মালিক আছগাৰ হাছমি/নতুন দিল্লী
হতাশা, উদ্বিগ্নতা, ব্যক্তিত্বৰ বিসংগতিৰ দৰে শব্দবোৰক হয় উপহাস কৰা হয় নতুবা লজ্জাজনক বুলি গণ্য কৰা হয়। ভাৰতত এতিয়াও মানুহে মানসিক স্বাস্থ্যৰ সমস্যাসমূহৰ বিষয়ে মুকলিভাৱে আলোচনা কৰিবলৈ সংকোচবোধ কৰে।
২৯ বছৰীয়া ফেশ্বন ষ্টাইলিষ্ট ছাহাৰ হাছমিয়ে কেৱল নিজৰ মানসিক ৰোগৰ পৰা পৰিত্ৰাণ লাভ কৰাই নহয়, বৰঞ্চ দিল্লীত নীৰৱে যাতনা ভুগি থকা লোকসকলৰ বাবেও আশাৰ ৰেঙনি কঢ়িয়াই আনিছে।
ছাহাৰ হাছমিয়ে এবাৰ ক্লিনিকেল ডিপ্ৰেছন আৰু বৰ্ডাৰলাইন পাৰ্চনেলটি ডিছঅৰ্ডাৰৰ সৈতে যুঁজ দিছিল। চিকিৎসাধীন অৱস্থাত তেওঁ একাকীত্ব, অসহায়তা আৰু বিচ্ছিন্নতা অনুভৱ কৰিছিল। তেওঁৰ এই যুঁজে তেওঁক মানসিক স্বাস্থ্যৰ ওপৰত কাম কৰিবলৈ অনুপ্ৰাণিত কৰে।
বন্ধুবৰ্গৰ সৈতে বাইকাৰ হাছমি
"মই সংকল্প লৈছো যে আন কোনো ব্যক্তিয়ে এনে একাকীত্বৰ যাতনা ভুগিব নালাগে। এই উপলব্ধি মোৰ মনলৈ আহিছিল যে যদি কোনোবাই মোৰ মানসিক সমস্যাৰ বিষয়ে মুকলিভাৱে আলোচনা কৰিলেহেঁতেন, হয়তো মই শীঘ্ৰে আৰোগ্য লাভ কৰিলোহেঁতেন।"- তেওঁ কয়।
২০২৫ চনৰ এপ্ৰিল মাহত ছাহাৰে "ব্রেকিং ষ্টিগমাঃ ৱান মাইল এ টাইম" শীৰ্ষক এক অভিযান আৰম্ভ কৰে। তেওঁ দিল্লীৰ পৰা কাশ্মীৰলৈ ২,৭৭৯ কিলোমিটাৰ মটৰচাইকেল যাত্ৰা কৰে। তেওঁৰ এই যাত্ৰা কেৱল ভৌগোলিক সীমাৰেখাক অতিক্ৰম কৰাৰ লক্ষ্যই নাছিল, মানসিক স্বাস্থ্যৰ ওপৰত সমাজৰ কলংক আৰু নীৰৱতাৰ বিৰুদ্ধে এক আৱেগিক যাত্ৰা আছিল।
২০ এপ্ৰিলত ছাহাৰে সমাজকৰ্মী দেৱ দেশাইৰ সৈতে ৰয়েল এনফিল্ড বাইকেৰে দিল্লীৰ পৰা কাশ্মীৰলৈ যাত্ৰা কৰে। মহাৰাষ্ট্ৰৰ কণ্ঠশিল্পী আৰু সমাজকৰ্মী নাজনীন শ্বেইখ, মধ্য প্ৰদেশৰ চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতা সামান্যু শুক্লা আৰু কাশ্মীৰৰ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ স্নাতক মেহৰাজুদ্দিন ভাটে পিছত তেওঁৰ সৈতে যোগদান কৰে।
'ইণ্টাৰনেচনেল বুক অফ ৰেকৰ্ড'ৰ সন্মানৰ সৈতে বাইকাৰ হাছমি
সামান্যু আৰু মেহৰাজে তেওঁলোকৰ কেমেৰাৰে এই যাত্ৰাৰ দৃশ্যাৱলী লৈ এখনি তথ্যচিত্ৰ প্ৰস্তুত কৰে। এই তথ্যচিত্ৰখনে ছাহাৰৰ কাহিনী আৰু বাৰ্তাক বহু মানুহৰ ওচৰলৈ লৈ যোৱাত সহায় কৰিছিল।
