পল্লব ভট্টাচাৰ্য্য
"শান্তিক বলপূৰ্বকভাৱে ধৰি ৰাখিব নোৱাৰি; ই বুজাবুজিৰ দ্বাৰাহে সম্ভৱ হয়।"-এলবাৰ্ট আইনষ্টাইন। প্ৰতি বছৰে ১৬ মে’ত বিশ্বই দুটা উল্লেখযোগ্য আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিন পালন কৰে যাৰ গুৰুত্ব মানৱ জাতিৰ বাবে অপৰিসীম। সেয়া হৈছেঃ শান্তিৰে একেলগে জীয়াই থকাৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিৱস আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পোহৰ দিৱস।
যদিও এই দিৱসসমূহৰ পালনৰ কেন্দ্ৰবিন্দু সুকীয়া, বহলাৰ্থত এক অধিক সুসম, জ্ঞানপ্ৰাপ্ত আৰু সহযোগিতামূলক বিশ্ব সম্প্ৰদায় সৃষ্টি কৰাৰ বাবে দুয়োৰে উদযাপন অতি জৰুৰী। ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদে ৭২/১৩০ নং প্ৰস্তাৱৰ জৰিয়তে শান্তিত একেলগে জীয়াই থকাৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিৱস আৰম্ভ কৰিছিল। ১৬ মে'ক শান্তি, সহনশীলতা, অন্তৰ্ভুক্তি, বুজাবুজি আৰু সংহতিৰ প্ৰসাৰৰ বাবে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰচেষ্টা নিয়মিতভাৱে সংগঠিত কৰাৰ বাবে উৎসৰ্গিত দিন হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছিল। এই দিৱস পালনে বিশ্ব শান্তি গঢ়ি তোলাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ অহৰহ প্ৰতিশ্ৰুতিৰ এক প্ৰতিফলন বুলি বুজিব পাৰি।
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদ
এই দিনটোৰ দিশে ঐতিহাসিক যাত্ৰা আৰম্ভ হৈছিল দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত যেতিয়া যুদ্ধৰ বিধ্বংসী প্ৰভাৱৰ পৰা ভৱিষ্যত প্ৰজন্মক ৰক্ষা কৰাৰ প্ৰধান লক্ষ্যৰে ৰাষ্ট্ৰসংঘ প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল।এই প্ৰতিশ্ৰুতি বিভিন্ন শান্তি পদক্ষেপৰ জৰিয়তে দশক দশক ধৰি বিকশিত হৈছিল। ১৯৯৭ চনত সাধাৰণ পৰিষদে ৫২/১৫ প্ৰস্তাৱৰ জৰিয়তে ২০০০ চনটোক "শান্তিৰ সংস্কৃতিৰ বাবে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বছৰ" হিচাপে ঘোষণা কৰে। ইয়াৰ পিছত ২০০১-২০১০ চনক "বিশ্বৰ শিশুসকলৰ বাবে শান্তি আৰু অহিংসাৰ সংস্কৃতিৰ বাবে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দশক" হিচাপে ঘোষণা কৰা হয়।
১৯৯৯ চনৰ এটা উল্লেখযোগ্য মাইলৰ খুঁটি হʼল সাধাৰণ পৰিষদে ৫৩/২৪৩ নং প্ৰস্তাৱৰ জৰিয়তে, শান্তিৰ সংস্কৃতিৰ ঘোষণা আৰু কাৰ্য্যসূচী গ্ৰহণ কৰা। ই বিশ্বজুৰি শান্তি আৰু অহিংসাক প্ৰসাৰিত কৰাৰ বাবে সাৰ্বজনীন নিৰ্দেশ হিচাপে পৰিগণিত হʼল। এই ক্ৰমবৰ্ধমান প্ৰচেষ্টাসমূহৰ ফলত অৱশেষত ২০১৮ চনত ইয়াৰ প্ৰথম আনুষ্ঠানিক উদযাপন কৰা হয়।
শান্তিৰে একেলগে জীয়াই থকা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিৱসৰ সৈতে একে তাৰিখত উদযাপন কৰা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পোহৰ দিৱসৰ নিজস্ব এক অনন্য উৎপত্তিৰ কাহিনী আছে। এই উদযাপন ইউনেস্কোৰ সাধাৰণ সন্মিলনৰ ৩৯ সংখ্যক অধিবেশনে ১৯৬০ চনৰ ১৬ মে'ৰ স্মৃতিত ঘোষণা কৰিছিল-সেইদিনা পদাৰ্থবিজ্ঞানী আৰু অভিযন্তা থিয়ডৰ মাইমেনে কেলিফৰ্ণিয়াৰ হিউজ ৰিচাৰ্চ লেবৰেটৰীত প্ৰথম লেজাৰ সফলতাৰে পৰীক্ষা কৰিছিল।
দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ এক দৃশ্য
২০১৮ চনৰ ১৬ মে’ত প্ৰথম আনুষ্ঠানিক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পোহৰ দিৱস উদযাপন কৰা হয়, যাৰ ফলত আমাৰ জীৱনত পোহৰৰ গুৰুত্বক আলোকিত কৰি ৰখা বাৰ্ষিক পৰম্পৰাৰ আৰম্ভণি হয়। শান্তিৰ সৈতে একেলগে জীয়াই থকা আন্তৰ্জাতিক দিৱসৰ ঐতিহাসিক তাৎপৰ্য্য ইয়াৰ স্বীকৃতিত নিহিত হৈ আছে। শান্তি কেৱল সংঘাতৰ অনুপস্থিতি নহয় বৰঞ্চ সমাজৰ সকলো সদস্যৰ সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণৰ প্ৰয়োজন হোৱা এক ইতিবাচক আৰু গতিশীল প্ৰক্ৰিয়া। বিশ্বব্যাপী এই দিৱসৰ পালনে পৃথিবীত সহজাতভাবে বিভিন্ন দিশত থকা পাৰ্থক্যক স্বীকৃতি দিয়াৰ ওপৰিও আনৰ কথা ধৈৰ্য্যসহকাৰে শুনি, সন্মান জনাই বিহিত ব্যৱস্থা লোৱাক উদগনি যোগায়।
এই দিৱসত বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত ঐক্যৰ আদৰ্শক সন্নিৱিষ্ট কৰা হৈছে। ইয়াৰ তাৎপৰ্য্য পাৰ্থক্যই আমাক বিভাজিত নকৰি বৰঞ্চ সামূহিক অভিজ্ঞতাক সমৃদ্ধ কৰা সূচায়। ই, প্ৰায়ে সংঘাতৰ দ্বাৰা খণ্ডিত পৃথিৱীখনত শান্তি আৰু অহিংসা প্ৰতিস্থা কৰাৰ বাবে কৰিবলগীয়া কামৰ এক শক্তিশালী সোঁৱৰণী হিচাপে দেশসমূহক উদগনি যোগায়।
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পোহৰ দিৱসৰ ঐতিহাসিক তাৎপৰ্য্য ১৯৬০ চনত থিয়ডৰ মাইমেনে প্ৰথমবাৰৰ বাবে সফলতাৰে পৰিচালিত লেজাৰ পৰীক্ষাই "বৈজ্ঞানিক আৱিষ্কাৰে যোগাযোগ, স্বাস্থ্যসেৱা আৰু আন বহু ক্ষেত্ৰত সমাজৰ বাবে কেনেকৈ বৈপ্লৱিক সুবিধা প্ৰদান কৰিব পাৰে তাৰ এক নিখুঁত উদাহৰণ" হিচাপে চিহ্নিত হয়। এই দিৱসত পোহৰক কেৱল ভৌতিক পৰিঘটনা হিচাপেই নহয়, জ্ঞান, উদ্ভাৱন, আৰু প্ৰগতিৰ উপমা হিচাপেও উদযাপন কৰা হয়।এই দিনটোৱে শিক্ষা, বিজ্ঞান, সংস্কৃতি, শিল্প, বহনক্ষম উন্নয়ন, যোগাযোগ, শক্তি, আৰু চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ বাবে পোহৰ ভিত্তিক প্ৰযুক্তিসমূহৰ ব্যৱহাৰৰ বাবে এক বিশ্বব্যাপী প্ৰতিশ্ৰুতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।
থিয়ডৰ মাইমেনে প্ৰথমবাৰৰ বাবে সফলতাৰে কৰা লেজাৰ পৰীক্ষাৰ এক দৃশ্য
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিন পালনে একাধিক উদ্দেশ্য সাধন কৰে আৰু মানৱতাক সুনিৰ্দিষ্টভাৱে উপকৃত কৰে। ১৬ মে’ৰ এই দুই দিৱসৰ দ্বৈত উদযাপনে শান্তি আৰু আলোকৰ পৰিপূৰকতাক সূচায়। এই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিৱসসমূহে সাধাৰণ জনতাক চিন্তাৰ বিষয়সমূহৰ ওপৰত জ্ঞান দিয়াৰ বাবে মূল্যৱান মঞ্চ প্ৰদান কৰে। শান্তিৰ গুৰুত্ব, আমাৰ জীৱনত পোহৰৰ ভূমিকা আৰু বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ পৰিৱৰ্তনশীল শক্তিৰ বিষয়ে সজাগতা সৃষ্টিৰ বাবে এই উৎসৱসমূহে কেন্দ্ৰবিন্দু হিচাপে কাম কৰে।
