পল্লব ভট্টাচাৰ্য
গেলেফু মাইণ্ডফুলনেছ চিটিয়ে (জিএমচি) এক পৰিৱৰ্তনশীল নগৰ উন্নয়ন পদক্ষেপক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। ই কেৱল ভূটানৰ অৰ্থনৈতিক পৰিৱেশক পুনৰ সংজ্ঞায়িত কৰাই নহয়, সমগ্ৰ দক্ষিণ আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ আঞ্চলিক গতিশীলতাক পুনৰ গঢ় দিয়াৰ বাবেও প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ।
বাংলাদেশৰ সৈতে সম্পৰ্ক তিক্ততাপূৰ্ণ হোৱাৰ লগতে ম্যানমাৰৰ ৰাজনৈতিক পৰিস্থিতি অস্থিৰ হৈ থকাৰ সময়তে এই অভিলাষী প্ৰকল্পটো ভাৰতৰ এক্ট ইষ্ট পলিচি ৰূপায়ণৰ বাবে সম্ভাৱ্য গেম চেঞ্জাৰ হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে আৰু ইয়াত অসমক এক জটিল অংশীদাৰ হিচাপে স্থান দিয়া হৈছে। এই বিস্তৃত বিশ্লেষণে অসমৰ শেহতীয়া বিনিয়োগৰ পদক্ষেপৰ প্ৰেক্ষাপটত আঞ্চলিক সংযোগ, অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন, আৰু সীমান্তৰ সিপাৰৰ সহযোগিতাৰ বাবে গেলেফু মাইণ্ডফুলনেছ চিটিৰ কৌশলগত প্ৰভাৱৰ দিশসমূহ আলোচনা কৰা হৈছে।
.png)
গেলেফু মাইণ্ডফুলনেছ চিটিয়ে (জিএমচি) এক অভিনৱ নগৰ উন্নয়ন ধাৰণাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, যিয়ে ভূটানৰ অনন্য সাংস্কৃতিক প্ৰেক্ষাপটৰ ভিতৰত বহনক্ষম নগৰ পৰিকল্পনাক মৌলিকভাৱে পুনৰ কল্পনা কৰে। ২০২৩ চনৰ ১৭ ডিচেম্বৰত ১১৬ সংখ্যক ৰাষ্ট্ৰীয় দিৱস উদযাপনৰ সময়ত ভূটানৰ ৰজা জিগমে খেছাৰ নামগিয়েল ৱাংচুকে ঘোষণা কৰা এই প্ৰকল্পটোৱে প্ৰায় ২৫০০ বৰ্গ কিলোমিটাৰ ভূমি (ভূটানৰ মুঠ ভূখণ্ডৰ প্ৰায় ২.৫% আৰু সমগ্ৰ ছিংগাপুৰ ৰাষ্ট্ৰতকৈও বৃহৎ) সামৰি লৈছে। এই অভিলাষী পদক্ষেপক চৰকাৰ, স্বতন্ত্ৰ আইন প্ৰণয়ন কৰ্তৃপক্ষ, আৰু ন্যায়িক ব্যৱস্থাৰে বিশেষ প্ৰশাসনিক অঞ্চল (SAR) হিচাপে নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে, যাৰ ফলত ভূটানৰ ভিতৰত এক অভূতপূৰ্ব স্বায়ত্তশাসিত অৰ্থনৈতিক অঞ্চলৰ সৃষ্টি হৈছে।
জিএমচিক গতানুগতিক নগৰ উন্নয়ন প্ৰকল্পৰ পৰা পৃথক কৰা কথাটো হ’ল ভূটানৰ মূল্যবোধ আৰু নীতিত ইয়াৰ দাৰ্শনিক ভেটি। গ্ৰছ নেচনেল হেপিনেছ (জিএনএইচ)ৰ ধাৰণাত শিপাই থকা ভূটানৰ উন্নয়নৰ সামগ্ৰিক দৃষ্টিভংগীয়ে কেৱল অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধিৰ সলনি মংগলৰ ওপৰত অগ্ৰাধিকাৰ দিয়ে। এই প্ৰকল্পটোক ভূটানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেৰিং টবগেইয়ে "গ্ৰছ নেচনেল হেপিনেছ ২.০" (Gross National Happiness 2.0) বুলি চিহ্নিত কৰিছে।
এডভাণ্টেজ অসম ২.০ সন্মিলনত অসমৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ সৈতে ভূটানৰ প্ৰতিনিধি
