ৰীতা ফাৰহাট মুকুন্দ
তিব্বতৰ প্ৰখ্যাত ধৰ্মগুৰু দালাই লামাই শেহতীয়াকৈ ঘোষণা কৰিছে যে আগন্তুক দালাই লামা মুক্ত বিশ্বত থাকিব। তেওঁৰ এই কথাবোৰে সমগ্ৰ বিশ্বতে আলোড়নৰ সৃষ্টি কৰিছে। কিছুমান মানুহৰ মনত এই কথাই আশাৰ সঞ্চাৰ কৰিছে। কিছুসংখ্যকে আকৌ উদ্বিগ্ন অনুভৱ কৰিছে, যেন কিবা এটা ডাঙৰ পৰিৱৰ্তন হ'বলৈ গৈ আছে। আনহাতে, দালাই লামাৰ এই বক্তব্যই বহুতকে আচৰিত কৰি তুলিছে। কাৰণ ইয়াৰ পূৰ্বে দালাই লামাই কৈছিল যে তেওঁ এজন নতুন দালাই লামাক নিৰ্বাচন কৰাৰ পৰম্পৰা বন্ধ কৰিব পাৰে।
উল্লেখ্য যে, "দালাই লামা" শব্দটোৰ প্ৰকৃত অৰ্থ হৈছে "জ্ঞানৰ মহাসাগৰ"। তিব্বতীয়সকলৰ বাবে ই কেৱল এটা আধ্যাত্মিক উপাধি নহয়, ই ৰাজনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিকভাৱেও অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ। ৬ জুলাই, ২০২৫ তাৰিখে হিমাচল প্ৰদেশৰ ধৰ্মশালাত দালাই লামাৰ ৯০ সংখ্যক জন্মদিন উপলক্ষে এক বৃহৎ অনুষ্ঠান অনুষ্ঠিত হ'ব। তিব্বতীয় কেলেণ্ডাৰৰ মতে, তেওঁৰ জন্মদিন পঞ্চম মাহৰ পঞ্চম দিনত পৰে। সন্মানীয় আধ্যাত্মিক নেতাজনৰ সন্মানাৰ্থে কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী কিৰেন ৰিজিজু আৰু ৰাজীৱ ৰঞ্জন ভাৰত চৰকাৰৰ চৰকাৰী প্ৰতিনিধি হিচাপে এই অনুষ্ঠানত উপস্থিত থাকিব।
এক ৰাজহুৱা অনুষ্ঠানত দালাই লামা
বৰ্তমানৰ দালাই লামাৰ প্ৰকৃত নাম হৈছে টেঞ্জিন গিয়াটছ’। দালাই লামাৰ ৫০০ বছৰীয়া পৰম্পৰাৰ তেওঁ হৈছে চতুৰ্দশসংখ্যক। তেওঁৰ জন্ম হৈছিল ১৯৩৫ চনৰ ৬ জুলাইত কিংহাই অঞ্চলৰ এটা কৃষক পৰিয়ালত। দুবছৰ বয়সতে তেওঁক ৰিনপোচ নামেৰে পৰিচিত জ্যেষ্ঠ তিব্বতীয় সন্ন্যাসীসকলৰ পৰম্পৰাগত আৰু বিশদ অনুসন্ধানৰ জৰিয়তে দালাই লামাৰ পুনৰজন্ম হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া হৈছিল। তিব্বতীসকলে তেওঁক কৰুণা আৰু প্ৰেমৰ বোধিসত্ত্ব অৱলোকিতেশ্বৰৰ (Avalokiteshvara) পাৰ্থিৱ ৰূপ বুলি বিশ্বাস কৰে।
কিং বংশ (Qing Dynasty)ৰ পতনৰ পিছত ১৯১৩ চনত ত্ৰয়োদশ দালাই লামাই তিব্বতৰ স্বাধীনতা ঘোষণা কৰে। অৱশ্যে বেইজিঙত থকা চীন চৰকাৰে এই দাবী নাকচ কৰে। ১৯৫০ চনৰ অক্টোবৰ মাহত চীনে তিব্বত আক্ৰমণ কৰি সামৰিক অভিযানৰ জৰিয়তে তিব্বতৰ অধিকাংশ ভূখণ্ড নিজৰ নিয়ন্ত্ৰণত লয়। ১৯৫৯ চনৰ ১০ মাৰ্চলৈকে চীনা বাহিনীয়ে তিব্বতৰ ৰাজধানী লাছা ঘেৰাও কৰিছিল। চীনে চতুৰ্দশ দালাই লামা টেনজিন গিয়াটছ’ক গ্ৰেপ্তাৰ কৰিব পাৰে বুলি আশংকাত তিব্বতী জনসাধাৰণে তেওঁক ভাৰতলৈ পলায়ন কৰিবলৈ আহ্বান জনায়।