বিশ্বজুৰি আয়োজিত বিভিন্ন অনুষ্ঠান, আলোচনাচক্ৰ আৰু কাৰ্য্যকলাপৰ জৰিয়তে কথোপকথন আৰু শিক্ষণৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পোহৰ দিৱসে বিশেষভাৱে বিশ্বজুৰি বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ মানদণ্ড উন্নত কৰাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে, শিক্ষাক উদ্দীপিত কৰি বিশ্বজুৰি জীৱনৰ মান উন্নত কৰাৰ বাবে প্ৰয়োগসমূহৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। ই বিভিন্ন পটভূমিৰ লোকসকলক পোহৰ আৰু পোহৰ ভিত্তিক প্ৰযুক্তিৰ আকৰ্ষণীয় জগতখনৰ বিষয়ে জানিবলৈ সুযোগ সৃষ্টি কৰে।
দুয়োটা দিনেই নিজ নিজ ক্ষেত্ৰত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতাৰ প্ৰসাৰ ঘটায়। শান্তিৰ সৈতে একেলগে জীয়াই থকা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিৱসে সংঘাত সমাধান আৰু সহযোগিতা গঢ়ি তোলাৰ উপায় হিচাপে আলোচনা আৰু পাৰস্পৰিক বুজাবুজিক উৎসাহিত কৰে। ইয়াত দেশসমূহে একতা-সমন্বয় আৰু বহনক্ষম উন্নয়নক প্ৰসাৰিত কৰাৰ বাবে একেলগে কাম কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
শান্তিত একেলগে জীয়াই থকা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিৱসত পাৰ্থক্যক গ্ৰহণ কৰা আৰু বৈচিত্ৰ্যৰ প্ৰশংসা কৰাত বিশেষ গুৰুত্ব দিয়া হয়। ই জাতি, বৰ্ণ, লিংগ, ভাষা, ধৰ্ম, ৰাজনৈতিক বা অন্যান্য মতামত, জাতীয়, জাতিগত বা সামাজিক উৎপত্তি, সম্পত্তি, অক্ষমতা, জন্ম বা অন্যান্য মৰ্যাদাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কৰা বৈষম্য আৰু অসহিষ্ণুতাকে ধৰি সকলো ধৰণৰ বৈষম্য আৰু অসহিষ্ণুতা দূৰ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। এই উদযাপনে সমাজসমূহক ইজনে সিজনৰ সংস্কৃতি আৰু বৈচিত্ৰ্যক চিনাক্ত, সন্মান আৰু প্ৰশংসা কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে, যাৰ ফলত সংঘাতৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত সম্প্ৰদায়সমূহৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ পৰিৱৰ্তন ঘটে। বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত ঐক্য কেৱল সম্ভৱপৰেই নহয়, ই বিশ্ব শান্তি আৰু সম্প্ৰীতিৰ বাবেও অপৰিহাৰ্য-এই দ্বৈত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় উদযাপনৰ এয়া হʼল ব্ৰহ্মবাক্য।
মাৰ্টিন লুথাৰ কিং
এই দুয়ো উৎসৱৰ উদযাপনে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাত যথেষ্ট অৰিহণা যোগায়। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পোহৰ দিৱসে পোহৰ ভিত্তিক প্ৰযুক্তিয়ে শক্তি, কৃষি, স্বাস্থ্য আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ দৰে ক্ষেত্ৰত কেনেকৈ বহনক্ষম উন্নয়নক আগুৱাই নিব পাৰে, সেই বিষয়ে আলোকপাত কৰে। শান্তিত একেলগে জীয়াই থকা আন্তৰ্জাতিক দিৱসে এই কথাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে যে জাতি আৰু সম্প্ৰদায়ৰ মাজত শান্তি আৰু সহযোগিতা অবিহনে বহনক্ষম উন্নয়ন সম্ভৱ নহয়।
