয়োগকৰ্তাই তেওঁক প্ৰবঞ্চনা কৰে আৰু মৰুভূমিত ছাগলী পালক হিচাপে কাম কৰিবলৈ তেওঁক বাধ্য কৰায়। তাত তেওঁ এজন দাসৰ দৰে বাস কৰিবলগীয়া হয়।
ছবিখনত নজিবৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছে পৃথ্বিৰাজ সুকুমাৰনে আৰু ছবিখনৰ পৰিচালনা কৰিছে ব্লেছিয়ে। ই বেনিয়ামিন (Benyamin)ৰ পুৰস্কাৰপ্ৰাপ্ত উপন্যাস Goat Days (2008)ৰ ওপৰত আধাৰিত। সত্য ঘটনাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি উপন্যাসখন ৰচনা কৰা হৈছিল। ছবিখন প্ৰথমে ছবিগৃহত আৰু পিছত নেটফ্লিক্সত মুক্তি দিয়া হৈছিল, য'ত ই অতি জনপ্ৰিয় হৈ পৰিছিল। কিন্তু উপসাগৰীয় দেশসমূহত, বিশেষকৈ ছৌদি আৰৱত ই তীব্ৰ বিতৰ্কৰ সৃষ্টি কৰিছিল।
ছৌদি আৰৱৰ বহু লোকে কয় যে ছবিখনে তেওঁলোকৰ দেশক এক নেতিবাচক দৃষ্টিভংগীৰে উপস্থাপন কৰিছে। তেওঁলোকে অনুভৱ কৰে যে ছবিখনে দুই-এটা অন্যায়ৰ ঘটনাক অতিৰঞ্জিতকৈ প্ৰচাৰ কৰিছে আৰু ছৌদি সংস্কৃতি আৰু সমাজৰ এক বিকৃত ছবি দাঙি ধৰিছে। পৰিচালক ব্লেছি (Blessy) আৰু ওমানী অভিনেতা তালিব আল বালুছি (Talib Al Balushi)য়ে নিষ্ঠুৰ পৃষ্ঠপোষক বা 'কাফিল'ৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰি তীব্ৰ সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈছিল। আল বালুছিয়ে কয় যে মানুহে চলচ্চিত্ৰৰ চৰিত্ৰ আৰু বাস্তৱ জীৱনৰ মাজৰ পাৰ্থক্য বুজি পোৱা উচিত। পৰিচালক ব্লেছিয়ে লগতে স্পষ্ট কৰি দিয়ে যে ছবিখনত কেৱল নিষ্ঠুৰতা দেখুওৱা নাই বৰঞ্চ বহু আৰবীয় লোকৰ মৰমো দেখুওৱা হৈছে।
সমালোচনা সত্ত্বেও ছবিখনে কাফালা ব্যৱস্থা আৰু উপসাগৰীয় দেশসমূহত প্ৰব্ৰজনকাৰী শ্ৰমিকৰ ব্যৱহাৰৰ বিষয়ে বিশ্বব্যাপী বিতৰ্কৰ সূচনা কৰে। বহুতে কয় যে চলচ্চিত্ৰখনক লৈ ক্ষোভিত হোৱাৰ পৰিৱৰ্তে চৰকাৰে শ্ৰমিকসকলৰ বাস্তৱ পৰিস্থিতি উন্নত কৰাত গুৰুত্ব দিব লাগে।
বহুবিতৰ্কিত কাফালা ব্যৱস্থাৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ
এই চলচ্চিত্ৰখনৰ পূৰ্বে আন দুখন তথ্যচিত্ৰই একেটা বিষয়ৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিছিলঃ
