মালিক আছঘৰ হাচমী / নতুন দিল্লী
দেশৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত শেহতীয়াকৈ বানপানী, বৰষুণ, ভূমিস্খলন, ডাৱৰ বিস্ফোৰণৰ দৰে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি হৈছে। বাতৰি কাকত আৰু নিউজ চেনেলৰ শিৰোনাম এইবোৰেৰে ভৰি আছে। কিন্তু এই বেয়া খবৰৰ মাজতে এটা ভাল খবৰ আহিছে যিয়ে ভাৰতক গৌৰৱান্বিত কৰিছে। এই খবৰটো কোনো ৰাজনৈতিক চুক্তি, অৰ্থনৈতিক কৃতিত্ব বা ক্ৰীড়া ক্ষেত্ৰৰ জয়ৰ সৈতে জড়িত নহয়, বৰঞ্চ এগৰাকী নাৰীৰ দায়বদ্ধতা, তেওঁৰ দৃঢ়তা আৰু শিক্ষাৰ জৰিয়তে সমাজ সলনি কৰাৰ দক্ষতাৰ সৈতেহে এই খবৰটো জড়িত হৈ আছে।
ছাফিনা হুছেইন নামৰ এই মহিলাগৰাকীয়ে নিজৰ সংস্থা এডুকেট গাৰ্লছক এনে এটা পৰ্যায়লৈ লৈ গৈছে যে আজি ই এছিয়াৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান ৰেমন মেগছেছে বঁটা লাভ কৰা ভাৰতৰ প্ৰথমটো অলাভজনক সংস্থা হিচাপে পৰিগণিত হৈছে। দিল্লীত জন্মগ্ৰহণ কৰা ৫৪ বছৰীয়া ছাফিনা হুছেইনৰ এই যাত্ৰা অতি আকৰ্ষণীয় হৈ পৰিছে।
লণ্ডন স্কুল অৱ ইকনমিক্সৰ পৰা পঢ়া-শুনা সমাপ্ত কৰাৰ পিছত আমেৰিকা আৰু ইউৰোপত এক বৃহৎ কেৰিয়াৰ গঢ়িবলৈ তেওঁ বহু সুযোগ পাইছিল। কিন্তু তেওঁ এই সকলোবোৰ এৰি ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ সিদ্ধান্ত ল’লে। তেওঁ দেশলৈ উভতি আহি সিদ্ধান্ত ল’লে যে তেওঁ শিক্ষাৰ পৰা আঁতৰি থকা গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ ছোৱালীবোৰৰ বাবে কাম কৰিব।
উল্লেখ্য যে, ছাফিনাৰ জীৱনটো আৰম্ভণিৰে পৰাই সামাজিক চিন্তাৰ সৈতে জড়িত হৈ আছিল। তেওঁ দক্ষিণ আমেৰিকা, আফ্ৰিকা আৰু এছিয়াৰ বঞ্চিত অঞ্চলত কাম কৰিছিল আৰু তাত থকা সমস্যাবোৰ ভালদৰে বুজি পাইছিল। কিন্তু ভাৰতলৈ উভতি আহোঁতে তেওঁ উপলব্ধি কৰিলে যে নিজৰ দেশৰ ছোৱালীৰ শিক্ষাৰ অৱস্থাও অত্যন্ত চিন্তনীয়।
পিছপৰা অঞ্চলৰ একাংশ ল'ৰা-ছোৱালীৰ সৈতে ছাফিনা হুছেইন
এই অনুভৱেই তেওঁক ২০০৭ চনত মুম্বাইৰ পৰা এডুকেট গাৰ্লছ আৰম্ভ কৰিবলৈ অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল। প্ৰথম অৱস্থাত এয়া এক সৰু সম্পৰীক্ষা আছিল, যিটো ৰাজস্থানৰ জালৌৰ জিলা আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে থকা গাঁওবোৰত সীমাবদ্ধ আছিল। ছাফিনাই উপলব্ধি কৰিলে যে শিক্ষা কেৱল কিতাপ এখন দান কৰাই নহয়, সমাজৰ মানসিকতা আৰু পৰম্পৰা সলনি কৰাৰো প্ৰয়োজন আছে।
তেওঁ লক্ষ্য কৰিছিল যে দৰিদ্ৰতা, পিতৃতান্ত্রিক চিন্তাধাৰা আৰু সামাজিক চাপৰ বাবে ছোৱালীক স্কুললৈ পঠাবলৈ পৰিয়ালসমূহ আগ্ৰহী নহয়। এই ধাৰণা ভংগ কৰিবলৈ তেওঁ গাঁৱে গাঁৱে গৈ মানুহৰ সৈতে কথা পাতিলে, সম্প্ৰদায়বোৰক সংযোগ কৰিলে আৰু ছোৱালীক শিক্ষিত কৰিলে সমগ্ৰ সমাজখনেই সলনি হ’ব পাৰে বুলি পতিয়ন নিয়ালে। লাহে লাহে এই পদক্ষেপ এক ডাঙৰ আন্দোলনলৈ পৰিণত হ’ল।