Bjarke Ingels Group (BIG), Arup, Cistriৰ দ্বাৰা সৃষ্টি কৰা চহৰখনৰ ডিজাইনত অৰ্থনৈতিক উন্নয়নক মাইণ্ডফুলনেছ, পৰিৱেশ বহনক্ষমতা, আৰু সাংস্কৃতিক সংৰক্ষণৰ সৈতে একত্ৰিত কৰা হৈছে। ভূটানৰ আধ্যাত্মিক ঐতিহ্যৰ সৈতে আধুনিক নগৰীয়া কাৰ্য্যক্ষমতাক সাৱধানে ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰি জিএমচিয়ে সচেতন উন্নয়নৰ বাবে এনে এক আৰ্হি সৃষ্টি কৰাৰ লক্ষ্য ৰাখিছে যিয়ে বিশ্বজুৰি নগৰ পৰিকল্পনাক প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে।
জিএমচিৰ স্থাপত্য আৰু পৰিৱেশৰ ডিজাইনে প্ৰকৃতিৰ সৈতে সুসম সহাৱস্থানৰ প্ৰতি গভীৰ দায়বদ্ধতাক প্ৰতিফলিত কৰে। মাষ্টাৰপ্লেনত কেন্দ্ৰীয় ৰাজহুৱা স্থানৰ চাৰিওফালে সমান্তৰালকৈ সংগঠিত এঘাৰটা সুকীয়া চুবুৰীৰ বৈশিষ্ট্য আছে, য'ত "ফিতাৰ দৰে" (ribbonlike) জিলাসমূহে পাহাৰৰ পৰা উপত্যকাৰ মজিয়ালৈকে নগৰীয়া টেৰেচ গঠন কৰে।
চহৰখনে ৩৫খন নদী আৰু নৈৰ প্ৰবাহক সামৰি লৈছে, যাৰ ফলত জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ কৰিডৰ সৃষ্টি হৈছে আৰু ই বন্যপ্ৰাণীৰ প্ৰব্ৰজনৰ পথসমূহ, বিশেষকৈ ভূটান আৰু ভাৰতৰ মাজত চলাচল কৰা হাতীসমূহৰ পথসমূহ সুৰক্ষিত কৰে। নবীকৰণযোগ্য শক্তি উৎপাদনৰ জৰিয়তে পৰিৱেশ বহনক্ষমতাক অধিক গুৰুত্ব দিয়া হৈছে আৰু নদীসমূহে ৪,০০০-৫,০০০ মেগাৱাট বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ সম্ভাৱনা আছে।
অসম-ভূটান সীমান্ত
ভূটানৰ অভিলাষী নগৰ উন্নয়নৰ পটভূমিত এডভান্টেজ আছাম ২.০ৰ দৰে পদক্ষেপৰ জৰিয়তে অসমে নিজাকৈ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন সাধন কৰি আহিছে। ২০২৫ চনৰ ২৫-২৬ ফেব্ৰুৱাৰীত গুৱাহাটীত অনুষ্ঠিত এই গ্লোবেল ইনভেষ্টৰ্ছ সন্মিলনে অসম চৰকাৰৰ সৰ্ববৃহৎ বিনিয়োগ প্ৰসাৰ আৰু সুবিধা প্ৰদানৰ পদক্ষেপক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছে আৰু উত্তৰ-পূব ভাৰত আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ প্ৰৱেশদ্বাৰ হিচাপে ৰাজ্যখনৰ ভূ-কৌশলগত সুবিধাসমূহৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা হয়। এই সন্মিলন উদ্বোধন কৰা প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে অসমৰ উল্লেখযোগ্য অৰ্থনৈতিক অগ্ৰগতিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি উল্লেখ কৰে যে, ৰাজ্যখনৰ অৰ্থনীতি ২০১৮ চনত ২.৭৫ লাখ কোটি টকাৰ পৰা ২০২৫ চনৰ ভিতৰত ৬ লাখ কোটি টকালৈ দুগুণ বৃদ্ধি পাইছে।