১. মেড ইন হেল (২০১৮): কাফালা ব্যৱস্থাৰ অধীনত নিৰ্যাতনৰ বলি হোৱা মধ্য প্ৰাচ্যৰ মহিলা প্ৰব্ৰজনকাৰী গৃহকৰ্মীৰ বিষয়ে এখন তথ্যচিত্ৰ আছিল মেড ইন হেল। ই ইউটিউবত উপলব্ধ। ইয়াত ভুক্তভোগী আৰু নিযুক্তি এজেন্টসকলৰ সৈতে সাক্ষাৎকাৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।
২. লাইক এ স্পাইৰেল (২০২১): ই হৈছে লেবাননৰ পাঁচজন প্ৰব্ৰজনকাৰী গৃহকৰ্মীৰ বিষয়ে এখন চলচ্চিত্ৰ। কাফালা ব্যৱস্থাৰ অধীনত তেওঁলোকে কেনেকৈ নিজৰ স্বাধীনতা হেৰুৱালে, তথ্যচিত্ৰখনে প্ৰদৰ্শন কৰিছিল।
অৱশ্যে, এই দুয়োখন তথ্যচিত্ৰই Aadujeevithamৰ দৰে মনোযোগ বা চৰ্চা লাভ কৰা নাছিল।
কাফালা ব্যৱস্থাৰ অৱসান ঘটাবলৈ ছৌদি আৰৱৰ সিদ্ধান্ত এক বৃহৎ সংস্কাৰ হিচাপে পৰিগণিত হৈছে। এই পুৰণি ব্যৱস্থাত শ্ৰমিকসকল তেওঁলোকৰ নিয়োগকৰ্তাৰ ওপৰত সম্পূৰ্ণৰূপে নিৰ্ভৰশীল হৈ পৰিছিল। তেওঁলোকে অনুমতি অবিহনে চাকৰি সলনি কৰিব পৰা নাছিল, দেশ ত্যাগ কৰিব পৰা নাছিল, বা আবাসিক অনুমতিও নৱীকৰণ কৰিব নোৱাৰিছিল।
প্ৰতিনিধিত্বমূলক ফটো
ইয়াৰ ফলত শোষণ, বেতন নিদিয়া আৰু নিৰ্যাতনৰ বহু ঘটনা সংঘটিত হয়। মানৱ অধিকাৰ সংগঠনসমূহে বহু বছৰ ধৰি এই ব্যৱস্থাৰ বিলুপ্তিৰ দাবী জনাই আহিছিল। এতিয়া, নতুন নিয়মৰ অধীনত, ছৌদি আৰৱত বিদেশী শ্ৰমিকসকলেঃ চুক্তি সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত বা উপযুক্ত জাননী দিয়াৰ পিছত চাকৰি সলনি কৰিব পাৰে, নিয়োগকৰ্তাৰ অনুমতি অবিহনে বিদেশ ভ্ৰমণ কৰিব পাৰে আৰু তেওঁলোকৰ নথিপত্ৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে নৱীকৰণ কৰিব পাৰে।
এই সংস্কাৰৰ দ্বাৰা ছৌদি আৰৱত থকা ১.৩৪ কোটি বিদেশী শ্ৰমিকে বৃহৎ সকাহ লাভ কৰিছে। কাফালা ব্যৱস্থাৰ পৰিসমাপ্তিয়ে ভাৰতৰ সহস্ৰাধিক শ্ৰমিকৰ বাবে এক নতুন আৰম্ভণিৰ ইংগিত দিছে, যিসকলে এতিয়া তেওঁলোকৰ কৰ্মক্ষেত্ৰত অধিক স্বাধীনতা, অধিকাৰ আৰু সন্মান লাভ কৰিব। যদিও এই কথা নিশ্চিতভাৱে ক'ব নোৱাৰি যে কেৱল মালায়ালম চলচ্চিত্ৰ Aadujeevitham-এ এই পৰিৱৰ্তন আনিছে, তাত কোনো সন্দেহ নাই যে ই বহু লোকৰ বিবেকক জোকাৰি গৈছে আৰু দীৰ্ঘদিন ধৰি উপসাগৰত থকা প্ৰব্ৰজিত শ্ৰমিকসকলৰ সংগ্ৰামৰ প্ৰতি বিশ্বজুৰি দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছে।
