ফাৰহান ইজৰাইলী / জয়পুৰ
ৰাজস্থানৰ ক্ষুদ্ৰ চিত্ৰকলাৰ কথা আলোচনা হ'লেই মনলৈ আহে চৈয়দ ছাকিৰ আলীৰ নাম। সুক্ষ্ম শিল্পকৰ্মত তেওঁ কেৱল এজন নিপুণ শিল্পীয়ে নহয়, ৰাজস্থানৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ তেওঁ সংৰক্ষকো।
শিল্পৰ সৈতে ছাকিৰ আলীৰ যাত্ৰা শৈশৱৰ পৰাই আৰম্ভ হৈছিল। সৰুতে তেওঁ নাপিতৰ দোকানত ৰৈ থকাৰ সময়তে দেৱালত কয়লাৰে স্কেচিং কৰিছিল আৰু বলপইণ্ট পেনেৰে মানুহৰ প্ৰতিকৃতি আঁকিছিল। এই সৰু চখটোৱে যে এদিন তেওঁক শিল্পৰ বাবে ভাৰতৰ কেইবাটাও সন্মানীয় বঁটা লাভ কৰিব, সেই কথা কেতিয়াও কল্পনা কৰা নাছিল।
ছাকিৰ আলীয়ে ৰাষ্ট্ৰপতি প্ৰণৱ মুখাৰ্জীৰ পৰা পদ্মশ্ৰী গ্ৰহণ কৰাৰ এক দৃশ্য
স্কুলত তেওঁ চক পেঞ্চিল আৰু উজ্জ্বল ৰঙেৰে ৰেংগোলি সৃষ্টি কৰিছিল আৰু প্ৰায় প্ৰতিখন কলা প্ৰতিযোগিতাতে জয়ী হৈছিল। কলা স্পষ্টভাৱে তেওঁৰ তেজত বৈছিল। তেওঁৰ ককাক চৈয়দ হামিদ আলী আৱধ স্কুলৰ চিত্ৰকলাৰ এজন প্ৰখ্যাত চিত্ৰশিল্পী আৰু শিক্ষক আছিল। আনহাতে পিতৃ আছিল বিৰল চিত্ৰ আৰু ঐতিহাসিক সামগ্ৰীৰ ব্যৱসায়ী। এই শিল্প ঐতিহ্যই ছাকিৰক গভীৰভাৱে প্ৰভাৱিত কৰাৰ লগতে শিল্পৰ প্ৰতি আজীৱন নিষ্ঠাৰ প্ৰেৰণা যোগাইছিল।
১৯৫৬ চনত উত্তৰ প্ৰদেশৰ এখন গাঁও জালেছাৰত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল চৈয়দ ছাকিৰ আলীৰ। পিছলৈ তেওঁৰ পৰিয়াল জয়পুৰলৈ গুচি যায়, আৰু এই চহৰত তেওঁৰ কলাত্মক প্ৰতিভাই সঁচা অৰ্থত বিকশিত হৈছিল। জয়পুৰতেই ছাকিৰে পৰম্পৰাগত ৰাজস্থানী ক্ষুদ্ৰ চিত্ৰকলাক এক নতুন দিশ দি আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় স্বীকৃতিলৈ লৈ যায়। আজীৱন অৱদানৰ বাবে তেওঁক পদ্মশ্ৰীৰে সন্মানিত কৰা হয়।
ক্ষুদ্ৰ শিল্পৰ সৈতে ছাকিৰৰ গভীৰ সংযোগ প্ৰায় আকস্মিকভাৱে আৰম্ভ হৈছিল। পৰিয়ালৰ বন্ধু তথা শিল্পী পদ্মশ্ৰী ৰামগোপাল বিজয়বৰ্গীয়াৰ ষ্টুডিঅ’ ভ্ৰমণৰ সময়ত কিশনগড় শৈলীৰ ক্ষুদ্ৰ চিত্ৰৰ কিতাপ আৱিষ্কাৰ কৰে। বিজয়বৰ্গীয়াৰ বংগ শৈলীৰ চিত্ৰকলাৰ প্ৰতি তেওঁ বিশেষভাৱে আকৰ্ষিত নহ’লেও কিশনগড়ৰ ক্ষুদ্ৰ চিত্ৰই তেওঁক নিমিষতে মুগ্ধ কৰি তুলিলে। তেওঁ সেই শিল্পকৰ্মবোৰ মাত্ৰ পেঞ্চিলেৰে কপি কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। এই সৰু আৰম্ভণিয়ে তেওঁৰ কেৰিয়াৰৰ পথ নিৰ্ধাৰণ কৰিছ।