এই সন্মিলনত আকৰ্ষণীয় আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংযোগ প্ৰদৰ্শন কৰা হয়, য’ত জাপান, মালয়েছিয়া, দক্ষিণ কোৰিয়া, ছিংগাপুৰ, থাইলেণ্ড, ব্ৰিটেইন, ইউ এ ইকে ধৰি দেশৰ ১১০০ৰো অধিক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অংশগ্ৰহণকাৰীয়ে অংশগ্ৰহণ কৰে। ভাৰতৰ প্ৰধান চহৰসমূহত ২৪০ খনতকৈও অধিক Business-to-Government বৈঠক অনুষ্ঠিত হোৱাৰ লগতে বিশ্ব বিনিয়োগকাৰীৰ সৈতে অতিৰিক্ত ১৮০খন বৈঠক অনুষ্ঠিত হোৱাৰ লগে লগে এই সন্মিলনত অসমৰ অৰ্থনৈতিক সম্ভাৱনাৰ প্ৰতি যথেষ্ট আগ্ৰহ প্ৰতিফলিত হয়। ৰাজ্য চৰকাৰে ২০৩০ চনৰ ভিতৰত অসমৰ অৰ্থনীতি ১৫০ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধিৰ অভিলাষী লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰিছে, আৰু এই লক্ষ্যত উপনীত হ’বলৈ প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে আস্থা প্ৰকাশ কৰিছে।
প্ৰস্তাৱিত ভূটানৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰ
শেহতীয়া আন্তঃগাঁথনিৰ উন্নয়নে অসমৰ ভিতৰত সংযোগৰ যথেষ্ট উন্নতি সাধন কৰিছে। ৰাজ্যখনত ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ ওপৰত বিগত দশকত চাৰিখন নতুন দলং নিৰ্মাণৰ বিপৰীতে বিগত ৭০ বছৰত মাত্ৰ তিনিখন দলং নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। ৰে’লৱে বাজেট আবণ্টন চাৰিগুণ বৃদ্ধি পাই ১০ হাজাৰ কোটি টকা হৈছে, ৬০টাতকৈও অধিক ৰে’ল ষ্টেচন আধুনিকীকৰণ কৰা হৈছে। বিমান সংযোগ সাতটা পথৰ পৰা প্ৰায় ৩০টালৈ সম্প্ৰসাৰিত হৈছে, যাৰ ফলত স্থানীয় অৰ্থনীতি আৰু কৰ্মসংস্থাপনৰ সুযোগ যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে।
বাংলাদেশ আৰু ম্যানমাৰৰ দৰে আঞ্চলিক প্ৰত্যাহ্বানসমূহ দূৰ কৰাঃ
দক্ষিণ আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ বৰ্তমানৰ ভূ-ৰাজনৈতিক পৰিৱেশে ভাৰতৰ আঞ্চলিক সংযোগ আৰু বাণিজ্যিক আকাংক্ষাৰ বাবে উল্লেখযোগ্য প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰিছে। বাংলাদেশৰ সৈতে সম্পৰ্ক তিক্ততাপূৰ্ণ হৈ পৰা আৰু ম্যানমাৰত চলি থকা অস্থিৰতাই দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সৈতে অৰ্থনৈতিক আৰু কৌশলগত সম্পৰ্ক বৃদ্ধি কৰিব বিচৰা ভাৰতৰ এক্ট ইষ্ট পলিচি ৰূপায়ণক জটিল কৰি তুলিছে। এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহে বিকল্প সংযোগ কৰিডৰ আৰু অংশীদাৰিত্বৰ গুৰুত্ব বৃদ্ধি কৰিছে, যাৰ ফলত বৰ্তমানৰ আঞ্চলিক প্ৰেক্ষাপটত গেলেফু মাইণ্ডফুলনেছ চিটি প্ৰকল্প (Gelephu Mindfulness City)টো বিশেষভাৱে উল্লেখযোগ্য হৈ পৰিছে।
ভূটানৰ ৰজা জিগমে খেছাৰ নামগিয়েল ৱাংচুক আৰু অসমৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মা
