ছাকিব ছেলিম
“ছাঁসো কি মালা পে চিমৰু মে পী কা নাম, আপনে মন কি মে জানু ঔৰ পী কে মন কি ৰাম” (মাজিৰাৰ গুটিত মোৰ প্ৰিয়জনৰ নাম পঢ়ি আছো, মোৰ অৱস্থা মই জানো আৰু মোৰ প্ৰিয়জনৰ হৃদয়ৰ কথা জানে ভগৱান ৰামে)- যদি মই আপোনালোকক কওঁ, এইয়া ভাৰতৰ কোনো হিন্দু ভজনৰ কথা নহয়, বৰঞ্চ নুছৰত ফাতেহ আলী খানে গোৱা পাকিস্তানৰ অতি বিখ্যাত কাৱালী, তেন্তে আপোনালোকে হয়তো আচৰিত অনুভৱ কৰিব।
মৌলানা আবুল কালাম আজাদে সঠিকভাৱে আঙুলিয়াই দিছিল, "ভাৰতীয় সভ্যতা আৰু সংস্কৃতিৰ সাৰাংশ সদায় আত্মীকৰণ আৰু সংশ্লেষণৰ মনোভাৱেৰে ভৰি আছে। সংগীতৰ ক্ষেত্ৰখনতকৈ ইয়াক আৰু অধিক স্পষ্টভাৱে ক'তো দেখুওৱা হোৱা নাই।"
পাকিস্তানী গায়কসকলৰ কাৱালী নিয়মীয়াকৈ শুনাসকলে ভালকৈ জানে যে সংগীতে ৰাষ্ট্ৰ আৰু ধৰ্মৰ সকলো সীমা অতিক্ৰম কৰে। মই এইমাত্ৰ উদ্ধৃত কৰা কাৱালীটো কোনো ব্যতিক্ৰম নহয়, বৰঞ্চ ই এটা সাধাৰণ কথা।
একেটা কাৱালীত নুছৰত ফাতেহ আলী খানে গাইছে, "এক কা সজন মন্দিৰ মে, ঔৰ এক কা প্ৰীতম মছজিদ মে, পৰ ম্যে, প্ৰেমকে ৰং মে এইচি ডুবি, বন গয়া এক হি ৰূপ" (এজনৰ প্ৰিয়জন মন্দিৰত বাস কৰে, আৰু এজনৰ প্ৰিয়জন এটা মছজিদৰ ভিতৰত থাকে, কিন্তু মই প্ৰেমৰ ৰঙত এইদৰে ডুবি আছোঁ যে একেই ৰূপ হৈ পৰিছো)। কাৱালীত মীৰাৰ কমেও এটা প্ৰসংগ আছে। ইয়াত কোৱা হৈছে, "প্ৰেম কি মালা জাপতে জাপতে, আপ বনী ম্যে শ্যাম" (প্ৰেমৰ জপমালাত প্ৰাৰ্থনা কৰি কৰি, মই ভগৱান কৃষ্ণ হৈ পৰিছো)।
নুছৰতে “মৰি ভি ৰং দো চুনাৰীয়া”ৰ দৰে কেইবাটাও কাৱালী গাইছে, য’ত গোপী আৰু ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণৰ চিত্ৰকল্প ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।
মৌলৱী হাইদৰ হাছানৰ অন্যতম বিখ্যাত কাৱালী 'গুৰু বিন জ্ঞান জ্ঞান বিন ভক্তি' আন এক অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ উদাহৰণ। মৌলৱীয়ে গাইছে, “মন্দিৰ মে কিয়া পূজে মূৰখ, মছজিদ মে কিয়া সাজদা কৰে, হায় ৰাম মিলন কি ৰাহ নিৰালি, সাই মান কি মালা জাপ কৰো” (মন্দিৰবোৰত মূৰ্খৰ দৰে কিয় বিচৰণ কৰা, আৰু মছজিদত কিয় প্ৰণাম কৰা, ভগৱান ৰামক লগ পোৱাৰ পথ অদ্ভুত, মাত্ৰ আপোনাৰ হৃদয়ত ৰামৰ প্ৰাৰ্থনা কৰক)।
ফৰিদ আয়াজ আৰু আবু মহম্মদ
ফৰিদ আয়াজ-আন এজন অতি জনপ্ৰিয় পাকিস্তানী কাৱালী গায়ক, যি ভাৰততো যথেষ্ট জনপ্ৰিয়। তেওঁৰ “কানহাইয়া, য়াদ হ্যে কুচ ভি হামাৰি” (কৃষ্ণ, আমাৰ কথা আপুনি পাহৰি গৈছে নেকি ?)। উল্লেখ্য যে, কাৱালী গীত হৈছে ৰাধাৰ বাবে কৰা প্ৰাৰ্থনা। ইয়াক লৈ আয়াজে গাইছে, “পৈয়্যান পী মহাদেৱ কে জাকে, তোনা ভি কৰকে ম্যে হাৰী, কানহাইয়া” (মই ভগৱান শিৱক ভিক্ষা কৰিছো, যাদুৰ মন্ত্ৰও চেষ্টা কৰিছো, হে কানহাইয়া)।
কাৱালী শুনাসকলে আজিজ মিয়া কাৱালক যোৱা শতিকাৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ কাৱাল হিচাপে ভালদৰে জানে। তেওঁৰ এটা অতি জনপ্ৰিয় কাৱালী হৈছে কবীৰৰ কবিতাৰ সংস্কৰণ, "ম্যে কিয়া জানু ৰাম তেৰা গোৰখ ধন্ধা" (ভগৱান ৰাম, মই আপোনাৰ সৃষ্টিবোৰ কেনেকৈ বুজি পাম )। কাৱালীৰ পিছত তেওঁ ঘোষণা কৰে যে তেওঁ আল্লাক এটা প্ৰশ্ন সুধিব। তেওঁ সোধা প্ৰশ্নটো হ'ল, "তু আগৰ কাবে মে ৰেহতা হে তো বুটখানে ম্যে কৌন ? ম্যে কিয়া জানু ৰাম তেৰা গোৰখ ধন্ধা (যদি আপুনি (আল্লাহ) কাবাত বাস কৰে, তেন্তে মন্দিৰত কোন আছে? ভগৱান ৰাম, মই আপোনাৰ সৃষ্টিবোৰ কেনেকৈ বুজি পাম)।
এই তালিকাখনক কোনো অন্ত নাই। ভাৰতৰ একতা-সম্প্ৰীতি আৰু সংস্কৃতিৰ বৰ্ণনা কৰাটো কাৱালীসকলৰ এটা প্ৰাচীন পৰম্পৰা।
