ছাকিব ছেলিম
'বন্দুকৰ সহায়ত সন্ত্ৰাসবাদীক হত্যা কৰিব পাৰি, কিন্তু শিক্ষাৰ সহায়ত সন্ত্ৰাসবাদীক হত্যা কৰিব পাৰি।' ন'বেল বঁটা বিজয়ী মালালা ইউছুফজাইৰ এই বক্তব্যই এটা প্ৰচলিত ধাৰণাৰ অনুৰণন ঘটাইছে যে, নিম্ন পৰ্যায়ৰ শিক্ষা আৰু দৰিদ্ৰতাই হৈছে হিংসাত্মক উগ্ৰবাদ বা সন্ত্ৰাসবাদৰ আঁৰৰ মূল চালিকা শক্তি। দিল্লীত কমেও ১০ জন লোকৰ মৃত্যু হোৱা শেহতীয়াকৈ সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ পিছতে তদন্তকাৰী সংস্থাসমূহে বোমা বিস্ফোৰণৰ পৰিকল্পনা কৰাৰ অভিযোগত কেইবাজনো চিকিৎসকক গ্ৰেপ্তাৰ কৰিছে।
সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণত চিকিৎসকৰ এই জড়িততাক লৈ বৰ্তমান বহুতে আচৰিত হৈছে। কিয়নো তেওঁলোকৰ মতে, কম শিক্ষিত বা মাদ্ৰাছা শিক্ষা গ্ৰহণ কৰা লোকেহে সন্ত্ৰাসবাদক অনুসৰণ কৰে। এই বিশ্বাস ঐতিহাসিকভাৱে শুদ্ধ নহয় বা তথ্যৰ দ্বাৰা সমৰ্থিতও নহয়। এলেন ক্ৰুগেৰ আৰু জিটকা মালেকোভাই নেশ্যনেল ব্যুৰো অৱ ইকনমিক ৰিচাৰ্চৰ বাবে কৰা এক গৱেষণাত দেখা গৈছে যে, সন্ত্ৰাসবাদী সংগঠনসমূহে কম শিক্ষিত ব্যক্তিতকৈ উচ্চ শিক্ষিত ব্যক্তিক অধিক পছন্দ কৰে, আনকি আত্মঘাতী বোমা আক্ৰমণৰ বাবেও এনে লোককে অধিক প্ৰাধান্য দি আহিছে। ইয়াৰ উপৰিও দৰিদ্ৰ আৰু নিৰক্ষৰতকৈ শিক্ষিত, মধ্যবিত্ত বা উচ্চ শ্ৰেণীৰ ব্যক্তি আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সন্ত্ৰাসবাদৰ কাৰ্য্যকলাপ সংঘটিত কৰিবলৈ অধিক উপযুক্ত বুলি গণ্য কৰা হয়। কাৰণ সন্ত্ৰাসবাদীসকলে সফল হ’বলৈ বিদেশী পৰিৱেশত মিলিব পৰা হব লাগিব। এই গৱেষণাৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে, অৰ্থনৈতিকভাৱে উন্নত দেশসমূহক ভাবুকি প্ৰদান কৰা সন্ত্ৰাসবাদীসকল তুলনামূলকভাৱে ধনী আৰু উচ্চ শিক্ষিত লোকৰ মাজৰে একো একোজন হয়।
শেহতীয়া লালকিল্লা সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ এক দৃশ্য
ডিয়েগো গাম্বেটা আৰু ষ্টিফেন হাৰ্টোগে তেওঁলোকৰ গ্ৰন্থ 'ইঞ্জিনিয়াৰছ অৱ জেহাদ'ত যুক্তি দিছিল যে, মধ্য প্ৰাচ্যৰ শাসন ব্যৱস্থাই উচ্চ শিক্ষাৰ প্ৰসাৰে সামাজিক সহমর্মিতাক উৎসাহিত নকৰে। ইয়াৰ বিপৰীতে, উচ্চ শিক্ষিত লোকসকল অৰ্থনৈতিক মন্দাৱস্থাত অধিক ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, সামাজিকভাৱে অধিক বিপাঙত পৰিব পাৰে। ১৯৭০ৰ দশকত হিংসাত্মক ইছলামবাদী মৌলবাদীৰ প্ৰথম প্ৰজন্ম আছিল উচ্চ শিক্ষিত ব্যক্তিৰে ভৰি থকা। যদিও এই পদসমূহ অৱশেষত এচাম প্ৰান্তীয় ব্যক্তিয়ে