ৰাজস্থানৰ মুখ্যমন্ত্ৰী গেহলটে ছাকিৰ আলীক সম্বৰ্ধনা জনোৱা এক দৃশ্য
স্বাভাৱিক উপহাৰত আপ্লুত হৈ ৰামগোপাল বিজয়বৰ্গীয়ই জয়পুৰ ৰাজদৰবাৰ পৰম্পৰাৰ কিংবদন্তি মাষ্টৰ বন্নু জী নামেৰে বিখ্যাত বেদপাল শৰ্মাৰ সৈতে ছাকিৰ আলীক চিনাকি কৰাই দিয়ে। বন্নু জীৰ কঠোৰ নিৰ্দেশনাত ছাকিৰে প্ৰায় তিনি বছৰ ধৰি প্ৰশিক্ষণ লৈছিল, ক্ষুদ্ৰ চিত্ৰকলাৰ সুক্ষ্ম জগতখনত নিজকে সম্পূৰ্ণৰূপে নিমজ্জিত কৰিছিল। যদিও পিতৃ-মাতৃয়ে আশা কৰিছিল যে তেওঁ চিকিৎসা বিজ্ঞানত অধ্যয়ন কৰিব, তেওঁ জীৱবিজ্ঞানত শীৰ্ষ নম্বৰ পাই পাৰদৰ্শিতা দেখুৱাইছিল—ছাকিৰৰ আবেগ সদায় শিল্প আছিল। আনকি তেওঁৰ জীৱবিজ্ঞানৰ চাৰ্টবোৰো শিল্পকৰ্মৰ দৰে দেখা গৈছিল আৰু পুৰস্কাৰ লাভ কৰিছিল।
অৱশেষত তেওঁ নিজৰ হৃদয়ৰ কথা শুনি কলা শাখাত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে আৰু ক্ষুদ্ৰ চিত্ৰকলাৰ প্ৰতি নিজকে সম্পূৰ্ণৰূপে উৎসৰ্গা কৰে। ছাকিৰ আলীৰ বাবে ক্ষুদ্ৰ শিল্প কেৱল সৰু সৰু কেনভাছৰ কথা নহয়—ই অসীম বিৱৰণৰ কথা। মাত্ৰ ১২ৰ পৰা ১৬ ইঞ্চি বহল চাদৰ এখনত তেওঁ অভিব্যক্তি, চকুৰ পতা, ছালৰ টেক্সচাৰ, চৰাই, গছ, ফুল আৰু প্ৰাকৃতিক দৃশ্য ইমানেই মসৃণভাৱে ধৰি ৰাখে যে সকলোবোৰ চাবলৈ প্ৰায়ে মেগনিফাইং গ্লাছৰ প্ৰয়োজন হয়।
তেওঁ কয়, “শিল্পক শিকাব নোৱাৰি—তাক পালন কৰিব লাগিব। কিছুমানে বছৰত শিকে, কোনোবাই একে দিনতে শিকে।” তেওঁৰ মতে প্ৰকৃত আয়ত্ত কেৱল ধৈৰ্য্য, অনুশাসন আৰু বছৰ বছৰ ধৰি অভ্যাসৰ দ্বাৰাহে আহে। ১৯৯২ চনত ইছলামাবাদত অনুষ্ঠিত দশম ছাৰ্ক লোক মহোৎসৱত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি ছাকিৰ আলীয়ে প্ৰথম পুৰস্কাৰ লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। ঠিক পিছৰ বছৰতে তেওঁ ভাৰত চৰকাৰৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা লাভ কৰে। এই সন্মানেৰে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মঞ্চৰ দুৱাৰ মুকলি হ’ল।
