সম্ৰাট ফাডনিছ
যোৱা সপ্তাহত ভাৰতে সফলতাৰে জি-২০ শীৰ্ষ সন্মিলন আয়োজন কৰিছিল আৰু এই সন্মিলনক লৈ বিগত এবছৰ ধৰি দেশবাসীৰ মনত চৰ্চা আৰু প্ৰত্যাশা দেখা গৈছিল। এই উচ্চ প্ৰত্যাশাই এক উৎসাহী জি-২০ শীৰ্ষ সন্মিলনৰ সূচনা কৰিছিল য’ত ভাৰতে নিজৰ ক্ৰমবৰ্ধমান অৰ্থনৈতিক শক্তি প্ৰদৰ্শন কৰিছিল।
শীৰ্ষ সন্মিলনৰ শেষত জি-২০ দেশসমূহে যৌথ ঘোষণা দাখিল কৰে। এই ঘোষণাত প্ৰযুক্তি সম্পৰ্কীয় বিষয়সমূহ ভাৰতৰ ভৱিষ্যতৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ বুলি আলোকপাত কৰা হৈছিল। জি-২০ ঘোষণাই স্পষ্ট কৰি দিছে যে বিশ্বই ডিজিটেল মুদ্ৰাৰ দিশত দ্ৰুতগতিত আগবাঢ়িছে।
বিত্তীয় লেনদেন ডিজিটেলাইজ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতে উল্লেখযোগ্য অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে, আৰু ডিজিটেল মুদ্ৰাক দেশৰ বাবে এক উল্লেখযোগ্য সুযোগ হিচাপে দেখা যায়।
জি-২০ দিল্লী ঘোষণাত ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ কথাও উল্লেখ আছে। ভাৰতে এতিয়াও ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীক আকোৱালি লোৱা নাই যদিও ২০২২ চনৰ কেন্দ্ৰীয় বাজেটত ইয়াৰ সৈতে জড়িত লেনদেনত কৰ আৰোপ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছিল। যদিও ভাৰতত ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ বহুল ব্যৱহাৰ নহয়, তথাপিও লেনদেনৰ ওপৰত ৩০% কৰ আৰু ৪% অতিৰিক্ত কৰ আৰোপ কৰা হৈছে। ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সী লেনদেন নিয়ন্ত্ৰণ কৰাটো এই লেনদেনসমূহ স্বাভাৱিক কৰাৰ দিশত এক উল্লেখযোগ্য পদক্ষেপ বুলি গ্ৰহণ কৰিব পাৰি।
অনুমোদনৰ প্ৰেক্ষাপটত লেনদেন নিয়ন্ত্ৰণ কৰাটো এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হ’ব পাৰে। জি-২০ দিল্লী ঘোষণাই ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ বিশ্বব্যাপী নিয়ন্ত্ৰণৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে।
ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ লেনদেনৰ নিয়ন্ত্ৰণ বৰ্তমান কোনো এখন দেশৰ চৰকাৰৰ পৰিৱৰ্তে ব্যক্তিগত কোম্পানীসমূহৰ হাততহে আছে। বিশ্বই ইয়াৰ পূৰ্বে কোনো এটা মুদ্ৰা সম্পূৰ্ণৰূপে ব্যক্তিগত কোম্পানীয়ে নিয়ন্ত্ৰণ কৰা পৰিস্থিতিৰ সন্মুখীন হোৱা নাই। উত্তৰ ইউৰোপত ষোড়শ শতিকাত বেংকিং ব্যৱস্থা আৰম্ভ হৈছিল। ১৮ শতিকালৈকে তেওঁলোক সুস্থিৰ হৈ পৰিছিল আৰু যোৱা দুটা শতিকাত এই ব্যৱস্থা বিশ্বব্যাপী হৈ পৰিছে। চৰকাৰে বেংকিং ব্যৱস্থাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰি মুদ্ৰাৰ লেনদেনৰ নিয়ন্ত্ৰণ ৰাখিছিল। ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীয়ে শেহতীয়াকৈহে এই মুদ্ৰাৰ লেনদেনবোৰ স্পৰ্শ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে।
ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ প্ৰচলন প্ৰায় পাঁচ বছৰ হ’ল, ইয়াৰ নিয়ম অস্পষ্ট, ব্যক্তিগত কোম্পানীয়ে আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিছে আৰু স্বচ্ছতাৰ অভাৱে প্ৰৱঞ্চনামূলক কাৰ্যকলাপ বৃদ্ধিত অৰিহণা যোগাইছে। ফলস্বৰূপে ২০২২ চনৰ পৰা ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ জনপ্ৰিয়তা কিছু হ্ৰাস পাইছে।
২০২৩ চনত ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ লেনদেন সংঘটিত হৈছে যদিও দুবছৰ পূৰ্বে দেখা পোৱা জনপ্ৰিয়তা এতিয়া নাই। কিন্তু এই মুদ্ৰাৰ উপযোগিতা বিশ্বজুৰি স্বীকৃতি লাভ কৰিছে। এই লেনদেনসমূহ যদি নিয়ন্ত্ৰণ কৰি অধিক স্বচ্ছ কৰি তোলা হয় তেন্তে প্ৰৱঞ্চনা ৰোধ কৰিব পৰা যাব বুলিও অনুভৱ কৰা হৈছে। ফলস্বৰূপে দিল্লীয়ে নিজৰ ইস্তাহাৰত ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীক নতুন নাম দিছে।
কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় বেংক ডিজিটেল মুদ্ৰা (চিবিডিচি)
ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ লেনদেনৰ পৰা শিক্ষা লৈ বিভিন্ন চৰকাৰে এতিয়া নিজৰ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰী বেংকৰ বাবে ডিজিটেল মুদ্ৰা প্ৰৱৰ্তনৰ কথা চিন্তা কৰিছে। এই মুদ্ৰাসমূহ মূলতঃ ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰে এক প্ৰকাৰ, কিন্তু ইয়াক চৰকাৰে জাৰি কৰিছে। ইয়াৰ উপৰিও চৰকাৰে এই মুদ্ৰাসমূহৰ মূল্য নিৰ্ধাৰণ কৰি লেনদেন অধিক পোনপটীয়া কৰি তুলিছে।
জি-২০ দিল্লী ঘোষণাত কেন্দ্ৰীয় বেংকে জাৰি কৰা ডিজিটেল মুদ্ৰাসমূহ প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে। এই ঘোষণাই কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ ডিজিটেল মুদ্ৰা (চিবিডিচি) মুকলি কৰাটোক আদৰণি জনাইছে।
দেশসমূহৰ গোটটোৱে এই মুদ্ৰাসমূহৰ প্ৰভাৱৰ ওপৰত আলোচনা, বিশেষকৈ বিদেশী লেনদেন আৰু সামগ্ৰিক বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ ওপৰত আলোচনা আৰু যিকোনো উদ্বেগক সমাধান কৰাৰ আশা কৰিছে। অৰ্থাৎ ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ নামত লেনদেন আৰম্ভ কৰাৰ সময় ওচৰ চাপি আহিছে।
নতুন মুদ্ৰাৰ প্ৰয়োজনঃ
বেংকিং চৰকাৰে প্ৰতিষ্ঠা কৰা এক উদ্যোগ নাছিল। চৰকাৰে বেংকিং নিয়ন্ত্ৰণৰ ব্যৱস্থা গঢ়ি তুলিলে। একেদৰে এতিয়া ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ ক্ষেত্ৰতো একেধৰণৰ পৰিস্থিতি দেখা গৈছে। ২০২১ চনটো ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ বাবে আটাইতকৈ ব্যস্ত বছৰ আছিল। সেই বছৰত ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীত দহ কোটি মাৰ্কিন ডলাৰৰ লেনদেন হৈছিল।
মুদ্ৰাৰ নিয়মৰ অস্পষ্টতা, ব্যক্তিগত কোম্পানীসমূহৰ সম্পূৰ্ণ আধিপত্য, লেনদেনৰ অজ্ঞানতাই এই সকলোবোৰেই প্ৰৱঞ্চনা বৃদ্ধিত অৰিহণা যোগাইছে। ফলত ২০২২ চনৰ পৰা ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ জনপ্ৰিয়তা হ্ৰাস হ'বলৈ ধৰে।
মুদ্ৰাৰ পৰিৱৰ্তনঃ