আজি Educate Girls-এ ৩০ হাজাৰৰো অধিক গাঁৱত কাম কৰি ২০ লাখতকৈও অধিক ছোৱালীৰ জীৱন সলনি কৰিছে। এই সংস্থাটোৱে এতিয়ালৈকে ১১ লাখতকৈ অধিক ছোৱালীক নামভৰ্তি কৰি ১.৫৫ কোটিৰো অধিক লোকৰ জীৱনত ইতিবাচক প্ৰভাৱ পেলাইছে। এই কামটো আগুৱাই নিবলৈ ছাফিনা হুছেইনে টিম বালিকা প্ৰতিষ্ঠা কৰে, য’ত স্থানীয় যুৱ স্বেচ্ছাসেৱকসকলে গাঁৱে গাঁৱে গৈ স্কুললৈ নোযোৱা ছোৱালীক বিচাৰি উলিয়াই পঢ়া-শুনা কৰিবলৈ প্ৰেৰণা দিয়ে।
সংস্থাটোৰ অন্যতম ডাঙৰ কৃতিত্ব হৈছে ২০১৫ চনত তেওঁলোকে শিক্ষাৰ জগতত বিশ্বৰ প্ৰথমটো ডেভেলপমেণ্ট ইমপেক্ট বণ্ড আৰম্ভ কৰিছিল। এই অনন্য আৰ্হিটোৱে আৰ্থিক সমৰ্থনক পোনপটীয়াকৈ জুখিব পৰা ফলাফলৰ সৈতে সংযোগ কৰিছিল। ফলত সংস্থাটোৱে নামভৰ্তি আৰু শিক্ষণ দুয়োটা লক্ষ্য অতিক্ৰম কৰিলে। পৰৱৰ্তী সময়ত এডুকেট গাৰ্লছ-এ প্ৰগতি লাভ কৰিবলৈও আৰম্ভ কৰে, য’ত ১৫ৰ পৰা ২৯ বছৰ বয়সৰ যুৱতীসকলক মুকলি স্কুলীয়া শিক্ষাৰ জৰিয়তে পঢ়া-শুনা সম্পূৰ্ণ কৰাৰ সুযোগ দিয়া হয়।
প্ৰথম অৱস্থাত ৩০০ গৰাকী ছোৱালীৰ সৈতে আৰম্ভ হোৱা এই পদক্ষেপে আজি ৩১,৫০০ তকৈ অধিক যুৱতীৰ কাষ চাপিছে। ক’ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ত যেতিয়া ভয়, আশংকা আৰু নিৰাপত্তাহীনতাই দেশবাসীক জুৰুলা কৰিছিল, তেতিয়া এডুকেট গাৰ্লছ আশাৰ ৰেঙণি হৈ পৰিছিল।
গ্ৰামাঞ্চলৰ লাখ লাখ পৰিয়াললৈ ৰেচন আৰু পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ কিট যোগান ধৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি কেম্প বিদ্যাৰ দৰে পদক্ষেপ আৰম্ভ কৰি শিক্ষাক শুদ্ধ পথত ৰখালৈকে সংগঠনটোৱে দেখুৱাই দিলে যে সংকটৰ সময়তো ছোৱালীৰ শিক্ষা বন্ধ কৰিব নোৱাৰি। এই শিবিৰসমূহৰ জৰিয়তে ১৭ হাজাৰৰো অধিক শিক্ষামূলক অধিৱেশন অনুষ্ঠিত কৰা হয়, য’ত ৩৪ লাখতকৈ অধিক শিশুৱে অংশগ্ৰহণ কৰে। এই বঁটা ঘোষণাৰ পিছত ছাফিনা হুছেইনে কয় যে ৰেমন মেগছেছে বঁটা লাভ কৰা প্ৰথমটো ভাৰতীয় অলাভজনক সংস্থা হোৱাটো কেৱল এডুকেট গাৰ্লছৰ বাবেই নহয়, সমগ্ৰ দেশৰ বাবেও এক ঐতিহাসিক মুহূৰ্ত।
এই স্বীকৃতিয়ে বিশ্ব পৰ্যায়ত ভাৰতত কন্যা শিক্ষাৰ বাবে জনশক্তিচালিত আন্দোলনক উজ্জ্বল কৰি তুলিছে। এই সাফল্য কেৱল তেওঁৰ সংগঠনৰ নহয়, শিক্ষা লাভৰ বাবে সংগ্ৰাম কৰা লাখ লাখ ছোৱালীৰ, লগতে গাঁৱলৈ গৈ ছোৱালীক স্কুলৰ সৈতে সংযোগ কৰা স্বেচ্ছাসেৱকসকলৰ আৰু এই কামক আগুৱাই নিয়াত সহায় কৰা সকলো দাতা আৰু অংশীদাৰসকলৰ বাবেও ই এক ডাঙৰ স্বীকৃতি।
