ওমানৰ চুলতান আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী চুলতান হাইথাম বিন তাৰিক আল ছাইদ আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদী
আতিৰ খান
প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ ওমানৰ চৰকাৰী ভ্ৰমণে ভাৰতৰ সবাতোকৈ দীৰ্ঘদিনীয়া সভ্যতাৰ সম্পৰ্কক পুনৰুজ্জীৱিত কৰাৰ বাবে এক সময়োপযোগী আৰু অতি প্ৰয়োজনীয় কূটনৈতিক প্ৰচেষ্টা হিচাপে চিহ্নিত হৈছে। যিয়ে আন্তৰিক হাতৰ মিলনক কৌশলগত আলিংগনলৈ ৰূপান্তৰিত কৰাৰ বাবে দীৰ্ঘদিন ধৰি উষ্ণতা আৰু পাৰস্পৰিক বিশ্বাসৰ দ্বাৰা চিহ্নিত হৈ থকা দুয়োখন ৰাষ্ট্ৰৰ মাজৰ সম্পৰ্ক এতিয়া আৰু অধিক গভীৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে।
ওমানৰ সৈতে ভাৰতৰ ঐতিহাসিক সম্পৰ্ক কেইবা দশকো পুৰণি। ১৯৫০ চনত ওমানৰ চুলতানে কৌশলগতভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ গুৱাদাৰ বন্দৰটো ভাৰতক উপহাৰ হিচাপে আগবঢ়াইছিল বুলি কোৱা হৈছিল। নতুন দিল্লীয়ে ইয়াক অস্বীকাৰ কৰিছিল আৰু ৰাজকুমাৰ আগা খানৰ হস্তক্ষেপত গুৱাদাৰ অৱশেষত পাকিস্তানৰ হাতলৈ গৈছিল আৰু এতিয়া চীনে ইয়াৰ পৰিচালনা কৰি আছে।
এই সুযোগৰ অপব্যৱহাৰৰ ফলত ওমানৰ দৰে আঞ্চলিক অংশীদাৰসকলৰ সৈতে দীৰ্ঘদিনীয়া সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিছে। ভাৰতৰ দীৰ্ঘম্যাদী আঞ্চলিক আৰু কৌশলগত লক্ষ্যত উপনীত হ'বলৈ ওমানৰ বিশ্বাসযোগ্যতা আৰু কৌশলগত অৱস্থানে ইয়াক এক স্বাভাৱিক অংশীদাৰ কৰি গঢ়ি তুলিছে। এই ভ্ৰমণৰ সময়ছোৱাত ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা উপদেষ্টা অজিত ডোভলে দুয়োখন দেশৰ মাজৰ সম্পৰ্ক শক্তিশালী কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব বুলি আশা প্ৰকাশ কৰিছে।
গুৱাদাৰ বন্দৰ
প্ৰাচীন সভ্যতাৰ সম্পৰ্কৰ দ্বাৰা সংযোজিত ওমান দীৰ্ঘদিন ধৰি ভাৰতৰ এক প্ৰমাণিত বন্ধু হৈ আহিছে। এই সম্পৰ্কক সম্পূৰ্ণৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অৰ্থনৈতিক, সাংস্কৃতিক আৰু সামৰিক সহযোগিতাক সামৰি লোৱা এক বহুমুখী পদ্ধতিৰ আৱশ্যক। পশ্চিম এছিয়াৰ জ্যেষ্ঠ সাংবাদিক ডাঃ ৱায়েল আৱাদে আৱাজ-দ্য ভইচ'ক কয় যে, "ভাৰত এখন উদীয়মান বৈশ্বিক শক্তি হিচাপে এই অঞ্চলত ইয়াৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰিব লাগিব। ওমানৰ সৈতে সম্পৰ্ক কেৱল বাণিজ্য আৰু লোহিত সাগৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবেই নহয়, বৰঞ্চ জলদস্যুতা বিৰোধী অভিযান আৰু তেল সুৰক্ষাৰ বাবেও গুৰুত্বপূৰ্ণ।"