বাংলাদেশ আৰু ম্যানমাৰৰ মাজেৰে যোৱা পৰম্পৰাগত বাণিজ্যিক পথসমূহে অনিশ্চয়তাৰ সন্মুখীন হোৱাৰ বাবে ভূটানৰ কৌশলগত অৱস্থান আৰু গেলেফুৰ উন্নয়নে এক সম্ভাৱ্য বিকল্প প্ৰৱেশদ্বাৰৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিছে। ভূটানৰ ৰজাই অসমৰ গোলোকগঞ্জৰ দৰে স্থলবন্দৰসমূহ বাংলাদেশৰ সৈতে বাণিজ্যৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰাৰ আগ্ৰহৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখা বিশেষভাৱে প্ৰাসংগিক, কিয়নো ইয়াৰ ফলত পশ্চিম বংগৰ মাজেৰে যোৱা পৰম্পৰাগত পথসমূহৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা হ্ৰাস পাব। এই কৌশলগত পৰিৱৰ্তনে ভূটানক উপকৃত কৰাই নহয়, অসমৰ সীমান্তৱৰ্তী অঞ্চলসমূহত অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপক উদ্বুদ্ধ কৰাৰ লগতে ইয়াৰ বাহিৰৰ বজাৰসমূহত ভাৰতক অধিক নিৰ্ভৰযোগ্য প্ৰৱেশৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিব পাৰিব।
ম্যানমাৰৰ অনিশ্চিত ৰাজনৈতিক পৰিস্থিতিয়ে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ প্ৰতি ভাৰতৰ বিস্তৃত সংযোগৰ পদক্ষেপতো একেদৰেই প্ৰভাৱ পেলাইছে। এই প্ৰেক্ষাপটত অসম আৰু ভূটানৰ মাজত শক্তিশালী আন্তঃগাঁথনিৰ বিকাশ আৰু অধিক কৌশলগত হৈ পৰে আৰু ই উত্তৰ দিশৰ বিকল্প কৰিড’ৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে, যিয়ে ম্যানমাৰ পথৰ পোনপটীয়াকৈ ঠাই ল’ব নোৱাৰিলেও ভূটানৰ সৈতে আৰু শেষত অন্যান্য বজাৰলৈ বৰ্ধিত সংযোগৰ জৰিয়তে ভাৰতৰ আঞ্চলিক সংযোগ কৌশলৰ বিকল্প হ’ব পাৰে।
আঞ্চলিক প্ৰত্যাহ্বানৰ মাজতো ভাৰতৰ এক্ট ইষ্ট পলিচিক আগুৱাই নিয়াৰ বাবে গেলেফু মাইণ্ডফুলনেছ চিটিয়ে এক উল্লেখযোগ্য সুযোগ সৃষ্টি কৰিছে। দক্ষিণ এছিয়া, দক্ষিণ-পূব এছিয়া আৰু চীনৰ সংযোগস্থলত কৌশলগতভাৱে অৱস্থিত গেলেফু মাইণ্ডফুলনেছ চিটিক আঞ্চলিক সংযোগ আৰু অৰ্থনৈতিক বিনিময়ৰ কেন্দ্ৰ হিচাপে কাম কৰিবলৈ ডিজাইন কৰা হৈছে। ভূটানৰ ভৌগোলিক সুবিধাৰ লগতে ইয়াৰ ৰাজনৈতিক সুস্থিৰতা আৰু শক্তিশালী শাসন ব্যৱস্থাৰ সুনামৰ বাবে জিএমচিক আঞ্চলিক বাণিজ্য নেটৱৰ্কত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান হিচাপে গণ্য কৰা হৈছে।
এক সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানত ভূটানৰ পৰম্পৰাগত নৃত্য পৰিবেশন
ভূটানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে স্পষ্টভাৱে কৈছে যে গেলেফু মাইণ্ডফুলনেছ চিটি উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিতভাৱে ভাৰতৰ সীমান্তৱৰ্তী অঞ্চল অসমৰ ওচৰত স্থাপন কৰা হৈছে আৰু ইয়াৰদ্বাৰা বিভিন্ন দিশত ভাৰতৰ লগতে অসম প্ৰত্যক্ষভাৱে উপকৃত হ'ব। এই কৌশলগত স্থানে ভূটানৰ উন্নয়নৰ আকাংক্ষা আৰু ভাৰতৰ আঞ্চলিক সংযোগৰ লক্ষ্যৰ মাজত সহযোগিতা সৃষ্টিৰ উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত প্ৰচেষ্টাক প্ৰতিফলিত কৰে। ভাৰতে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সৈতে নিজৰ সম্পৰ্ক শক্তিশালী কৰিব বিচৰাৰ সময়তে জিএমচিয়ে বাণিজ্য, বিনিয়োগ, আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত বিনিময়ৰ সুবিধা প্ৰদান কৰি এক গুৰুত্বপূৰ্ণ মধ্যস্থতাকাৰী হিচাপে কাম কৰিব পাৰে।
