ঢাকা
ভাৰতে স্থলবন্দৰৰ জৰিয়তে বাংলাদেশৰ ৰপ্তানিৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত দেশখনৰ অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰে ভাৰতৰ সৈতে হোৱা সকলো বাণিজ্যিক সমস্যা সমাধান কৰিব বিচাৰিছে বুলি উল্লেখ কৰিছে। নোবেল বঁটা বিজয়ী মহম্মদ ইউনুছৰ নেতৃত্বত বাংলাদেশৰ অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰৰ এজন উপদেষ্টাই কয় যে, বংগদেশে ভাৰতৰ সৈতে সকলো বিষয়ৰ ওপৰত আলোচনা কৰিব বিচাৰে।
শেহতীয়াকৈ ভাৰতে বাংলাদেশৰ পৰা ৰেডি মেড গাৰ্মেণ্টছ (আৰ এম জি), ফল/ফলৰ সোৱাদযুক্ত আৰু কাৰ্বনেটেড পানীয়, বেকড গুডছ, স্নেকছ, চিপছ আৰু মিঠাই, কপাহ আৰু কপাহী সূতাৰ সামগ্ৰী, প্লাষ্টিক আৰু পিভিচি ফিনিচিড সামগ্ৰী আৰু কাঠৰ আচবাব স্থলপথৰ জৰিয়তে আমদানি কৰাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিছিল।
ইয়াৰ পূৰ্বে বাংলাদেশে ভাৰতৰ পৰা স্থলপথেৰে সূতা আমদানি কৰাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিছিল। ভাৰতে বাংলাদেশৰ পৰা তৃতীয় দেশলৈ সামগ্ৰী ৰপ্তানিৰ বাবেও ট্ৰেন্স-শ্বিপমেণ্টৰ সুবিধা বাতিল কৰিছিল। এইদৰে দুয়োখন চুবুৰীয়া দেশৰ মাজত পাৰস্পৰিক বাণিজ্যিক নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছে।
বাংলাদেশৰ অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰৰ বাণিজ্য উপদেষ্টা শ্বেখ বছিৰুদ্দিনে ভাৰতে শেহতীয়াকৈ আৰোপ কৰা নিষেধাজ্ঞাৰ বিষয়ে সাংবাদিকৰ আগত কয়, "ভাৰতৰ এই পদক্ষেপৰ বিষয়ে আমি এতিয়াও আনুষ্ঠানিকভাৱে একো জনা নাই। আমি আনুষ্ঠানিকভাৱে গম পোৱাৰ পিছত ব্যৱস্থা ল’ব পাৰিম। যদি কোনো সমস্যাৰ সৃষ্টি হয়, তেন্তে দুয়োপক্ষই আলোচনা কৰিম আৰু সেইবোৰ সমাধান কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিম।
সামাজিক মাধ্যম আৰু বাতৰিৰ পৰা আমি জানিব পাৰিছো যে, তেওঁলোকে (ভাৰত) স্থল বন্দৰ বিশেষকৈ আখৌৰা আৰু ডাউকী বন্দৰ আৰু কিছু সীমান্ত অঞ্চল সন্দৰ্ভত কিছু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিছে। আমাৰ মূল লক্ষ্য হৈছে প্ৰতিযোগিতামূলক ক্ষমতা লাভ কৰা। দুয়োখন দেশৰ বাবে এয়া লাভজনক বিষয় বুলিও তেওঁ লগতে কয়।
আমি ভাবো যে, ভাৰত নিজেই বস্ত্ৰ বা বস্ত্ৰ উদ্যোগত এখন চহকী দেশ। তেতিয়াও যেতিয়া এই সামগ্ৰীসমূহ আমাৰ দেশৰ পৰা ৰপ্তানি কৰা হয় তেতিয়াও ই আমাৰ সামৰ্থ্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কৰা হয়। ট্ৰেন্স-শ্বিপমেণ্টৰ দ্বাৰা আমাৰ কোনো প্ৰভাৱ নপৰে। আমি আমাৰ সামৰ্থ্য ব্যৱহাৰ কৰি নিজাববীয়াকৈ এই সমস্যা সমাধান কৰিছো বুলি উপদেষ্টাগৰাকীয়ে কয়।