পূৰণ কৰে, যিসকলৰ ওচৰত হেৰুৱাবলৈ একোৱে নাই, তথাপিও এটা ভাবুকিপূৰ্ণ উগ্ৰ ইছলামিক আন্দোলনৰ প্ৰথম উত্থানৰ বাবে আজিও অভিজাত স্নাতকসকলৰ বহুখিনি দায়ী। ইয়াৰ বিপৰীতে সমগ্ৰ বিশ্বৰ বিভিন্ন দেশৰ চৰকাৰসমূহে সন্ত্ৰাসবাদৰ অন্ত পেলাবলৈ সাহায্য আৰু শৈক্ষিক সাহায্য বৃদ্ধিৰ আহ্বান জনাই আহিছে। আনহাতে অধিক শিক্ষিত লোকে উগ্ৰবাদৰ প্ৰতি অধিক প্ৰৱল বা অন্ততঃ উগ্ৰবাদ বাছি ল’লে অধিক মাৰাত্মক হ’ব পাৰে বুলিও প্ৰমাণ পোৱা গৈছে।
সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ অপৰাধত চিকিৎসকক গ্ৰেপ্তাৰ কৰাটো এইয়া প্ৰথম নহয়। ২০০৭ চনত যেতিয়া লণ্ডন আৰু গ্লাছগোত বোমা বিস্ফোৰণ সংঘটিত হৈছিল, তেতিয়া খবৰ পোৱা গৈছিল যে গ্ৰেপ্তাৰ হোৱা ৮ জনৰ ভিতৰত ৭ জন লোকে হৈছে চিকিৎসক, অষ্টমজন এজন চিকিৎসা কাৰিকৰী। এই আটাইকেইগৰাকীয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য সেৱা (এন এইচ এছ)ৰ অধীনত কাম কৰি আছিল। প্ৰধান সন্ত্ৰাসবাদী দুজনৰ ভিতৰত বিলাল আব্দুল্লা এজন চিকিৎসক আছিল, আনজন কাফিল আহমদ এজন ভাৰতীয় অভিযন্তা আছিল।
ডিয়েগো গাম্বেটা আৰু ষ্টিফেন হাৰ্টোগেৰ গ্ৰন্থ 'ইঞ্জিনিয়াৰছ অৱ জেহাদ'
গ্লাছগ'ৰ বোমা বিস্ফোৰণৰ পিছত ৰবাৰ্ট ছিবেলিয়ে লিখিছে যে, বিন লাডেনৰ দ্বিতীয় কমাণ্ডাৰ, আইমান আল-জাৱাহিৰি, পপুলাৰ ফ্ৰণ্ট ফৰ দ্য লিবাৰেচন অৱ পেলেষ্টাইনৰ প্ৰতিষ্ঠাপক জৰ্জ হাবাছ, পেলেষ্টাইনৰ ইছলামিক জেহাদৰ প্ৰতিষ্ঠাপক ফাথী শ্বিকাকি আটাইকেইগৰাকীয়ে চিকিৎসক আছিল। নিশ্চিতভাৱে ক’ব পাৰি যে, হত্যাকাৰী চিকিৎসকসকল কেৱল ইছলাম ধৰ্মৰ লোক নহয়। নাজী জাৰ্মানীয়ে সহজেই গণহত্যাৰ কাৰ্যসূচী ৰূপায়ণৰ বাবেও চিকিৎসকক বিচাৰি লৈছিল। আনকি নতুন ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ পুনৰ শিক্ষাৰ সুবিধাসমূহত চিকিৎসকৰ অভাৱ নাছিল। শেহতীয়াকৈ, টকিঅ'ৰ এজন চিকিৎসকক সন্ত্ৰাসবাদীৰ ষড়যন্ত্ৰৰ অংশ হিচাপে মেট্ৰ' গাড়ীসমূহত ছাৰিন গেছ স্থাপন কৰাৰ বাবে দোষী সাব্যস্ত কৰা হৈছিল।
লাদেনৰ অভিযান্ত্ৰিক ডিগ্ৰীও আছিল আৰু তেওঁ অক্সফৰ্ডত অধ্যয়ন কৰিছিল। ৱাল্টাৰ লেকাৰে তেওঁৰ গ্ৰন্থ "No End to War"ত লিখিছে যে নিজৰ দেশৰ বাহিৰত কাম কৰা এজন সমসাময়িক সন্ত্ৰাসবাদী শিক্ষিত হ'ব লাগিব, তেওঁৰ কাৰিকৰী দক্ষতা থাকিব লাগিব আৰু বিদেশী সমাজৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ নকৰাকৈ চলিব পাৰিব লাগিব। ১১ ছেপ্টেম্বৰৰ ঘটনাত জড়িতসকল আৰব তথা আফগানৰ নাছিল, যদিও তেওঁলোক আছিল ইউৰোপৰ আৰব প্ৰব্ৰজনকাৰী সদস্য বা ইউৰোপ আৰু আমেৰিকাত শিক্ষা লাভ কৰা আন এটা গোটৰ সদস্য। কিন্তু ইউৰোপ আৰু আমেৰিকাত অভিযান চলাবলৈ পাকিস্তান আৰু আফগানিস্তান শিবিৰত লাভ কৰা অভিজ্ঞতাৰ পৰা পৃথক পৃষ্ঠভূমি আৰু প্ৰশিক্ষণৰ প্ৰয়োজন আছিল: উচ্চ শিক্ষা, ভাষাৰ জ্ঞান আৰু বিদেশী সমাজত কেনেদৰে আচৰণ কৰিব লাগে তাৰ কিছু অভিজ্ঞতা।