শেহতীয়া ভূটান ভ্ৰমণৰ পিছত অসমৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ বক্তব্যইও এই পদক্ষেপসমূহৰ লাভজনক দিশসমূহ আলোকিত কৰিছে। বঙাইগাঁও আৰু গেলেফুৰ মাজত ৰে’লপথ আৰু ছয় লেনযুক্ত ঘাইপথৰ পৰিকল্পনাৰ কথা প্ৰকাশ কৰি মুখ্যমন্ত্ৰীয়ে কয় যে এই প্ৰকল্পৰ ফলত অসম আৰু মাইণ্ডফুলনেছ চিটিৰ মাজত প্ৰত্যক্ষ ভৌতিক সংযোগৰ সৃষ্টি হ’ব। ইয়াৰ উপৰিও কোকৰাঝাৰ হৈ গুৱাহাটীক গেলেফুলৈ সংযোগ কৰা প্ৰস্তাৱিত ৰে’লপথটোৱে আঞ্চলিক সংহতি আৰু অধিক বৃদ্ধি কৰিব।
পৰিকল্পিত আন্তঃগাঁথনি উন্নয়নে গুৱাহাটী আৰু গেলেফুৰ মাজত নিৰৱচ্ছিন্ন সংযোগৰ সৃষ্টি কৰিব, যাৰ ফলত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যটকে দুয়োখন দেশৰ উভয় গন্তব্যস্থান ভ্ৰমণ কৰাৰ সুযোগ পাব। গেলেফু বিমানবন্দৰৰ বাবে পৰিকল্পনা কৰা বিশ্বমানৰ সা-সুবিধাৰ সৈতে মিলাই গুৱাহাটী বিমানবন্দৰৰ উন্নীতকৰণে পৰ্যটক আৰু বিনিয়োগকাৰীক অধিক সুবিধা প্ৰদান কৰিব। পৰ্যটন আৰু বিনিয়োগ প্ৰসাৰৰ এই সমন্বিয় প্ৰচেষ্টাই অসম আৰু ভূটান উভয়ৰে অৰ্থনৈতিক সম্ভাৱনা বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ ওপৰত নিৰ্মিত দলং
জলসিঞ্চন আৰু বিদ্যুৎ উৎপাদন প্ৰকল্পৰ বাবে ভূটানে নিজৰ জলসম্পদ অসমৰ সৈতে ভাগ-বতৰা কৰাৰ প্ৰস্তাৱে এই অংশীদাৰিত্বক আন এক মাত্ৰা প্ৰদান কৰে। বহনক্ষম উন্নয়নৰ প্ৰতি ভূটানৰ দায়বদ্ধতা আৰু জলবিদ্যুৎ শক্তি উৎপাদনৰ বিশেষজ্ঞতাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি এই সহযোগিতাই অসমক নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ সুযোগ বিচাৰি উলিওৱাৰ সমান্তৰালভাৱে জলসিঞ্চনৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। এনে সম্পদ বিনিময়ৰ ব্যৱস্থাই অঞ্চলটোত পাৰস্পৰিকভাৱে লাভজনক সহযোগিতাৰ সম্ভাৱনাৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰে।
জিএমচিয়ে ভাৰতৰ এক্ট ইষ্ট পলিচিক ফলপ্ৰসূভাৱে ৰূপায়ন কৰি অসমক উপকৃত কৰিবলৈ হ’লে কেইবাটাও কৌশলগত ব্যৱস্থা ৰূপায়ণ কৰিব লাগিবঃ
