এম গাজালি খান
শৈশৱত দেওবন্দত পঢ়া সময়ত শুনিছিলোঁ যে ৰবিনহুডৰ প্ৰতিচ্ছবি থকা কুখ্যাত চোৰাংচোৱা হাজী মস্তানে উত্তৰ প্ৰদেশৰ বিখ্যাত ইছলামিক শিক্ষানুষ্ঠান দাৰুল উলুমত এখন ছবিৰ শ্বুটিঙৰ অনুমতি বিচাৰিছিল। অবিভক্ত ভাৰতৰ এক মৰ্মস্পৰ্শী কাহিনীৰ আধাৰত নিৰ্মিত এই ছবিখনত এগৰাকী হিন্দু মহিলাই মুছলমান সন্তানক দত্তক লৈ পুত্ৰৰ সৈতে ডাঙৰ-দীঘল কৰিছিল।
বিভাজনৰ পিছত তেওঁৰ এজন ল'ৰা পাকিস্তানলৈ প্ৰব্ৰজন কৰে। সময়ৰ লগে লগে দুয়োজন ল’ৰা নিজ নিজ দেশৰ বায়ুসেনাৰ পাইলট হয়। ১৯৬৫ চনৰ ভাৰত-পাক যুদ্ধত তেওঁলোক পৰস্পৰৰ মুখামুখি হয়, আৰু বিমান সংঘৰ্ষত দুয়োৰে মৃত্যু হয়। অবিভক্ত ভাৰতৰ এক মৰ্মস্পৰ্শী কাহিনীৰ আধাৰত নিৰ্মিত ছবিখনৰ শেষৰ দৃশ্যটো অত্যন্ত হৃদয় বিদাৰক, য'ত মাতৃগৰাকীয়ে কান্ধত দুয়ো পুত্ৰৰ মৃতদেহ কঢ়িয়াই লৈ ফুৰা দেখা গৈছে। এই ঘটনাটো মোৰ মনত পৰিল যেতিয়া মই অৱসৰপ্ৰাপ্ত পাকিস্তানী লেফটেনেণ্ট জেনেৰেল আমজাদ শ্বোয়াইবৰ এটা ভ্ল'গ চাইছিলো, য’ত তেওঁ এটা সঁচা ঘটনা শ্বেয়াৰ কৰিছিল।
তেওঁ কৈছিল যে কেনেকৈ পিছলৈ পাকিস্তানৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰী হোৱা ছাহিবজাদা ইয়াকুব খানক তেওঁৰ ডাঙৰ ভাতৃ ইউনুছ খানে যুদ্ধক্ষেত্ৰত আঘাত কৰিছিল। ছাহিবজাদা ইয়াকুব খানৰ জন্ম হৈছিল ৰামপুৰত নৱাবী পৰিয়ালত। বিভাজনৰ পূৰ্বে তেওঁ আৰু তেওঁৰ ভাতৃ ইউনুছ খান ব্ৰিটিছ সেনাবাহিনীৰ বিষয়া আছিল। বিভাজনৰ পিছত ইয়াকুব নতুনকৈ সৃষ্টি হোৱা পাকিস্তানলৈ যায় আৰু ইউনুছ ভাৰততে থাকে।
১৯৪৮ চনৰ প্ৰথম ভাৰত-পাক যুদ্ধৰ সময়ত কাশ্মীৰ সীমান্তত মেজৰ পদবীত দুয়োৰে মুখামুখি হৈছিল। গুলীচালনাৰ সময়ত ইউনুছ খানে এজন পাকিস্তানী বিষয়াক গুলীচালনা কৰিছিল। যেতিয়া তেওঁ বুজি পাইছিল যে এই বিষয়াজন আন কোনো নহয়, তেওঁৰ সৰু ভাতৃ ইয়াকুব, তেতিয়া তেওঁ চিঞৰিছিল, “দুখ নকৰিবা, চোটে (সৰু ভাই)। আমি সৈনিক আৰু আমি আমাৰ কৰ্তব্য পালন কৰিছো।" সেই সময়ত ভাৰতীয় সেনাৰ শীৰ্ষ বিষয়া জেনেৰেল মানেকশ্বৱে যেতিয়া এই ঘটনাৰ বিষয়ে জানিব পাৰিলে, তেতিয়া তেওঁ ইউনুছ খানৰ সাহসক প্ৰশংসা কৰি ইয়াকুবৰ প্ৰতি সহানুভূতি প্ৰকাশ কৰিছিল।