গ্লাছগ'ৰ বোমা বিস্ফোৰণ
কেইবাটাও অধ্যয়নত উল্লেখ কৰা হৈছে যে, সন্ত্ৰাসবাদী সংগঠনসমূহে ভাল শিক্ষিত লোকসকলক নিয়োগ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে, যিসকলে "মূলসুঁতিৰ" জনসংখ্যাৰ সৈতে মিলিত হ'ব পাৰে। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ তথ্য হ'ল যে, চিকিৎসক আৰু অভিযন্তাসকলে সোঁপন্থী উগ্ৰবাদক সমৰ্থন কৰে।
গাম্বেটা আৰু হাৰ্টোগে তেওঁলোকৰ এখন গৱেষণা পত্ৰত যুক্তি দিছে যে, অলিভিয়েৰ ৰয়ে বহু ইছলামিক বুদ্ধিজীৱীৰ কিয় বৈজ্ঞানিক বা কাৰিকৰী শিক্ষা আছে সেই কথা ব্যাখ্যা কৰাৰ লক্ষ্যৰে উল্লেখ কৰিছে যে, এই লেখকসকলৰ সৰলীকৃত ধাৰণা অনুসৰি বিজ্ঞানসমূহে সামগ্ৰিকতাৰ সংহতি, এক (ঈশ্বৰ)ৰ যুক্তিবাদক প্ৰতিফলিত কৰে। ১৯৮০ৰ দশকৰ শেষৰ ফালে আল-কায়েদাৰ "সংবিধান"ত কোৱা হৈছে যে, সদস্যসকলৰ আদৰ্শভাৱে কলেজীয়া ডিগ্ৰী থাকিব লাগিব আৰু জিহাদীসকলৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ নিৰ্দেশনাত নিয়োগকৰ্তাসকলে বিচৰা কিছু নিৰ্দিষ্ট বৈশিষ্ট্যৰ শৃংখলা উল্লেখ কৰা হৈছেঃ "অনুশাসন আৰু আজ্ঞাধীনতা, ধৈৰ্য, বুদ্ধিমত্তা", "সতৰ্কতা আৰু বিচক্ষণতা" আৰু পৰ্যবেক্ষণ আৰু বিশ্লেষণ কৰাৰ ক্ষমতা।
ৱাল্টাৰ লেকাৰ গ্ৰন্থ "No End to War"
এইটো কোনো কাকতালীয় ঘটনা নহয় যে, নাজী জাৰ্মানীত চিকিৎসকসকলে সক্ৰিয়ভাৱে নিৰ্যাতন শিবিৰত গণহত্যা সংঘটিত কৰিছিল। লণ্ডনৰ কিংছ কলেজ ইনষ্টিটিউট অফ চাইকিয়াট্ৰিৰ মনোৰোগ চিকিৎসা বিভাগৰ এজন অধ্যাপক ডাঃ ৱেছলীয়ে লিখিছে যে, বহু চিকিৎসকে শৰণাৰ্থী শিবিৰ, যুদ্ধক্ষেত্ৰ আৰু দুৰ্যোগগ্ৰস্ত অঞ্চলত নিস্বাৰ্থভাৱে কাম কৰাৰ পৰা বঞ্চিত হৈছিল। কিয়নো তেওঁলোকৰ একমাত্ৰ উদ্দেশ্য হৈছে তেওঁলোকৰ সন্মুখত থকা ৰোগীসকলক সহায় কৰা। কিন্তু এজন ব্যক্তিক আদৰ্শবাদৰ এনে এক অনুভূতিয়ে অনুপ্ৰাণিত কৰিব পাৰে যে, তেওঁ কেৱল এজন ৰোগীক সুস্থ কৰি তোলাৰ কামনা নকৰে, বৰং বেমাৰ, আঘাত আৰু মৃত্যুৰ পৰিস্থিতি সৃষ্টি কৰা অন্যায়বোৰো সংশোধন কৰিব বিচাৰে। এই সীমাৰেখাডাল তেতিয়া অতিক্ৰম হয়, যেতিয়া বিশ্বক উন্নত কৰাৰ ইচ্ছাৰ প্ৰৱণতাৰ বাবে নিজৰ কাৰ্যৰ পৰিণামৰ বিষয়ে চিন্তা কৰা নাযায়।