(১) একীকৃত আন্তঃগাঁথনি উন্নয়নঃ ২০২৫ চনৰ বাৰিষা ঋতুৰ পৰা আৰম্ভ হ’বলগীয়া গেলেফু ঘৰুৱা বিমানবন্দৰক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানদণ্ডলৈ সম্প্ৰসাৰণৰ কাম গুৱাহাটী বিমানবন্দৰৰ উন্নীতকৰণৰ সৈতে সমন্বয় কৰি পৰিপূৰক সুবিধা নিশ্চিত কৰিব লাগে। তদুপৰি, মূল সংযোগস্থলত মাল্টিম’ডেল লজিষ্টিক হাবৰ উন্নয়নে দুয়োটা অঞ্চলৰ মাজত সামগ্ৰীৰ নিৰৱচ্ছিন্ন গতিবিধিৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিব। এই হাবসমূহত অনুসৰণ আৰু নথিপত্ৰৰ বাবে উন্নত ডিজিটেল ব্যৱস্থা অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব লাগে, আমোলাতন্ত্ৰিক বাধা হ্ৰাস কৰিব লাগে আৰু দক্ষতা বৃদ্ধি কৰিব লাগে। অসম-ভূটান সীমান্তৰ বিশেষ অৰ্থনৈতিক মণ্ডলে সীমা অতিক্ৰম কৰা বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগক অধিক গতিশীল কৰি তুলিব।
ঢাকাত অনুষ্ঠিত বাংলাদেশ-ম্যানমাৰ সীমান্ত সন্মিলনৰ এক মূহুৰ্ত
(২) সুসংহত নিয়ন্ত্ৰণ পৰিকাঠামোঃ সীমা অতিক্ৰম কৰি সৰল ব্যৱসায়িক কাৰ্য্যকলাপৰ সুবিধাৰ বাবে সুসংহত নিয়ন্ত্ৰণ পৰিকাঠামো স্থাপন কৰিব লাগে। ইয়াৰ বাবে অসম-ভূটান সীমান্তৰ সিপাৰে চলি থকা ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ বাবে বিশেষ ব্যৱস্থা সৃষ্টি কৰা হ’ব, য’ত সম্ভাৱ্যভাৱে ব্যৱসায়িক ভ্ৰমণকাৰীৰ বাবে ভিছাৰ সৰলীকৃত পদ্ধতি, মানদণ্ড আৰু প্ৰমাণপত্ৰৰ পাৰস্পৰিক স্বীকৃতি, আৰু শুল্ক প্ৰক্ৰিয়া সুশৃংখলিত কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হ’ব। দুয়োটা অঞ্চলৰ প্ৰতিনিধিৰে গঠিত যৌথ টাস্ক ফ’ৰ্চে বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগৰ নিয়ন্ত্ৰণমূলক বাধাসমূহ চিনাক্ত আৰু সমাধানৰ বাবে কাম কৰিব পাৰে।
(৩) সম্পদৰ ভাগ-বতৰা আৰু পৰিৱেশ পৰিচালনাঃ অসম আৰু ভূটানৰ মাজৰ সহযোগিতাই বিশেষকৈ জলসম্পদ আৰু নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ সন্দৰ্ভত বহনক্ষম সম্পদ ব্যৱস্থাপনাক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া উচিত। যৌথ নদী অৱবাহিকা ব্যৱস্থাপনা পৰিকল্পনাই পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ কম কৰাৰ লগতে অংশীদাৰী জলসম্পদৰ ব্যৱহাৰক অনুকূল কৰি তুলিব পাৰে। জলবায়ু-স্থিতিস্থাপক কৃষি আৰু বহনক্ষম বনজ পদ্ধতিৰ ওপৰত সহযোগিতামূলক গৱেষণাই দুয়োটা অঞ্চলকে উপকৃত কৰিব, যিয়ে একেধৰণৰ পৰিৱেশগত প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হয়।
কাৰ্বন-নেগেটিভ উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰত ভূটানৰ বিশেষজ্ঞতা আৰু অসমৰ চহকী জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি ইক’টুৰিজিম আৰু কাৰ্বন বজাৰত যৌথ পদক্ষেপে পৰিৱেশ সংৰক্ষণক আগুৱাই নিয়াৰ সমান্তৰালকৈ নতুন অৰ্থনৈতিক সুযোগৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। পৰিৱেশ বিজ্ঞান আৰু বহনক্ষম উন্নয়নৰ শৈক্ষিক আদান-প্ৰদানে উভয় অঞ্চলতে দীৰ্ঘম্যাদী পৰিৱেশ পৰিচালনাৰ বাবে সামৰ্থ্য গঢ়ি তুলিব।