ভাতৃদ্বয় ছাহিবজাদা ইয়াকুব খান আৰু ইউনুছ খান
প্ৰায় ৩৬ বছৰ পিছত কলকাতাত ইয়াকুবৰ বিয়াত দুয়ো ভাতৃ লগা-লগি হয়। তেওঁলোকে ইজনে-সিজনক সাৱটি ধৰি কান্দি উঠে আৰু যুদ্ধৰ দ্বাৰা বিচ্ছিন্ন হোৱা দুই ভাতৃৰ পুনৰ মিলন ঘটে। এই ঘটনাই স্পষ্ট কৰি দিয়ে যে ভাৰতীয় মুছলমানসকলৰ দেশপ্ৰেমক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰাটো কেৱল ভুলেই নহয়, অন্যায়ো। বাৰে বাৰে ইতিহাসে দেখুৱাইছে যে ব্ৰিগেডিয়াৰ উছমানেই হওক, পৰম বীৰ চক্ৰ বিজয়ী আব্দুল হামিদেই হওক বা কাৰ্গিলত শ্বহীদ হোৱা মুছলমান সৈন্যই হওক—ভাৰতীয় মুছলমানসকলে নিজৰ জীৱনক তুচ্ছ জ্ঞান কৰি দেশক ৰক্ষা কৰিছে।
মৌলবাদী মতাদৰ্শৰ লোকসকলে বুজিব পৰা নাই যে ভাৰতীয় মুছলমানসকল ১৯৪৭ চনতো ‘আভ্যন্তৰীণ শত্ৰু’ নাছিল আৰু আজিও তেনেকুৱা নহয়। তেওঁলোকে এনে বিষ বিয়পাইছে যাৰ দ্বাৰা দেশৰ কোনো উপকাৰো নহয়, ধৰ্মৰো কোনো লাভ নাই। কাৰণ, চুবুৰীয়াৰ ঘৰৰ জুইৰ পৰা নিজকে সুৰক্ষিত বুলি ভবাজন মূৰ্খৰ বাহিৰে একো হ’ব নোৱাৰে।
বিভাজনে ভাৰতীয় মুছলমানসকলৰ নেতৃত্ব কাঢ়ি লোৱাই নহয়, শিক্ষিত শ্ৰেণী আৰু পাৰিবাৰিক সম্পৰ্কৰ পৰাও বঞ্চিত কৰিছিল। আজিও সীমান্তৰ সিপাৰে বিভক্ত হাজাৰ হাজাৰ পৰিয়ালে বছৰ বছৰ ধৰি ইজনে-সিজনক দেখা নাই। আমেৰিকা আৰু ব্ৰিটেইনৰ দৰে দেশত জন্মগ্ৰহণ কৰা ভাৰতীয়-পাকিস্তানী মূলৰ শিশুসকলেও ককা-আইতাকক লগ কৰিবলৈ ভিছাৰ অসুবিধাৰ সন্মুখীন হয়।
প্ৰয়াত সাংসদ ছৈয়দ শ্বাহাবুদ্দিনে সঠিকভাৱে কৈছে, “ভাৰতীয় মুছলমানসকলেই হৈছে বিভাজনৰ প্ৰকৃত ক্ষতিগ্ৰস্ত লোক।” সৈনিকৰ কৰ্তব্য পালন কৰি যুদ্ধত ভাতৃক গুলীচালনা কৰিবলৈ বাধ্য হোৱা মেজৰ ইউনুছ খানৰ কাহিনী ভাৰতীয় মুছলমানৰ জটিল পৰিচয় আৰু প্ৰকৃত দেশপ্ৰেমৰ প্ৰতীক হৈ পৰিছে। ভাৰত মাতৃৰ বাবে এনে বহু লোকে শৰীৰৰ তেজ বোৱাইছে, আৰু এয়া আমাৰ ইতিহাসৰ গৌৰৱ।