ডিজিটেল মুদ্ৰা আন্দোলনে বিশ্বৰ বৰ্তমানৰ অৰ্থনীতিৰ মৌলিক পৰিৱৰ্তন ঘটাব পাৰে। বৰ্তমানৰ ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ ওপৰত আমেৰিকাৰ ব্যক্তিগত কোম্পানীসমূহৰ বৰ্তমানৰ আধিপত্য উল্লেখযোগ্য। এইটো এটা প্ৰযুক্তিভিত্তিক মুদ্ৰা। আজিও প্ৰযুক্তিৰ নিৰ্মাণ, ৰক্ষণাবেক্ষণ, ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতীয় কোম্পানীয়ে আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিছে। বিগত ষোল্ল বছৰত ভাৰতে বিত্তীয় লেনদেনৰ ডিজিটেলাইজেচনেৰে বিশ্বক চমকিত কৰি তুলিছে।
গতিকে এই ঘোষণাই ইংগিত দিয়ে যে ভাৰতে জি-২০ত ডিজিটেলাইজেশ্যনৰ প্ৰসাৰত অধিক গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে। কৃষি প্ৰযুক্তি ষ্টাৰ্টআপতেই হওক বা কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ (এআই) দায়িত্বশীল ব্যৱহাৰেই হওক, প্ৰযুক্তিগত বিকাশ সম্ভৱপৰ ক্ষেত্ৰসমূহতেই হওক, এইবোৰ ঘোষণা পত্ৰত শক্তিশালীভাৱে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।
বিগত দুবছৰ ধৰি এআই নিয়ন্ত্ৰণৰ বিষয়ে আলোচনা চলি আছে। জি-২০ দিল্লী ঘোষণাও ইয়াৰ ব্যতিক্ৰম নহয়। কিন্তু মন কৰিবলগীয়া যে জি-২০ দেশসমূহে ডিজিটেল অৰ্থনীতিত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ ব্যৱহাৰ সকলোৰে বাবে উপলব্ধ কৰাৰ সংকল্প লৈছে। বিগত দুটা দশকত প্ৰযুক্তি বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত ‘মুক্ত উৎস’ৰ দৃষ্টিভংগীয়ে মুখ্য ভূমিকা পালন কৰি আহিছে। আমাৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা আমি জি-২০ ঘোষণাৰ প্ৰযুক্তিগত বিষয়সমূহ চাব লাগে।
বিপদ আৰু সুযোগঃ
জি-২০ শীৰ্ষ সন্মিলনক লৈ ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ ওপৰত বিগত এমাহ ধৰি আলোচনা চলি আছে আৰু চলি থাকিব। ৰাজনীতি নিজ দিশেৰে চলি থাকিব; কিন্তু প্ৰযুক্তিৰ পৰিৱৰ্তনে আমাৰ সমগ্ৰ পৰিৱেশত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলায়। জি-২০ সন্মিলনত যি মুদ্ৰাৰ প্ৰচলন হ’ব, সেই বিষয়ে আলোচনা কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়।
ইয়াৰ উপকাৰৰ লগতে বিপদৰ বিষয়েও আলোচনা কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। ভাৰতৰ দৰে বৃহৎ দেশত যদি এনে আলোচনা নহয়, তেন্তে ইয়াৰ ফলত সমাজত অজ্ঞান শক্তিৰ সৃষ্টি হ'ব, যাৰ পৰিণাম সুদূৰপ্ৰসাৰী হয়। ডিজিটেল লেনদেনক আত্মবিশ্বাসেৰে আকোৱালি লোৱা ভাৰতে অদূৰ ভৱিষ্যতে ডিজিটেল মুদ্ৰাৰ লেনদেনত আগবাঢ়িব পাৰে, যাৰ ফলত অন্তহীন সুযোগ মুকলি হ’ব। আমাৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা এই সুযোগসমূহ অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। দিল্লীৰ ইস্তাহাৰক এই প্ৰেক্ষাপটতে বিবেচনা কৰা উচিত।
(সম্ৰাট ফাডনিছ হৈছে মহাৰাষ্ট্ৰ পুনেস্থিত Traditional & Digital Media, Sakal Media Groupৰ সম্পাদক)