(৪) সাংস্কৃতিক আৰু শৈক্ষিক আদান-প্ৰদানঃ অৰ্থনৈতিক সংহতিৰ সফলতা সাংস্কৃতিক বুজাবুজি আৰু মানুহৰ মাজত সংযোগৰ ওপৰত যথেষ্ট নিৰ্ভৰশীল। অসমীয়া আৰু ভূটানী উভয় পৰম্পৰা উদযাপন কৰি নিয়মীয়াকৈ সাংস্কৃতিক উৎসৱ স্থাপন কৰিলে পাৰস্পৰিক প্ৰশংসাৰ পোষকতা হ’ব আৰু পৰ্যটনৰ সুযোগ সৃষ্টি হ’ব। বিশেষকৈ বহনক্ষম উন্নয়ন, পৰম্পৰাগত চিকিৎসা, আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণৰ দৰে ক্ষেত্ৰত অসম আৰু ভূটানৰ প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ মাজত শৈক্ষিক অংশীদাৰিত্বই মানৱ পুঁজি গঢ়ি তোলাৰ লগতে সীমা অতিক্ৰম কৰি সম্পৰ্ক শক্তিশালী কৰিব।
ম্যানমাৰত জনসাধাৰনে সাব্যস্ত কৰা প্ৰতিবাদৰ এক দৃশ্য
দুয়োটা অঞ্চলতে ভাষা প্ৰশিক্ষণ কাৰ্যসূচীয়ে যোগাযোগ আৰু বুজাবুজিৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিব। সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য আৰু সমসাময়িক সৃষ্টিশীল প্ৰকাশ প্ৰদৰ্শন কৰা ডিজিটেল মঞ্চই বহল দৰ্শকৰ মাজলৈ যাব পাৰে আৰু দুয়োটা অঞ্চলৰ সাংস্কৃতিক সামগ্ৰীৰ বাবে নতুন বজাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। গেলেফু মাইণ্ডফুলনেছ চিটিয়ে নগৰ উন্নয়নৰ বাবে এক দূৰদৰ্শী দৃষ্টিভংগীক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, যিয়ে বহনক্ষমতা, সাংস্কৃতিক সংৰক্ষণ আৰু সামগ্ৰিক কল্যাণক একত্ৰিত কৰি গতানুগতিক অৰ্থনৈতিক আৰ্হিক অতিক্ৰম কৰে।
ভাৰতৰ এক্ট ইষ্ট পলিচি আৰু আঞ্চলিক সংযোগৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ প্ৰেক্ষাপটত গেলেফু মাইণ্ডফুলনেছ চিটিয়ে এক আশাব্যঞ্জক বিকল্প গেটৱে আগবঢ়াইছে, যিয়ে বৰ্তমানৰ পথসমূহৰ পৰিপূৰক হ’ব পাৰে আৰু আঞ্চলিক বাণিজ্য নেটৱৰ্কত ভাৰতৰ স্থিতি শক্তিশালী কৰিব পাৰে। অসমৰ বাবে গেলেফুৰ সান্নিধ্যই অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংযোগৰ বাবে অভূতপূৰ্ব সুযোগ দাঙি ধৰে। ভাৰতে বাংলাদেশ আৰু ম্যানমাৰৰ সৈতে অনিশ্চিত সম্পৰ্ককে ধৰি আঞ্চলিক ভূ-ৰাজনীতিৰ জটিলতাসমূহ অতিক্ৰম কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভূটান-অসম কৰিড’ৰ (Bhutan-Assam corridor) এক্ট ইষ্ট পলিচি ৰূপায়ণৰ বাবে কৌশলগতভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ বিকল্প পথ হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে।
(লেখক অসম চৰকাৰৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত আৰক্ষী সঞ্চালক প্ৰধান; অসম লোকসেৱা আয়োগৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষ আৰু 'আৱাজ-দ্য ভইচ অসম'ৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া)