১৯৫৯ চনৰ ৩১ মাৰ্চত দালাই লামাই দেশান্তৰ আৰম্ভ কৰে। তেওঁ নিজৰ পৰিয়াল, নিৰাপত্তাৰক্ষী আৰু সমৰ্থকসকলৰ সৈতে অৰুণাচল প্ৰদেশৰ খেনজিমানে পাৰ হৈ ভাৰতত প্ৰৱেশ কৰে। ভাৰতীয় সীমান্ত আৰক্ষীয়ে তেওঁলোকক গ্ৰহণ কৰে, আৰু চৰকাৰী বিষয়াসকলে পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁলোকক চুতুংমুৰ চকী (Chutangmu outpost)ত আদৰণি জনায়। এই ঘটনাই এটা নতুন অধ্যায়ৰ সূচনা কৰিলে। দালাই লামাই অৱশেষত হিমাচল প্ৰদেশৰ ধৰ্মশালাত বসতি স্থাপন কৰে, য'ত তেওঁ দেশান্তৰিত তিব্বতীয় চৰকাৰ স্থাপন কৰে।
দালাই লামাই তেওঁৰ লগতে নিজৰ সতীৰ্থ তিব্বতীসকলক আশ্ৰয় দিয়াৰ বাবে ভাৰতৰ প্ৰতি সদায় গভীৰ কৃতজ্ঞতা প্ৰকাশ কৰি আহিছে। তেওঁ প্ৰায়ে ভাৰতৰ ধৰ্মনিৰপেক্ষতাক প্ৰশংসা কৰে আৰু এবাৰ কৈছিল, “ধৰ্মনিৰপেক্ষতাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ দৰে আন কোনো দেশ নাই।”
দশক দশক ধৰি নিৰ্বাসিত হৈ থকা তেওঁ ভাৰতক বহল দৃষ্টিভংগী আৰু বিশ্বৰ বিষয়ে গভীৰ বুজাবুজি গঢ়ি তোলাত সহায় কৰাৰ কৃতিত্ব দিয়ে। যোৱা ষাঠি বছৰত দালাই লামাই তেওঁৰ জ্ঞান, শান্ত উপস্থিতি আৰু দয়ালু মনোভাৱৰ বাবে অপৰিসীম জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰিছে।
ভক্তৰ পৰা বগা স্কাৰ্ফ গ্ৰহণ কৰি থকা অৱস্থাত দালাই লামা
জন অলিভাৰৰ সৈতে হোৱা এক বিখ্যাত সাক্ষাৎকাৰত তেওঁ ধেমালিতে দাবী কৰিছিল যে তেওঁ মংগোলিয়াত ঘোঁৰাৰ গাখীৰৰ প্ৰৱৰ্তন কৰি মদ্যপান নিৰাময় কৰিছিল, যাৰ সোৱাদ ভ’ডকাৰ দৰে বুলি তেওঁ কয়। তেওঁৰ হাস্যৰসিক কথা-বতৰাই মানুহক প্ৰায়ে আচৰিত কৰি তোলে, যাৰ ফলত তেওঁ আৰু অধিক মৰমলগা আৰু দয়ালু হৈ পৰে।
তেওঁ তিব্বতী সম্প্ৰদায়ক মুক্ত আৰু ন্যায্য ভৱিষ্যতৰ দিশত কাম কৰিবলৈ পথ প্ৰদৰ্শন কৰিছে। মনোমোহা আৰু শান্তিপূৰ্ণ স্বভাৱৰ লগতে তেওঁ নিজৰ অনন্য গুণৰ বাবে সমগ্ৰ বিশ্বতে সন্মানীয় ব্যক্তি হৈ পৰিছে। দালাই লামাই সহজ অথচ শক্তিশালী শব্দৰে শান্তি আৰু মানৱতাৰ কথা কৈছে।