ওমানৰ সৈতে সামৰিক সহযোগিতাই ভাৰতক এক সুকীয়া কৌশলগত সুবিধা প্ৰদান কৰিছে। হৰমুজ উপসাগৰৰ ওচৰত অৱস্থিত, ওমানে বৈশ্বিক শক্তি আৰু বাণিজ্য সুৰক্ষাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰিছে। বিশ্বৰ প্ৰায় এক তৃতীয়াংশ তৰলীকৃত প্ৰাকৃতিক গেছ আৰু বিশ্বৰ প্ৰায় ২৫ শতাংশ তেলৰ ব্যৱহাৰ এই সংকীৰ্ণ জলপথৰ মাজেৰে পাৰ হৈ যায়, যাৰ বাবে ই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূ-ৰাজনৈতিক কেন্দ্ৰবিন্দু হৈ পৰিছে।
ওমানক এক বিশেষভাৱে উপযুক্ত অংশীদাৰ কৰি গঢ়ি তোলাৰ কাৰণ হৈছে, ইয়াৰ প্ৰগতিশীল দৃষ্টিভংগী আৰু ইয়াৰ জনসাধাৰণৰ ভাৰতীয়সকলৰ প্ৰতি থকা গভীৰ সন্মান। কৰ্মসংস্থাপন আৰু ব্যৱসায়ৰ ক্ষেত্ৰত এছিয়াৰ অন্যান্য দেশৰ তুলনাত প্ৰায়ে ভাৰতীয়সকলক বেছি পছন্দ কৰা হয়। প্ৰাক্তন কূটনীতিক জে কে ত্ৰিপাঠীয়ে কয়, আমি ওমানক আমাৰ লগত ৰাখিবলৈ চেষ্টা কৰিব লাগে। তুলনামূলকভাৱে আমাৰ বাবে ই সহজ।
ওমানত ৮ লাখৰো অধিক ভাৰতীয় প্ৰবাসী বাস কৰে। গুজৰাটী ব্যৱসায়ীসকলে প্ৰজন্মৰ পিছত প্ৰজন্ম ধৰি মাস্কাটত বসবাস কৰি আহিছে। ইয়াৰে কিছুমানক শ্বেখ উপাধিৰে সন্মানিত কৰা হৈছে। প্ৰায়ে কোৱা হয় যে, মাস্কাটত জীয়াই থাকিবলৈ মালয়ালম আৰু হিন্দী ভাষাৰ জ্ঞান আৰবী ভাষাৰ দৰেই সহায়ক হ’ব পাৰে। একে সময়তে ওমানত বসতি স্থাপন কৰা ভাৰতীয়সকলে ওমানৰ সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰাৰ প্ৰতি গভীৰ সন্মান প্ৰদৰ্শন কৰে।
ওমানৰ সংস্কৃতি
ভাৰতৰ সাংস্কৃতিৰ অৱস্থিতি ওমানৰ উপসাগৰীয় অঞ্চলত অনন্য। তিনিটা মন্দিৰ, তিনিটা গুৰুদ্বাৰ আৰু তিনিটা গীৰ্জাঘৰ থকা এইখন হয়তো একমাত্ৰ দেশ য'ত কেইবা শতিকাও পুৰণি গীৰ্জাঘৰও আছে। শিৱ মন্দিৰত স্থানীয় ওমানীসকলে কালভা, প্ৰসাদ আৰু মূৰ্তি আদিৰ দৰে ধৰ্মীয় সামগ্ৰী বিক্ৰী কৰে। ৰামচৰিতমনসৰ দৰে ধৰ্মীয় গ্ৰন্থ স্থানীয় গ্ৰন্থৰ দোকানত উপলব্ধ আৰু মাস্কাটত ভাৰতীয়সকলৰ বাবে এখন শ্মশান আছে। নৱৰাত্ৰিৰ সময়ত গৰবা আৰু দণ্ডিয়া উদযাপনৰ বাবে এক বৃহৎ ময়দানৰ আৱণ্টন কৰা হয়, আনহাতে ভাৰতীয়সকলে বিভিন্ন খণ্ডত অসংখ্য ৰেস্তোৰাঁ আৰু ব্যৱসায় চলাই আহিছে।