আৰু এজন ভাল শৈল্য চিকিৎসক বা জনস্বাস্থ্যৰ চিকিৎসকৰ কিছুমান গুণে তেওঁক বিকৃতও কৰিব পাৰে। ৰোগাক্ৰান্ত, মানসিকভাৱে অসুস্থ আৰু বৰ্ণগতভাৱে বেয়া লোকসকলৰ বিৰুদ্ধে চলা নাজীৰ গণহত্যা অভিযানৰ প্ৰতিটো পৰ্যায়ক ন্যায়সঙ্গত কৰাৰ বাবে চিকিৎসা বিষয়ক উপমা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। আল-জাৱাহিৰিয়ে হয়তো বিশ্বাস কৰে যে, তেওঁৰ কাৰ্য্য ইছলামৰ বৃহত্তৰ জগতৰ দীৰ্ঘম্যাদী স্বাৰ্থৰ পক্ষত কৰা হৈছে আৰু কেৱল এইয়ে গণহত্যাক ন্যায্যতা প্ৰদান কৰে। যেতিয়া ডাঃ কাৰ্ল ব্ৰেণ্ড্ট ন্যুৰেমবাৰ্গত হত্যাকাণ্ড আৰু চিকিৎসা পৰীক্ষা বিকৃত কৰাত জড়িত থকাৰ বাবে দোষী সাব্যস্ত হোৱাৰ পিছত দণ্ডাধীশৰ মুখামুখি হৈছিল, তেতিয়া তেওঁ কোনো অনুশোচনা বা অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদৰ্শন কৰা নাছিল আৰু বিশ্বাস কৰিছিল যে, জাৰ্মানীক সেইসকল বেয়া লোকৰ পৰা ৰক্ষা কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ বাবেই তেওঁৰ কাৰ্য্যবোৰ ন্যায়সঙ্গত আছিল।
নাজী জাৰ্মানীৰ নিৰ্যাতন শিবিৰৰ এক প্ৰতিনিধিত্বমূলক ছবি
সাধাৰণভাৱে বিশ্ব আৰু বিশেষকৈ ভাপ্তে এনে বিভ্ৰান্ত শিক্ষিত লোকসকলৰ পৰা এক ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে, যিসকলে সন্ত্ৰাসবাদৰ ৰূপ লৈ নিৰীহ লোকক হত্যা কৰি আহিছে। চৰকাৰসমূহে সন্ত্ৰাসবাদীৰ বৃদ্ধি ৰোধ কৰাৰ বাবে তেওঁলোকৰ নীতিসমূহ পুনৰ বিবেচনা কৰিব লাগে। প্ৰায়ে যুক্তি দিয়া হয় আৰু বিশ্বাস কৰা হয় যে, কম শিক্ষিত বা পৰম্পৰাগতভাৱে শিক্ষিত (মাদ্ৰাছা পঢ়ক) লোকসকল সন্ত্ৰাসবাদী মতাদৰ্শৰ প্ৰতি অধিক সংবেদনশীল। কিন্তু প্ৰমাণে দেখুৱাইছে যে, লস্কৰ-ই-তৈবা, যাৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সদস্যসকলে বিশ্ববিদ্যালয়ত শিক্ষাদান কৰিছিল, আল-কায়দা বা অন্য কোনো উগ্ৰপন্থী সংগঠনেই হওঁক, নিয়োগ কৰাসকলৰ অধিকাংশই উচ্চ শিক্ষিত পশ্চিমীয়া পৃষ্ঠভূমিৰ আৰু আৰ্থিকভাৱে সুস্থিৰ পৰিয়ালৰ পৰা অহা লোক।
সন্ত্ৰাসবাদৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ ভাৰতক নতুন নীতিৰ প্ৰয়োজন। আমি ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদী শিক্ষাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিব লাগিব, যিয়ে সংহত সমাজত, অভিযান্ত্ৰিক আৰু চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়ত কেনেকৈ জীয়াই থাকিব লাগে সেই বিষয়ে শিকায়।