উল্লেখ্য যে, ছাফিনা হৈছে প্ৰয়াত অভিনেতা ইউছুফ হুছেইনৰ কন্যা। ১৭ বছৰ ধৰি লাইভ-ইন ৰিলেচনশ্বিপত থকাৰ পিছত ২০২২ চনত তেওঁ বিখ্যাত চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক হানছাল মেহতাৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়। তেওঁলোকৰ দুগৰাকী কন্যা সন্তান হৈছে ক্ৰমে কিমায়া আৰু ৰেহানা। হানছাল মেহতাই সদায় ছাফিনাৰ সামাজিক কামত সহায় কৰি আহিছে আৰু তেওঁৰ ছবিসমূহেও সামাজিক চিন্তাৰ প্ৰতিফলন ঘটায়।
ৰেমন মেগছেছে এৱাৰ্ড ফাউণ্ডেচনে নিজৰ বিবৃতিত কয় যে ছোৱালী আৰু যুৱতীসকলৰ শিক্ষাৰ জৰিয়তে সাংস্কৃতিক কু-সংস্কাৰ ভংগ কৰি তেওঁলোকৰ সম্পূৰ্ণ মানৱীয় সম্ভাৱনাক অৰ্জন কৰাৰ সুযোগ দিয়াৰ বাবে 'এডুকেট গাৰ্লছ'ক এই সন্মান দিয়া হৈছে। আচলতে এই বঁটাটো ৰাজধানী বা ডাঙৰ চহৰৰ পৰা নহয়, দুৰ্গম গাঁৱৰ এগৰাকী অকলশৰীয়া ছোৱালীৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা পৰিৱৰ্তনৰ স্বীকৃতি আৰু ক্ৰমান্বয়ে সমগ্ৰ সম্প্ৰদায়ক নতুন ৰূপ দিবলৈ আৰম্ভ কৰা এক পৰিৱৰ্তনৰ সাক্ষী।
এডুকেট গাৰ্লছৰ চিইঅ’ গায়ত্ৰী নায়াৰ লোবোৱে কয় যে শিক্ষা হৈছে বিকাশৰ অন্যতম বৃহৎ মাধ্যম আৰু ই প্ৰতিগৰাকী ছোৱালীৰ মৌলিক অধিকাৰ। তেওঁৰ মতে এই বঁটা চৰকাৰ, কৰ্প'ৰেট জগত, দানশীল সংস্থা আৰু স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে একেলগে কাম কৰি যি প্ৰগতিশীল পৰিৱৰ্তন লাভ কৰা হৈছে তাৰ স্বীকৃতি।
যি সময়ত ভাৰতে বহুতো সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক প্ৰত্যাহ্বানৰ সৈতে যুঁজি আছে, সেই সময়ত এডুকেট গাৰ্লছৰ কৃতিত্ব সমগ্ৰ দেশৰ বাবে গৌৰৱৰ বিষয়। ই প্ৰমাণ কৰে যে পৰিৱৰ্তনৰ বীজ গাঁৱৰ এজনী ছোৱালীৰ মাজতো লুকাই থাকিব পাৰে, যদিহে তেওঁ শিক্ষাৰ পোহৰ পায়। আগন্তুক বছৰবোৰত ছাফিনা আৰু তেওঁৰ সংগঠনৰ লক্ষ্য হৈছে দহ নিযুততকৈও অধিক ছোৱালীৰ কাষ চপা আৰু এই আন্দোলন ভাৰতৰ বাহিৰলৈও বিশ্বৰ আন প্ৰান্তলৈ বিয়পাই দিয়া।
ছাফিনাৰ মতে প্ৰকৃত সমতা তেতিয়াহে সম্ভৱ হ’ব যেতিয়া প্ৰতিগৰাকী ছোৱালীয়ে শিক্ষা লাভৰ সুযোগ পাব। ৰেমন মেগছেছে বঁটা লাভ কৰি এডুকেট গাৰ্লছ-এ প্ৰমাণ কৰিছে যে ভাৰতৰ পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰকৃত নায়িকা হ’ল স্কুললৈ যোৱা আৰু নিজৰ ভৱিষ্যত সলনি কৰাৰ সপোন দেখা ছোৱালীসকল। এই কাহিনীটো কেৱল এটা বঁটাৰ বিষয়ে নহয়, শিক্ষাই সমাজ সলনি কৰাৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ শক্তি বুলি বিশ্বাস কৰা আৰু যেতিয়া এগৰাকী ছোৱালীয়ে পঢ়া-শুনা কৰে তেতিয়া তেওঁৰ সৈতে গোটেই পৰিয়াল, সমগ্ৰ সমাজ আৰু সমগ্ৰ দেশ আগবাঢ়ি যায়।