তেওঁ কয়, “মই কেৱল এজন মানুহ হিচাপে, সকলো প্ৰধান ধৰ্মৰ ভেটিস্বৰূপ মানৱীয় মূল্যবোধৰ সমৰ্থক হিচাপে কথা কওঁ।” তেওঁৰ মতে বিশ্বজনীন সমস্যা সমাধানৰ মূল চাবিকাঠি হৈছে সাৰ্বজনীন মমতা, আৰু মমতাই নিজেই বিশ্ব শান্তিৰ ভেটি। তিব্বতী জনসাধাৰণৰ সাংস্কৃতিক আৰু ঐতিহাসিক পৰিচয় ৰক্ষাৰ বাবে সহনশীলতা আৰু পাৰস্পৰিক সন্মানৰ ভিত্তিত শান্তিপূৰ্ণ সমাধানৰ প্ৰচাৰৰ বাবে ১৯৮৯ চনত দালাই লামাক শান্তিৰ নোবেল বঁটাৰে সন্মানিত কৰা হৈছিল।
২০১৪ চনত বিবিচিৰ সৈতে হোৱা এক সাক্ষাৎকাৰত তেওঁ নিজৰ অনুগামীসকলক আচৰিত কৰি কৈছিল, "দালাই লামা প্ৰতিষ্ঠানটো এদিন শেষ হৈ যাব। এই মানৱ সৃষ্ট প্ৰতিষ্ঠানবোৰ শেষ হ'ব। কোনো গাৰান্টি নাই যে কোনোবা আগুৱাই আহিব আৰু নিজকে লজ্জানত কৰিব। এই মন্তব্যৰে তেওঁ ৰাজনৈতিক কৰ্তৃত্ব ত্যাগ কৰি নিজেই দালাই লামা প্ৰতিষ্ঠানটোৰ অন্ত পেলোৱাৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে।
তেওঁ তিব্বতী সম্প্ৰদায়ৰ ভিতৰত গণতন্ত্ৰৰ প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল কাৰণ তেওঁ বিচাৰিছিল যে তেওঁলোক স্বাধীন আৰু আত্মনিৰ্ভৰশীল হওক। তেওঁৰ দৃঢ় বিশ্বাস আছিল যে এজন ধৰ্মীয় নেতাই এখন দেশ শাসন কৰিব নালাগে। কিন্তু বহু তিব্বতী লোকে এতিয়াও অনুভৱ কৰে যে তিব্বত স্বাধীন নহয়, চীনে এই অঞ্চলত শক্তিশালী আৰু আধিপত্যশীল উপস্থিতি বজাই ৰাখিছে।
এতিয়া ৮৯ বছৰ বয়সত দালাই লামাই তেওঁৰ পিছত ১৫ সংখ্যক দালাই লামা থকাৰ ধাৰণাটো মানি লৈছে। ইয়াৰ পৰা দেখা যায় যে প্ৰতিষ্ঠানটোৰ প্ৰয়োজনীয়তা এতিয়াও আছে, কিয়নো তেওঁৰ সময়ৰ পিছতো তিব্বতৰ ভৱিষ্যতৰ বাবে সংগ্ৰাম অব্যাহত থাকিব বুলি আশা কৰা হৈছে।
তেওঁৰ ২০২৫ চনৰ গ্ৰন্থ "Voice for the Voiceless: Over Seven Decades of Struggle With China for My Land and My People"-ত দালাই লামাই লিখিছে, "যিহেতু পুনৰ্জন্মৰ উদ্দেশ্য হৈছে পূৰ্বৱৰ্তীৰ কাম অব্যাহত ৰখা, নতুন দালাই লামাই মুক্ত বিশ্বত জন্মগ্ৰহণ কৰিব যাতে দালাই লামাৰ পৰম্পৰাগত মিছন, অৰ্থাৎ সাৰ্বজনীন সহানুভূতিৰ কণ্ঠস্বৰ, তিব্বতীয় বৌদ্ধধৰ্মৰ আধ্যাত্মিক নেতা, আৰু তিব্বতীয় লোকসকলৰ আকাংক্ষাৰ প্ৰতীক তিব্বত অব্যাহত থাকিব।"
দালাই লামা তেওঁৰ অনুগামীসকলৰ সৈতে
তেওঁৰ ৯০সংখ্যক জন্মদিনৰ কেইদিনমান পূৰ্বে ৬ জুলাইত দালাই লামাই ঘোষণা কৰে যে তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী নিৰ্বাচন কৰিব 'মুক্ত তিব্বতীয়' আৰু দালাই লামাৰ আধ্যাত্মিক বিষয়সমূহ নিৰীক্ষণ কৰা পৰম্পৰাগত প্ৰতিষ্ঠান 'গাডেন পোড্ৰাং ট্ৰাষ্টে' (Gaden Phodrang Trust)। এই ঘোষণাই দালাই লামা প্ৰতিষ্ঠানটো অব্যাহত ৰখাৰ কথা নিশ্চিত কৰে আৰু নিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়াত চীনৰ যিকোনো হস্তক্ষেপক দৃঢ়তাৰে নাকচ কৰে।