তেতিয়াৰ পৰাই তেওঁ ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি প্ৰায় ১৫খন দেশত প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছে—য’ত ইৰাণ, তুৰস্ক, আলজেৰিয়া, আমেৰিকা, যুক্তৰাষ্ট্ৰ, আৰু ডুবাই (য’ত তেওঁক সাতবাৰ আমন্ত্ৰণ জনোৱা হৈছে)। এই দেশসমূহৰ পৰা তেওঁ প্ৰায়ে শীৰ্ষ বঁটা লৈ উভতি আহিছে। তেওঁৰ কৰ্মই প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ বাসগৃহৰ দেৱাল শোভা বঢ়াইছে, আৰু তেওঁৰ বহু ছবি বিদেশী গণ্যমান্য ব্যক্তিক উপহাৰ দিয়া হৈছে আৰু চৰকাৰী আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অনুষ্ঠানত উপস্থাপন কৰা হৈছে।
পৰিয়ালৰ সৈতে ছাকিৰ আলী
বছৰ বছৰ ধৰি ছাকিৰ আলীয়ে বিশ্বজুৰি লাইভ পেইন্টিং প্ৰদৰ্শন অনুষ্ঠিত কৰি আহিছে। আনকি ডুবাইতো তেওঁৰ ছবিয়ে আৰবৰ দৰ্শকক মোহিত কৰিছিল আৰু যথেষ্ট প্ৰশংসা লাভ কৰিছিল। এতিয়া ৭১ বছৰ বয়সত তেওঁ একে শক্তি আৰু নিষ্ঠাৰে সৃষ্টিকাৰ্যত ব্যস্ত হৈ আছে। তেওঁ এখন কফি টেবুলৰ কিতাপ প্ৰস্তুত কৰি আছে য’ত তেওঁৰ কলাকৰ্মসমূহ প্ৰদৰ্শন কৰা হ’ব। ইয়াত তেওঁৰ ব্ৰাছৱৰ্ক, ৰঙৰ পছন্দ, আৰু কৌশলৰ বিষয়ে ব্যাখ্যা কৰা হ’ব, আৰু ভিডিঅ’ টিউটৰিয়েল অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হ’ব।
তেওঁৰ সপোন যে যুৱক-যুৱতী, বিশেষকৈ শিশুসকলে ইয়াৰ পৰা শিকিব আৰু এই প্ৰাচীন শিল্পক জীয়াই ৰাখিব। ছাকিৰ আলীৰ কাহিনীয়ে কেৱল এজন প্ৰতিভাৱান চিত্ৰশিল্পীৰে নহয়—এজন দূৰদৰ্শী ব্যক্তি কথা বৰ্ণনা কৰে। তেওঁ ৰাজস্থানী ক্ষুদ্ৰ চিত্ৰকলাৰ সুক্ষ্ম পৰম্পৰা সংৰক্ষণ কৰাৰ লগতে বিশ্ব মঞ্চতো ইয়াক নতুন জীৱন প্ৰদান কৰিছে।
নম্ৰতা, সৰলতা, আৰু শিল্পৰ প্ৰতি অদম্য নিষ্ঠাৰ বাবে ২০১৩ চনত তেওঁ পদ্মশ্ৰী আৰু ২০২১ চনত ক্ৰেডেণ্ট ৰত্ন বঁটা লাভ কৰে। চৈয়দ ছাকিৰ আলী কেৱল ক্ষুদ্ৰ চিত্ৰকলাৰ নিপুণ নহয়—তেওঁ ইয়াৰ যাদুকৰ, নিৰৱে ভাৰতীয় পৰম্পৰাগত শিল্পত এক বিপ্লৱৰ সূচনা কৰা এজন ব্যক্তি।