২০ দিনীয়া এই ভ্ৰমণৰ সময়ছোৱাত তেওঁ অনন্তনাগ, বাৰামুল্লা, চণ্ডীগড়, দিল্লী, জলন্ধৰ, জম্মু, কাংৰা, কুপৱাৰা, লুধিয়ানা, মুকেৰিয়ান, ৰহটক, শ্ৰীনগৰ, ছোপোৰ আৰু পট্টনকে ধৰি ২১ খন চহৰত ৩০ খনতকৈও অধিক কৰ্মশালাৰ আয়োজন কৰে।
তেওঁ ৩,৫০০ তকৈও অধিক যুৱক-যুৱতী, ছাত্ৰ-ছাত্ৰী, গাঁওবাসী আৰু মানসিক স্বাস্থ্য বিশেষজ্ঞৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰে। ছাহাৰে কেৱল নিজৰ অভিজ্ঞতা ব্যক্ত কৰাই নহয়, অংশগ্ৰহণকাৰীসকলক কথা ক'বলৈও উৎসাহিত কৰে।
বাইকাৰ ছাহাৰ হাছমি
এই কৰ্মশালাসমূহ একো একোখন মত বিনিময়ৰ মঞ্চ হিচাপে সজোৱা হৈছিল, য'ত ছাহাৰে তেওঁৰ কাহিনী উপস্থাপন কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত কৰ্মশালাত অংশগ্ৰহণকাৰীসকলে তেওঁলোকৰ কাহিনী বৰ্ণনা কৰিবলৈ উৎসাহিত হৈছিল। ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল লাজক মানসিক ৰোগৰ পৰা পৃথক কৰা আৰু মানুহে সহায় বিচৰাটো যে দুৰ্বলতা নহয় তাক দেখুৱাই দিয়া।
এই যাত্ৰাটো যথেষ্ট প্ৰত্যাহ্বানেৰে ভৰা আছিল। যোৱা ২০ এপ্ৰিলত ৰামবন জিলাত ভূমিস্খলনৰ বাবে ঘাইপথটো বন্ধ কৰি দিয়া হৈছিল। ২২ এপ্ৰিলত পহলগামত এটা সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণ সংঘটিত হৈছিল আৰু ২ মে'ত ভূমিস্খলনৰ বাবে ঘাইপথটো পুনৰ বন্ধ কৰি দিয়া হৈছিল।অৱশ্যে, এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহে ছাহাৰৰ দলটোক হতাশ কৰা নাছিল। তেওঁ আৰু তেওঁৰ দলটোৱে ৰাজৌৰী, চোপিয়ান আৰু পিৰ পাঞ্জল পাছৰ মাজেৰে যাত্ৰা সম্পূৰ্ণ কৰে।
তেওঁৰ এই অভিযানটোৱে সামাজিক মাধ্যমত ব্যাপক সঁহাৰি লাভ কৰে। সহস্ৰাধিক লোকে ছাহাৰৰ এই পদক্ষেপৰ প্ৰশংসা কৰে আৰু তেওঁৰ যাত্ৰাক এক আন্দোলন আখ্যা দিয়ে। এজন ব্যৱহাৰকাৰীয়ে লিখিছে, "আপোনাৰ ব্যক্তিগত দুখ-কষ্ট ৰাজহুৱাভাৱে প্ৰকাশ কৰাটো এটা সাহসৰ কাম"। আনহাতে, আন এজন ব্যৱহাৰকাৰীয়ে কয়, "যাত্ৰাৰ আগৰ আৰু পিছত ছাহাৰৰ মাজত স্পষ্ট পাৰ্থক্য আছে। তেওঁ এক নতুন পোহৰ বিয়পাইছে"। সহস্ৰাধিক লোকে ছাহাৰৰ এই পদক্ষেপৰ প্ৰশংসা কৰে আৰু তেওঁৰ যাত্ৰাক এক আন্দোলন আখ্যা দিয়ে।