এনে বিশ্বাস নিৰাপত্তা পদ্ধতিৰ ক্ষেত্ৰতো সম্প্ৰসাৰিত হৈছে। ওমানৰ চোৰাংচোৱা সংস্থাসমূহে ধৰ্মীয় সমাৱেশৰ ওপৰত তীক্ষ্ণ দৃষ্টিৰে নিৰীক্ষণ কৰাৰ বিপৰীতে ভাৰতীয় মন্দিৰসমূহক বিশেষ বিশ্বাসৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিষয়াসকলে খুব কমেই চৌহদত প্ৰৱেশ কৰে।
ভৌগোলিক সান্নিধ্যই সম্পৰ্কক আৰু অধিক শক্তিশালী কৰিছে। মাস্কাট আৰু গুজৰাটৰ মাজত সাগৰীয় যাতায়াতত কম সময় লাগে আৰু মাস্কাটৰ পৰা মুম্বাইলৈ বিমানেৰে কৰা যাতায়াত মুম্বাইৰ পৰা দিল্লীলৈ বিমানেৰে কৰা যাতায়াতকৈ কম সময় লাগে। ৰাজ্যিক ওমান এয়াৰে ভাৰত খণ্ডৰ পৰা আন যিকোনো বজাৰতকৈ অধিক ৰাজহ আহৰণ কৰা বুলি জানিব পৰা গৈছে, দিল্লী, মুম্বাই, আহমেদাবাদ, কোচি, হায়দৰাবাদ, জয়পুৰ, লক্ষ্ণৌ আৰু কলকাতাকে ধৰি ভাৰতৰ প্ৰধান চহৰসমূহক সংযুক্ত কৰি প্ৰায় ১৬ খন সাপ্তাহিক বিমান চলাচল কৰে।
ওমানৰ ৰাজপৰিয়ালৰ ভাৰতৰ প্ৰতি ঐতিহাসিকভাৱে গভীৰ স্নেহ আছে। ব্ৰিটিছ বিৱৰণীত এসময়ত চুলতান কাবুছ বিন ছাইদক "ভাৰতীয় ৰজা" বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছিল। ৰাজপৰিয়ালৰ সদস্যসকলে নিয়মীয়াকৈ মুম্বাইত গ্ৰীষ্মকাল অতিবাহিত কৰিছিল আৰু ছুলতান কাবুছৰ ককাকে আজমেৰৰ মেয়ো কলেজত অধ্যয়ন কৰিছিল। য'ত এখন 'ওমান হাউছ' এই সম্পৰ্কৰ সোঁৱৰণী হিচাপে এতিয়াও আছে। অল ইণ্ডিয়া সজ্জাদনাশ্বিন পৰিষদৰ সভাপতি ছায়েদ নছিৰুদ্দিন চিষ্টীয়ে খোৱাজা গৰিব নৱাজৰ দৰগাহলৈ ওমানী ৰাজকীয় পৰিয়ালৰ পৰা আগবঢ়োৱা অনুদানৰ কথা স্মৰণ কৰিছে।
প্ৰাক্তন ৰাষ্ট্ৰপতি ড০ শংকৰ দয়াল শৰ্মাই চুলতান কাবুছ'ৰ ককাকক শিক্ষা প্ৰদান কৰিছিল, যি সম্পৰ্কই চিৰস্থায়ী প্ৰভাৱ পেলাইছিল। ড০ শৰ্মাৰ ওমান ভ্ৰমণৰ সময়ত চলতান কাবুছে ব্যক্তিগতভাৱে বিমানবন্দৰত তেওঁক আদৰণি জনাইছিল। অৰ্থনৈতিকভাৱে ওমান এক আকৰ্ষণীয় গন্তব্যস্থান হৈয়েই আছে। ইয়াত কোনো আয়কৰ নাই, শুল্ক কম আৰু ষাঠিৰ দশকৰ আৰম্ভণিলৈকে ভাৰতীয় টকা ইয়াত আইনী মুদ্ৰা আছিল। ভাৰতীয় বিনিয়োগ যথেষ্ট: ওমান অইল কৰ্পৰেশ্যনে মধ্যপ্ৰদেশত এটা শোধনাগাৰ পৰিচালনা কৰে, কে আৰ আই বি এইচ চি অ’ই ওমানত এটা সাৰ উদ্যোগ পৰিচালনা কৰে আৰু বেংক অৱ মাস্কাট এইচ ডি এফ চি বেংকৰ শ্বেয়াৰহোল্ডাৰৰ ভিতৰত অন্যতম। ইণ্ডিয়ান স্কুল, ডিপিএছ আৰু এমিটি দৰে ভাৰতীয় শিক্ষানুষ্ঠানসমূহ অত্যন্ত জনপ্ৰিয়।