যিহেতু আমি ভৌগোলিকভাৱে সংযুক্ত দেশ, গতিকে আমাৰ প্ৰতিযোগিতামূলক ক্ষমতা, যাতায়তৰ খৰচ আৰু অন্যান্য কাৰকসমূহ নিৰ্দিষ্ট। এই সন্দৰ্ভত আমি আমাৰ কৃষিজাত সামগ্ৰীৰ আমদানিত বাধা আৰোপ কৰোঁ বিভিন্ন সময়ত ভাৰতেও কৰে। এইটো এটা ট্ৰেড মেনেজমেণ্টৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰু আমি সেইটোৰ ওপৰত কাম কৰি আছো। যদি তাত কোনো সমস্যাৰ সৃষ্টি হয় বা গঢ় লৈ উঠে তেন্তে দুয়োটা পক্ষই আলোচনা কৰি সমাধানৰ চেষ্টা কৰিব বুলি বছিৰুদ্দিনে কয়।
তেওঁ কয়, "মই উদাৰ বাণিজ্যত বিশ্বাস কৰোঁ। মোৰ বাবে ব্যৱসায় গুৰুত্বপূৰ্ণ। মোৰ দেশৰ ব্যৱসায় আৰু গ্ৰাহকক সবলীকৰণৰ বাবে বাণিজ্যিক অন্তৰ্ভুক্তিৰ বাহিৰে আন কোনো পথ মই দেখা নাই।"
ইয়াৰ পূৰ্বে শনিবাৰে বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ে বাংলাদেশৰ পৰা কেইবাটাও শ্ৰেণীৰ সামগ্ৰী আমদানি কৰাত তাৎক্ষণিকভাৱে স্থলবন্দৰ নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰে, যিটো বৈদেশিক বাণিজ্য সঞ্চালকালয়ে জাৰি কৰা নিৰ্দেশনাৰ পিছতে।
গ্ল’বেল ট্ৰেড ৰিচাৰ্চ ইনিচিয়েটিভ (জিটিআৰআই)ৰ মতে, ভাৰতে স্থলবন্দৰৰ জৰিয়তে বাংলাদেশৰ পৰা আমদানিৰ ক্ষেত্ৰত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ ফলত মুঠ দ্বিপাক্ষিক আমদানিৰ প্ৰায় ৪২ শতাংশ ৭৭ কোটি মাৰ্কিন ডলাৰৰ সামগ্ৰীৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পৰিব।
মন্ত্ৰালয়ৰ আনুষ্ঠানিক প্ৰেছ বিজ্ঞপ্তি অনুসৰি এই পদক্ষেপে ৰেডিমেড কাপোৰ আৰু প্ৰচেছড খাদ্যৰ দৰে সামগ্ৰীৰ প্ৰৱেশ নিৰ্দিষ্ট সাগৰীয় বন্দৰত সীমিত কৰি ৰাখিছে আৰু ইয়াক বহুলভাৱে গণ্য কৰা হৈছে আৰু ইয়াক বাংলাদেশে শেহতীয়াকৈ ভাৰতীয় সূতা, চাউল আৰু অন্যান্য সামগ্ৰীৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ লগতে ভাৰতীয় মালবাহী সামগ্ৰীৰ ওপৰত ট্ৰেনজিট মাচুল আৰোপ কৰাৰ সিদ্ধান্তৰ প্ৰতিক্ৰিয়া হিচাপে গণ্য কৰে, যিয়ে পূৰ্বৰ সমবায় বাণিজ্যিক সম্পৰ্কৰ পৰা পৰিৱৰ্তন ঘটায়।
নতুন নিৰ্দেশনাৰ অধীনত বাংলাদেশৰ পৰা সকলো ধৰণৰ ৰেডিমেড গাৰ্মেণ্ট এতিয়া কেৱল নভা শ্বেভা আৰু কলকাতা সাগৰীয় বন্দৰৰ জৰিয়তেহে আমদানি কৰিব পাৰিব আৰু স্থলবন্দৰৰ জৰিয়তে প্ৰৱেশৰ অনুমতি আৰু নাই।