তিব্বতী বৌদ্ধ নেতৃত্বৰ প্ৰকৃত মৰ্ম বজাই ৰখাৰ ক্ষেত্ৰত আধ্যাত্মিক আৰু ৰাজনৈতিক স্বাধীনতাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰি তেওঁ পূৰ্বে নিজৰ পুনৰ্জন্ম ভাৰতত পোৱা যাব বুলি পৰামৰ্শ দিছিল। বেইজিঙে দালাই লামাৰ শেহতীয়া বক্তব্য আৰু Gaden Phodrang Trust-ৰ ভূমিকা নাকচ কৰি কয় যে দালাই লামাৰ উত্তৰাধিকাৰীক বাছি লোৱা আৰু আনুষ্ঠানিক অনুমোদন দিয়াৰ কৰ্তৃত্ব কেৱল চীনৰহে আছে।
ভাৰতৰ সংখ্যালঘু পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী কিৰেন ৰিজিজুৱে দালাই লামাৰ এই ঘোষণাক সমৰ্থন কৰে। ইয়াৰ উত্তৰত চীনে এক শক্তিশালী বিবৃতি প্ৰকাশ কৰি কয় যে ভাৰতে চীনৰ আভ্যন্তৰীণ বিষয়ত হস্তক্ষেপ কৰিবলৈ বা দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কৰ ক্ষতি কৰিবলৈ তিব্বত সম্পৰ্কীয় বিষয়সমূহ ব্যৱহাৰ নকৰিব বুলি আশা কৰিছে। ভাৰত আৰু চীনে সম্পৰ্ক উন্নত কৰাৰ বাবে কাম কৰাৰ সময়ত ভাৰত চৰকাৰে সতৰ্কতাৰে প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰিছে।
বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ৰ মুখপাত্ৰ ৰণধীৰ জয়ছৱালে কয় যে ভাৰতে সকলোৰে বাবে ধৰ্মৰ স্বাধীনতাক সন্মান আৰু ৰক্ষা কৰে, আৰু লগতে কয়, “ভাৰত চৰকাৰে বিশ্বাস আৰু ধৰ্মৰ বিশ্বাস আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰ সম্পৰ্কীয় বিষয়ত কোনো স্থিতি গ্ৰহণ নকৰে বা কথা কোৱা নাই।”
দ্বি-পাক্ষিক উত্তেজনা বৃদ্ধিৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ শুকুৰবাৰে কিৰেন ৰিজিজুৱে স্পষ্ট কৰি দিয়ে যে চীনৰ মন্তব্যৰ প্ৰতি তেওঁ কোনো সঁহাৰি নিদিয়ে। তেওঁ কয়, ‘মই এজন ভক্ত হিচাপে কথা কওঁ। দালাই লামাৰ ওপৰত মোৰ বিশ্বাস আছে। তেওঁৰ অনুগামীসকলে বিশ্বাস কৰে যে তেওঁ নিজৰ উত্তৰাধিকাৰীৰ সিদ্ধান্ত তেওঁ নিজে লোৱা উচিত।”
উল্লেখ্য যে, তেওঁৰ অনুগামী আৰু বিশ্বৰ লাখ লাখ লোকে ২০২৫ চনৰ ৬ জুলাইত জন্মদিনৰ দিনা তেওঁৰ ভাষণৰ বাবে আগ্ৰহেৰে অপেক্ষা কৰি আছে। সন্মানিত আধ্যাত্মিক নেতাগৰাকীৰ দৃষ্টিভংগী আৰু কথাই বিশ্বব্যাপী প্ৰভাৱ পেলাব আৰু তিব্বতক লৈ চলি থকা আলোচনাক নতুনকৈ গঢ় দিব বুলি আশা কৰা হৈছে।