ওমানৰ পুৰণি মাস্কাটৰ মুত্তৰা অঞ্চলত আল আলম প্ৰাসাদৰ সমীপত অৱস্থিত মতীশ্বৰ মন্দিৰ এটা শিৱ মন্দিৰ কমপ্লেক্স
এই শক্তিসমূহৰ সত্ত্বেও, বিদ্যুৎ, ৰেলপথ আৰু সাৰৰ ক্ষেত্ৰত কেইবাটাও পৰিকল্পিত যুটীয়া উদ্যোগ আমোলাতন্ত্ৰিক তত্ত্বাৱধানৰ বাবে অতীতত হেৰাই গৈছিল। বিশেষজ্ঞসকলে মতে, ব্যৱসায়িক সুযোগসমূহ এতিয়াও অনুন্নত অৱস্থাত আছে। উদাহৰণস্বৰূপে ব্ৰাজিলে ওমানক লোৰ খনিজ ৰপ্তানিৰ বাবে এছিয়ান কেন্দ্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে। ভাৰত আৰু ওমানে একেদৰে বৃহত্তৰ আঞ্চলিক বজাৰৰ প্ৰৱেশদ্বাৰ হিচাপে পৰস্পৰে পৰস্পৰক প্ৰতিষ্ঠা কৰিব পাৰে।
ওমানী কোম্পানীসমূহৰ প্ৰায় ১৬০ গৰাকী চিইঅ' ভাৰতীয়, তথাপিও এই সুবিধা লাভৰ বাবে গাঁথনিগত প্ৰচাৰ হোৱা নাই। নিৰাপত্তাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতীয় নৌসেনাই ইতিমধ্যে যৌথ প্ৰশিক্ষণ আৰু সামুদ্ৰিক নিৰাপত্তাৰ পদক্ষেপকে ধৰি ওমানৰ ৰয়েল নৌসেনাৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ সহযোগিতা আগবঢ়াইছে। এই সহযোগিতাৰ ক্ষেত্ৰত ছালালাহ বন্দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে।
প্ৰাক্তন ৰাষ্ট্ৰদূত অনিল ৱাধৱাই উল্লেখ কৰে যে, যদিও চুক্তিসমূহ আছে, ভাৰতে জাহাজ মেৰামতিৰ সুবিধাৰ দৰে ক্ষেত্ৰত মৌলিক ব্যৱস্থাৰ বাহিৰত আগবাঢ়ি যোৱা নাই। তেওঁ লগতে ওমানৰ আন উপসাগৰীয় দেশসমূহৰ তুলনাত বৃহৎ ভূমিৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি ভাৰতৰ কৃষি ক্ষেত্ৰৰ বাবে চেনী আৰু ঘেঁহু যোগান ধৰাৰ বাবে ভূমি লীজ দিয়াৰ পৰামৰ্শ দিয়ে।
পূৰ্বৰ শক্তিশালী ভাৰতীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহত ওমানী বিষয়াসকলৰ প্ৰশিক্ষণ যোৱা কেইবছৰমানত হ্ৰাস পাইছে, যাৰ বাবে ওমানে ক্ৰমান্বয়ে পশ্চিমীয়া দেশসমূহৰ প্ৰতি দৃষ্টি নিবদ্ধ কৰিছে। অসামৰিক সেৱা আৰু সামৰিক প্ৰশিক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতাক পুনৰুজ্জীৱিত কৰি দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কক এক নতুন মাত্ৰা প্ৰদান কৰিব পাৰি। মুঠতে ভাৰত-ওমানৰ সম্পৰ্কত অপৰিসীম সম্ভাৱনা আছে, যাৰ বহুলাংশে ব্যৱহাৰ হোৱা নাই। প্ৰধানমন্ত্রী মোদীৰ এই ভ্ৰমণে দুয়োখন দেশৰ মাজত ঐতিহাসিক সৌহাৰ্দ্যক কৌশলগত, অৰ্থনৈতিক আৰু নিৰাপত্তাৰ ক্ষেত্রত সুনিশ্চিত লাভলৈ ৰূপান্তৰিত কৰাৰ এক গুৰুত্বপূর্ণ সুযোগ প্ৰদান কৰিছে।