আজিকালি একেলগে পৰিৱেশ, সামাজিক, আৰু অৰ্থনৈতিক মাত্ৰাসমূহক সামৰি লৈ বহনক্ষমতাৰ এক সামগ্ৰিক দৃষ্টিভংগীক প্ৰসাৰিত কৰা হৈছে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পোহৰ দিৱসত মানৱ কৌশল আৰু উদ্ভাৱনক উদযাপন কৰা হয়, যিয়ে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ পৰা আৰম্ভ কৰি যোগাযোগলৈকে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত ভৱিষ্যতৰ অগ্ৰগতিৰ বাবে প্ৰেৰণা যোগায়। ইয়াত পোহৰ ভিত্তিক প্ৰযুক্তিয়ে আমাৰ সমাজত কেনেদৰে বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন আনিছে আৰু আমাৰ ভৱিষ্যতক গঢ় দি আহিছে তাক দেখুৱাইছে।
যোৱা মাৰ্চ মাহত ইটালীত সফলভাবে সম্পন্ন কৰা পৰীক্ষা যিয়ে পোহৰক ʼঅতি কঠিন পদাৰ্থʼ (Supersolid) হিচাবে প্ৰতিপন্ন কৰি ইয়াৰ উপযোগিতাক এক অনন্য মাত্ৰা প্ৰদান কৰিলে, এইবাৰৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পোহৰ দিৱসত ইয়াৰ প্ৰতিফলনৰ সম্ভাৱনীয়তাক নুই কৰিব নোৱাৰি। বিজ্ঞানী, অভিযন্তা আৰু উদ্ভাৱকসকলৰ কৃতিত্বক আলোকিত কৰি এই দিনটোৱে যুৱক-যুৱতীসকলক বিজ্ঞান, প্ৰযুক্তি, অভিযান্ত্ৰিক আৰু গণিত (STEM)ত কেৰিয়াৰ গঢ়িবলৈ আৰু মানৱতাৰ উন্নতিৰ বাবে নিজৰ জ্ঞান প্ৰয়োগ কৰিবলৈ অধিক প্ৰেৰণা দিব বুলি আশা কৰিব পাৰি।
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিনবোৰে বিশ্বজনীন সমস্যাসমূহৰ সমাধানৰ বাবে ৰাজনৈতিক ইচ্ছাশক্তি আৰু সম্পদসমূহ সংগঠিত কৰাৰ অনুঘটক হিচাপে কাম কৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা চৰকাৰ, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থা, নাগৰিক সমাজ, ব্যক্তিগত খণ্ড, বিদ্যালয়, বিশ্ববিদ্যালয় আৰু নাগৰিকসকলক এই দিনবোৰৰ বিষয়বস্তুৰ সৈতে জড়িত কাৰ্য্যকলাপ আয়োজন কৰাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰা হয়। এই উদযাপনসমূহে সজাগতা বৃদ্ধিত সহায় কৰে আৰু বিমূৰ্ত আদৰ্শসমূহক মানুহৰ জীৱনত স্পষ্ট পৰিৱৰ্তন আনিব পৰা বস্তুনিষ্ঠ পদক্ষেপলৈ ৰূপান্তৰিত কৰে।
প্ৰায়ে সংঘাতৰ দ্বাৰা বিভক্ত আৰু অজ্ঞানতাৰ অন্ধকাৰত থকা আজিৰ পৃথিৱীখনত এই দ্বৈত উদযাপনবোৰে আশাৰ বিকিৰণ কৰি, আমাক সকলোৰে বাবে অধিক শান্তিপূৰ্ণ, আলোকিত আৰু বহনক্ষম ভৱিষ্যতৰ দিশত পথ প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে। পাকিস্তানৰ লগত অতি সম্প্ৰতি হোৱা উত্তেজনাপূৰ্ণ পৰিস্থিতিত ভাৰতৰ বাবে এই উদযাপন অতি প্ৰাসংগিক। অন্যথা কুৰি শতিকাৰ মাৰ্টিন লুথাৰ কিং (কনিষ্ঠ)ৰ উক্তি সত্যত ৰূপান্তৰিত হোৱাটো নিশ্চিত। তেওঁ কৈছিলঃ “We must learn to live together as brothers or perish together as fools.”
(লেখক অসম চৰকাৰৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত আৰক্ষী সঞ্চালক প্ৰধান; অসম লোকসেৱা আয়োগৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষ আৰু 'আৱাজ-দ্য ভইচ অসম'ৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া)