নিজৰ পোহনীয়া কুকুৰটোৰ সৈতে বাইকাৰ হাছমি
ছাহাৰৰ এই অভিযানক আন্তৰ্জাতিক ৰেকৰ্ড বুকে স্বীকৃতি দিয়ে। "মানসিক স্বাস্থ্য বিষয়ক সৰ্বাধিক ছেমিনাৰ আয়োজন" কৰাৰ বাবে তেওঁক ৰেকৰ্ড উপাধি প্ৰদান কৰা হয়। CSIR-NIScPRৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত বিজ্ঞানী অধ্যাপক সুৰজিৎ দাবাছে কৰা এক বিশ্লেষণত প্ৰকাশ পাইছে যে কৰ্মশালাত অংশগ্ৰহণ কৰা ৩,৫০০ জন লোকৰ ভিতৰত প্ৰায় ৪২.৩০ শতাংশই এনে লোক আছিল যিসকলৰ কোনো আত্মীয় মানসিক ৰোগত আক্ৰান্ত আছিল।
কোভিডৰ সময়ছোৱাৰ পৰাই ছাহাৰ আৰু দেৱৰ সক্ৰিয়তা অব্যাহত আছে। মহামাৰীৰ সময়তো তেওঁলোকে ৯০ জনীয়া মানসিক চিকিৎসক, পৰামৰ্শদাতা আৰু চিকিৎসকৰ এটা দল গঠন কৰিছিল, যিয়ে বিনামূলীয়া অনলাইন পৰামৰ্শ প্ৰদান কৰিছিল। এই নেটৱৰ্কত বৰ্তমান ১৪০ গৰাকী পেছাদাৰী ব্যক্তি আছে। এই দলটোৱে এই পৰ্যন্ত ৩০০ৰো অধিক লোকক সহায় কৰিছে। আজি ছাহাৰ কেৱল এগৰাকী ফেশ্বন ষ্টাইলিষ্ট আৰু প্ৰেৰণাদায়ক বক্তাই নহয়, তেওঁ মানসিক স্বাস্থ্যৰ এগৰাকী পথ প্ৰদৰ্শক হৈ পৰিছে।
ছাহাৰে বিচাৰে যে স্কুল আৰু কলেজত মানসিক স্বাস্থ্যৰ পাঠ্যক্ৰম অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হওক আৰু যুৱক-যুৱতীসকলক "মানসিক স্বাস্থ্য প্ৰাথমিক চিকিৎসা" হিচাপে প্ৰশিক্ষণ দিয়া হওক। কিয়নো মানসিক স্বাস্থ্যৰ বিষয়ত আমি মৌন হৈ থাকিলে এই মৌনতাই লাহে লাহে সমাজখনক ভিতৰৰ পৰা গ্ৰাস কৰি পেলাব বুলি তেওঁ বিশ্বাস কৰে।
ছাহাৰৰ যাত্ৰাৰ এটা গভীৰ বাৰ্তা আছে — যে যদি উদ্দেশ্য শক্তিশালী হয়, তেন্তে ব্যক্তিগত দুখ-কষ্টও সামাজিক পৰিৱৰ্তনৰ শক্তি হৈ উঠিব পাৰে। ‘কলংক তড়না: এক মেল এক বাৰ’ কেৱল এটা প্ৰচাৰ অভিযানেই নাছিল, ই আছিল লাখ লাখ কণ্ঠৰ প্ৰতীক, যিবোৰক সাধাৰণতে দমন কৰি ৰখা হৈছিল।
ছাহাৰ, দেৱ আৰু দলটোৱে দেখুৱাইছে যে ভাৰতৰ গাঁও আৰু চহৰসমূহত মানসিক স্বাস্থ্যৰ ক্ষেত্ৰত এক পৰিৱৰ্তনৰ ঢৌ আনিব পাৰি। ইয়াৰ বাবে কেৱল এটা কণ্ঠৰ প্ৰয়োজন, যিয়ে কয়- 'আপুনি অকলশৰীয়া নহয়’।
